Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – co to?
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych to forma zabezpieczenia, która ma na celu zapewnienie wynagrodzeń i innych świadczeń osobom pracującym w przedsiębiorstwach zagrożonych upadkiem. FGŚP realizuje przede wszystkim 2 zadania:
- gwarantuje pracownikom świadczenia należne od niewypłacalnego pracodawcy i z tytułu innych ustaw szczególnych,
- dochodzi zwrotu wypłaconych świadczeń od zobowiązanych do tego osób i podmiotów.
FGŚP – czy jest obowiązkowy?
Do opłacania składek na FGŚP zobowiązany jest każdy pracodawca zatrudniający osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i ubezpieczeniami rentowymi. Istnieje jednak kilka przesłanek, które zwalniają płatnika z tego obowiązku. Zapoznasz się z nimi w dalszej części tego artykułu.
Kto jest zobowiązany do opłacania składek na FGŚP?
Odpowiadając na pytanie, kto płaci Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na:
- przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą tylko w Polsce,
- przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą także na obszarze państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w odniesieniu do działalności prowadzonej w Polsce,
- oddziały banków zagranicznych,
- oddziały instytucji kredytowych,
- oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
- oddziały lub przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych.
Warto też zastanowić się, kto nie płaci FGŚP. Z powyższych kategorii wyłączone są bowiem podmioty, które nie mogą ogłosić upadłości, takie jak:
- Skarb Państwa,
- jednostki samorządu terytorialnego,
- publiczne samodzielne zakłady opieki zdrowotnej,
- osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne,
- uczelnie wyższe,
- instytucje i osoby prawne utworzone w drodze ustawy i wskutek obowiązku nałożonego ustawą.
Kto jest objęty FGŚP?
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych obejmuje każdego pracownika, który:
- jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę,
- jest zatrudniony na podstawie umowy zlecenie lub równorzędnej,
- jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę nakładczą,
- wykonuje pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy, na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub innej spółdzielni, która zajmuje się produkcją rolną.
FGŚP – stawka
Wysokość składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oblicza się na tej samej podstawie co składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Aktualnie (2023 r.) stopa procentowa FGŚP wynosi 0,10% tej wartości. Składki finansowane są w całości przez pracodawcę, a pobiera je Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Oprócz składek płaconych przez pracodawców, do zasadniczych źródeł przychodów FGŚP zalicza się też:
- zapisy i darowizny,
- dobrowolne wpłaty pracodawców,
- odsetki od wolnych środków przekazanych w zarządzanie zgodnie z przepisami o finansach publicznych,
- odsetki ustawowe za opóźnienie od należności powstałych z tytułu wypłaconych świadczeń, zwróconych po terminie.
Kiedy nie płaci się FGŚP?
Jak wspominałem wcześniej, niektóre sytuacje zwalniają przedsiębiorcę z konieczności opłacania FGŚP. Kiedy nie płaci się składek?
- W przypadku pracowników, którzy wracają do pracy z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego – przez 36 miesięcy od pierwszego miesiąca po powrocie z takiego urlopu.
- W przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat i przez 30 dni przed zatrudnieniem pozostawali w ewidencji bezrobotnych Powiatowego Urzędu Pracy (PUP) – przez 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę.
- W przypadku pracowników skierowanych do pracy przez PUP, którzy nie skończyli 30 lat – przez 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę.
- W przypadku kobiet, które ukończyły 55 lat, i mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat.
Kiedy można starać się o zwrot świadczeń?
Zwrotu świadczeń z FGŚP można domagać się po upływie miesiąca od ogłoszenia niewypłacalności pracodawcy. W takiej sytuacji podmiot odpowiedzialny za zarządzanie majątkiem firmy przygotowuje zestawienie niezaspokojonych roszczeń. Wskazuje ono osoby uprawnione do uzyskania świadczeń, wraz z ich kwotami. Jak otrzymać świadczenie z FGŚP? Można złożyć w tym celu wniosek do marszałka województwa właściwego ze względu na lokalizację siedziby pracodawcy.
W taki sposób pracownicy mogą ubiegać się o zwrot z tytułu:
- wynagrodzenia za pracę (maksymalnie 3 miesiące),
- wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju w pracy i innej usprawiedliwionej nieobecności,
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby,
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,
- dodatku wyrównawczego,
- odprawy pieniężnej,
- odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia,
- ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Wysokość wypłat z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych będzie zależała właśnie od rodzaju roszczenia.
FGŚP – co to jest i komu przysługuje? Podsumowanie
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zabezpiecza roszczenia pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy. Obejmuje każdą osobę, która zgłoszona jest do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Swoje uprawnienia i powinności w tym zakresie powinien znać więc zarówno pracownik, jak i pracodawca.
