Czym jest chałupnictwo?
Chałupnictwo to potoczne określenie na pracę nakładczą. Wykonawca realizuje zlecenie w domu i w godzinach wybranych przez siebie. Co więcej, pracodawca nie nadzoruje wykonywania pracy i nie może wydawać poleceń służbowych. Pracodawca zwanym nakładcą udostępnia też wszystkie niezbędne narzędzia do pracy. Strony współpracują ze sobą na podstawie umowy o pracę nakładczą.
Co ważne, chałupnictwo nie stwarza stosunku pracy, zatem nie dotyczą go przepisy Kodeksu pracy. W tej sytuacji obowiązuje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą. A to oznacza, że chałupnictwo ma cechy z jednej strony umowy o dzieło, i umowy o pracę z drugiej.
Czym praca chałupnicza różni się od pracy zdalnej?
Z racji tego, że praca chałupnicza jest wykonywana w domu, wiele osób mylnie sądzi, że jest ona tożsama z pracą zdalną. Praca zdalna w przeciwieństwie do chałupniczej, przede wszystkim jest uregulowana w Kodeksie pracy. Pracodawca, zgadzając się na wykonywanie obowiązków służbowych poza biurem, może określić dostępność godzinową pracownika oraz wydawać mu polecenia służbowe. Co więcej, musi też znać adres, pod którym będzie zatrudniony.
Oba zajęcia różni także przekazywanie efektów. Sposób dostarczenia wyników pracy albo produktów wytworzonych przez chałupnika jest dokładnie opisany w umowie. Natomiast pracownik zdalny zwykle me to opisane w poleceniu od przełożonego, które jest zgodne z jego zakresem obowiązków.
Kto może wykonywać pracę chałupniczą?
Każda osoba, która chce zarabiać bez wychodzenia z domu, może wykonywać chałupnictwo. Ponieważ zlecane prace, zwykle są proste i manualne, najczęściej nie wymagają wyjątkowych kwalifikacji. Oczywiście do niektórych z nich trzeba mieć pewne zdolności, np. do szydełkowania, szycia, lutowania albo zmysł estetyki.
Kodeks pracy nie stawia ograniczeń w podejmowaniu zajęć dodatkowych takich jak chałupnictwo. Zatem pracownicy na etacie również mogą dorobić u obecnego pracodawcy albo u nowego. Chałupnictwem zajmują się często studenci i młode matki. Dowolność godzinowa pozwala na łatwe dostosowanie pracy do grafiku na uczelni albo opieki nad dzieckiem. Praca nakładcza to dobre rozwiązanie dla emerytów oraz osób niepełnosprawnych, szczególnie jeśli nakładca sam dostarcza elementy i odbiera gotowe produkty.
Na jakie zarobki można liczyć przy chałupnictwie?
Liczba i rodzaje zajęć możliwych do wykonania w pracy nakładczej jest tak szeroka, że trudno oszacować, na jakim poziomie powinny kształtować się zarobki. Inne wynagrodzenie będzie za złożenie długopisu, kartonu a inne za wykonanie świecy albo uszycie poszewki. Sporo też zależy od możliwości czasowych chałupnika i tego, jak szybko wykonuje czynności związane ze zleceniem.
Jednak najważniejszą informacją jest to, że ww. rozporządzenie określa minimalne wynagrodzenie przy umowach o pracę nakładczą. Zgodnie z § 3 w umowie strony muszą określić minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie zapewni uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia w danym roku. Co więcej, jeżeli praca nakładcza jest dla chałupnika jedynym albo głównym źródłem utrzymania, ilość pracy powinna gwarantować wynagrodzenie nie mniejsze niż najniższe wynagrodzenie.
Praca chałupnicza – wady i zalety
Jak już wspomnieliśmy praca chałupnicza, łączy w sobie cechy umowy o pracę oraz umowy o dzieło. I to nie zawsze te najbardziej pożądane.
Zalety chałupnictwa
Niewątpliwą zaletą pracy nakładczej jest elastyczność czasu, brak przełożonego oraz praca w domu. Natomiast jeśli chałupnik podpisze umowę o pracę nakładczą, to obejmuje go wiele praw i obowiązków pracowniczych wynikających z zapisów Kodeksu pracy.
Są to m.in.:
- urlop wypoczynkowy udzielony na takich samych zasadach jak osobom zatrudnionym na umowie o pracę;
- podleganie ubezpieczeniu emerytalnemu, społecznemu i zdrowotnemu oraz przysługują mu świadczenia pieniężne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jeżeli nie jest objęty tymi przepisami z innego tytułu).
Wady
Brak kontroli przełożonego sprawia, że chałupnictwo wymaga dużej samodyscypliny i precyzji. Wadą tego typu pracy jest też sposób oddawania produktów. Zwykle odbywa się to, po zrobieniu danej partii, co oznacza, że jeśli przy kontroli okaże się, że wykonawca zrobił błąd, nie otrzyma za wadliwą cześć wynagrodzenia. A gdyby miał nadzór bądź oddawał produkty małymi partiami, mógłby uniknąć takiej sytuacji.
Poza tym podpisując, umowę należy pilnować, aby zawierała ona wszystkie ustalenia i precyzyjnie opisywała rodzaj pracy, wynagrodzenie, termin i zasady rozliczania oddanych produktów oraz minimalną ilość pracy, jaką trzeba wykonać w ciągu miesiąca.
Pomysł na pracę chałupniczą – przykładowe zajęcia
Jak już wspominaliśmy, chałupnictwo nie wymaga specjalnych umiejętności ani dużego doświadczenia. Najczęstszymi proponowanymi pracami są m.in.:
- szycie pościeli lub pokrowców;
- składanie zabawek, długopisów albo kartonów;
- rękodzieło artystyczne na zamówienie, np. mydła ozdobne, świecie albo ręczne malowanie wazonów i flakonów;
- tworzenie biżuterii, np. nawlekanie koralików i tworzenie naszyjników i bransoletek;
- szydełkowanie np. prostych serwetek albo ozdób;
- naszywanie aplikacji;
- układanie bukietów ze sztucznych kwiatów;
- pakowanie śrubek, gwoździ, rajstop i in. drobnych elementów;
- sklejanie kopert, torebek ozdobnych;
- wypełnianie ankiet.
Nie ma też przeciwwskazań, aby samemu zająć się chałupnictwem. Wiele osób ze zdolnościami manualnymi i zmysłem artystycznym samodzielnie tworzy różne produkty, a następnie szuka na nie chętnych. W tym celu nie trzeba zakładać własnej działalności, sprzedawać własne wyroby można w ramach działalności nierejestrowanej.
Praca chałupnicza – gdzie szukać ofert?
Oferty pracy chałupniczej można znaleźć w serwisach ogłoszeniowych w internecie oraz na grupach tematycznych w social mediach. Warto też podpytać bliższych i dalszych znajomych. Praca z polecenia z pewnością będzie bezpieczniejszym rozwiązaniem. Niestety wiele firm żeruje na osobach, które chcą dorobić. A te, zamiast dorobić, tracą środki.
Jak sprawdzić, czy zlecający jest uczciwy?
Aby ustrzec się oszustów, warto do każdego ogłoszenia podejść sceptycznie. Po pierwsze w anonsie powinna być podana nazwa firmy i dane teleadresowe. Jeśli jest tylko kontakt telefoniczny, a ogłoszenie wygląda interesująco, należy zapytać się o dane firmy: nazwę, adres, NIP, REGON albo numer KRS. Mając te dane można sprawdzić firmę w rejestrze CEiDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej). Są tam dane firmy oraz informacje o koncesjach, licencjach, zezwoleniach i wpisach do rejestru działalności regulowanej.
Po drugie należy poszukać opinii o firmie na grupach w social mediach oraz na forach internetowych. Ludzie chętnie się dzielę doświadczenie we współpracy.
Po trzecie nie warto ufać firmie, która w ogłoszeniu proponuje niebotycznie wysokie zarobki do osiągnięcia w krótkim czasie. Kolejnym elementem ogłoszenia, które powinno wzbudzić podejrzenia, jest żądanie zaliczki za powierzone materiały do wytworzenia produktów. Niestety to częsta praktyka nieuczciwych firm, osoby pragnąc dorobić, wysyłają im pieniądze, a narzędzia nigdy do nich nie docierają.
Oszuści też nie będą chcieli podpisać z chałupnikiem umowy o pracę nakładczą albo o dzieło, albo też zapisy co do wykonywanej pracy będą nieprecyzyjne lub niejasne.
