Czym jest syndrom oszusta?
Syndrom oszusta (z ang. imposter syndrome, czyli syndrom impostora) to zjawisko, w którym dana osoba nie docenia swoich sukcesów. Gdy osiąga sukces – np. realizuje skomplikowany projekt – dochodzi do wniosku, że to nie jej zasługa, a jedynie szczęśliwy zbieg okoliczności.
Syndrom oszusta występuje niezależnie od opinii innych. Dla osoby cierpiącej na ten problem pochwały ze strony współpracowników wydają się nienależne, a ewentualne nagrody – np. w postaci awansu – wiążą się ze stresem, że wyimaginowany brak kompetencji zostanie zweryfikowany i będzie miał negatywne konsekwencje.
Objawy syndromu oszusta – czy ty też go masz?
Syndrom oszusta da się stosunkowo łatwo zidentyfikować. Jeśli mimo odpowiednich kwalifikacji i doświadczenia masz wrażenie, że nic nie umiesz, a sukcesy zawodowe wystąpiły przez przypadek, prawdopodobnie cierpisz na to zaburzenie.
Objawy syndromu oszusta to m.in. poczucie, że nie wykonujesz swoich zadań wystarczająco dobrze, ścieżka kariery nie jest dla Ciebie ze względu na brak odpowiedniego przygotowania, czy że wyniki osiągane przez zespół nie są Twoją zasługą.
U kogo najczęściej objawia się syndrom oszusta?
Syndrom oszusta najczęściej pojawia się u osób o tendencjach perfekcjonistycznych. Masz kompetencje i dbasz o doskonalenie zawodowe, ale wciąż chcesz więcej? Warto podnosić swoje umiejętności, ale trzeba również docenić swoją bieżącą aktywność i osiągnięcia.
Syndrom oszusta może pojawić się u pracowników z różnych branż. Jest szczególnie popularny wśród osób na stanowiskach kierowniczych. Może wiązać się z przepracowaniem i brakiem równowagi pomiędzy życiem prywatnym i zawodowym.
Dlaczego dopada nas syndrom oszusta? Przyczyny
Przyczynami syndromu oszustwa są zaburzenia związane z oceną swojej pracy. Osoby, które dotyka ten problem, oceniają sytuację zerojedynkowo – albo robią coś doskonale albo beznadziejnie. Nie uznają gradacji, ponieważ stawiają sobie zbyt wysokie wymagania. Perfekcjonizm sprawia, że nie potrafią docenić poszczególnych składowych swoich działań i liczy się dla nich tylko efekt. Nie uwzględniają przy tym opinii innych, uznając je za nieobiektywne.
Syndrom impostora – podobnie jak inne syndromy w psychologii – swoje podstawy ma często w dzieciństwie. Błędy wychowawcze i brak wykształcenia w dziecku poczucia własnej wartości mogą sprawiać, że w dorosłym życiu potomek nie będzie umiał poradzić sobie z emocjami. Przykładanie zbyt dużej wagi do osiągania wysokich wyników i sukcesów prowadzi często do sytuacji, w której się ich nie docenia. Z drugiej strony każda, nawet najmniejsza porażka, wiąże się zazwyczaj ze stresem i obniżonym samopoczuciem.
Jak poradzić sobie z syndromem oszusta?
Syndrom oszusta może poważnie utrudnić funkcjonowanie i zahamować przed osiąganiem sukcesów. Problem wynika przede wszystkim z obniżonej samooceny i nie wiąże się z przesłankami obiektywnymi, dlatego warto z nim walczyć. Sprawdź, co zrobić, aby zwalczyć syndrom oszusta i zwiększyć swoją satysfakcję z pracy i uzyskiwanych osiągnięć.
Rozmowa z terapeutą
Podstawa walki z syndromem oszusta to poszukanie pomocy u terapeuty. Nie ma wątpliwości, że brak umiejętności obiektywnej oceny swoich sukcesów to poważny problem. Rozmowa z terapeutą powinna pomóc spojrzeć na sytuację z innej perspektywy i odkryć podłoże problemów. Zmiany nie zajdą od razu, ale dostosowana do potrzeb terapia może pomóc w odzyskaniu poczucia własnej wartości i radzeniu sobie z wyzwaniami zawodowymi.
Dzielenie się odczuciami z otoczeniem
Czujesz, że dopadł Cię syndrom oszusta? Nie bój się mówić o tym innym. Być może w Twoim otoczeniu są osoby, które borykają się z podobnym problemem. Syndrom oszusta może być powiązany z poczuciem osamotnienia, dlatego szczera rozmowa z kolegą z pracy czasami okaże się przełomowa. Osoby, które współpracują z Tobą na co dzień, mogą być w stanie udzielić przydatnych rad i sprawić, że zmienisz spojrzenie na swoje sukcesy.
Pamiętanie o swoich osiągnięciach
Dostałeś awans, a może zdałeś ważny egzamin, ale mimo to nie uważasz tego za zasłużony sukces? Być może jesteś perfekcjonistą i od zawsze mierzyłeś się z nastawieniem na osiągnięcia. W takich okolicznościach trudno docenić kolejne sukcesy. Z tego powodu podejdź do sprawy obiektywnie. Spisz osiągnięcia, które da się wymierzyć i wracaj do listy zawsze, kiedy masz poczucie, że jesteś nic niewart. Popatrz na sytuację z perspektywy osoby, która czytałaby Twoje CV i zastanów się, czy rzeczywiście posiadane kwalifikacje i kompetencje nie zrobiłyby wrażenia na rekruterze.
Spróbuj nie porównywać się z innymi
Każdy człowiek jest inny. Nie można o tym zapominać – zwłaszcza w pracy. Z tego powodu nie da się porównać w pełni obiektywnie z kimś innym, zwłaszcza bez uwzględnienia sytuacji rodzinnej, etapu życia czy cech osobistych. Z tego powodu, aby walczyć z syndromem oszusta, nie porównuj się z innymi. Zamiast tego skup się na tym, co robisz najlepiej i spróbuj docenić nawet niewielkie sukcesy, które osiągasz.
Wykorzystanie wiedzy do przeprowadzania szkoleń i wykładów
Nie doceniasz swoich kompetencji? Pomyśl o poprowadzeniu szkoleń lub wykładów. Przekazując swoją wiedzę innym, zyskasz poczucie, że jesteś przydatny. W takie przedsięwzięcia można się zaangażować zarówno w pracy, jak i poza nią, np. na uczelniach czy w centrach szkoleniowych.
Dzielenie się wiedzą ze współpracownikami
Wydaje Ci się, że Twoja praca nie ma szczególnej wartości, ale w zakładzie pracy nie wyobrażają sobie funkcjonowania bez Ciebie? Żeby przekonać się, że jesteś ważną częścią organizacji, spróbuj dzielić się wiedzą ze współpracownikami. W ten sposób Twoje umiejętności zostaną obiektywnie zweryfikowane i podwyższy się Twoje poczucie własnej wartości.
Syndrom oszusta – podsumowanie
Syndrom oszusta może dopaść osoby w różnym wieku, bez względu na wykształcenie i etap kariery. To poważny problem, ponieważ znacznie utrudnia życie zawodowe i osobiste. Z tych względów, gdy się pojawi, warto z nim walczyć. Oprócz podjęcia próby zmiany myślenia nie bój się rozmawiać o nim z osobami z otoczenia oraz korzystać z pomocy psychologicznej.
