Na czym polega jazda w podwójnej obsadzie?
Jazda w podwójnej obsadzie to sytuacja, w której za prowadzenie pojazdu odpowiada naprzemiennie dwóch kierowców. Takie rozwiązanie zwiększa bezpieczeństwo transportu i pozwala na lepszą organizację pracy załogi. W modelu tym obowiązują określone zasady pracy, dzięki którym kierowca dysponuje tygodniowym okresem odpoczynku i otrzymuje wynagrodzenie nawet za czas, kiedy akurat nie prowadzi pojazdu.
Jazda w podwójnej obsadzie w świetle prawa
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego WE 561/2006, z załogą kilkuosobową mamy do czynienia wtedy, gdy:
„w trakcie każdego okresu prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku, lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku, w pojeździe przebywa co najmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia pojazdu”.
Przepisy stanowią też, że przez pierwszą godzinę jazdy w podwójnej obsadzie obecność innego kierowcy jest opcjonalna, ale po upływie tego czasu staje się obowiązkowa. Musi on więc umieścić kartę w tachografie przed upływem 60 minut od chwili, gdy zrobił to pierwszy pracownik. Obaj członkowie załogi powinni też razem wrócić do bazy.
Czas pracy podwójnej obsady
Standardowa doba robocza kierowcy trwa 24 godziny. Dzięki systemowi podwójnej obsady czas trwania zmiany roboczej wydłuża się do 30 godzin. W okresie tym obaj kierowcy odbywają swój nieprzerwany 9-godzinny odpoczynek, kiedy pojazd nie może znajdować się w ruchu. Reszta czasu – 21 godzin – przypada więc na pracę i dodatkowe przerwy.
Nie zmieniają się jednak ogólne normy dotyczące czasu jazdy. Aby przestrzegać ich również w podwójnej obsadzie, załoga musi stosować pracę naprzemienną. Jak wygląda taki model?
- Przez 4,5 godziny ciężarówkę prowadzi pierwszy kierowca. Drugi pozostaje w tym czasie do dyspozycji w razie potrzeby.
- Po upływie tego czasu kierowcy się zmieniają i to drugi prowadzi pojazd przez 4,5 godziny, a pierwszy odpoczywa – okres ten zalicza się na poczet obowiązkowej 45-minutowej przerwy w jeździe ciągłej.
- Po 9 godzinach jazdy pierwszy kierowca wraca za kierownicę na kolejne 4,5 godziny, a drugi zaczyna przerwę w fotelu pasażera.
- Po upływie 13,5 godziny kierowcy zamieniają się po raz ostatni.
- Po 18 godzinach jazdy obaj kierowcy muszą odbyć nieprzerwany 9-godzinny odpoczynek dzienny.
Warto pamiętać, że dwa razy w tygodniu czas trwania zmiany roboczej dla każdego kierowcy można wydłużyć o godzinę, co daje łącznie 20 godzin jazdy w systemie podwójnej obsady.
Jazda w podwójnej obsadzie: wady i zalety
Praca w podwójnej obsadzie na długiej trasie pozwala na szybsze dostarczenie towaru do odbiorcy, co przekłada się na oczywiste zyski firm transportowych. Model ten nie jest jednak pozbawiony wad. Przyjrzyjmy się więc zarówno plusom, jak i minusom załogi dwuosobowej.
Zalety jazdy w podwójnej obsadzie
Jak już wspomniałem, główna zaleta jazdy w dwuosobowej obsadzie polega na zgodnym z przepisami wydłużeniu maksymalnego czasu jazdy kierowców. Zamiast standardowych 13 lub 15 godzin ciężarówka może być w ruchu 18 lub nawet 20 godzin. Oznacza to szybsze dostarczanie towaru na długich trasach, a więc większą satysfakcję klientów i wyższe zyski przewoźników.
Do korzyści płynących z pracy w podwójnej obsadzie należy zaliczyć także:
- usprawnienie załadunku i rozładunku towarów,
- szybsze rozwiązywanie bieżących problemów,
- większe bezpieczeństwo ciężarówki i przewożonego ładunku,
- możliwość szkolenia początkujących kierowców.
Wady pracy w podwójnej obsadzie
Wady jazdy w podwójnej obsadzie odczuwają przede wszystkim sami kierowcy. Model pracy sprawia, że obowiązkową przerwę muszą oni odbyć w kabinie pojazdu, co ogranicza ich możliwości odpoczynku. Ciągła 18- lub nawet 20-godzinna jazda jest też po prostu męcząca dla ich obu. Co więcej, wydłużenie dziennego okresu rozliczeniowego kierowców sprawia, że 9-godzinną przerwę na parkingach dla ciężarówek często spędzają oni za dnia. Hałas może znacząco utrudnić im sen. Trzeba także pamiętać o różnicach charakterów, które mogą prowadzić do konfliktów między kierowcami.
Nie oznacza to wcale, że minusy jazdy w obsadzie podwójnej dotyczą wyłącznie pracowników. Również ich pracodawcy muszą zmierzyć się z pewnymi niedogodnościami, takimi jak zwiększone koszty. Kierowca, który przebywa w kabinie pojazdu w dyspozycyjności, powinien bowiem otrzymywać przynajmniej połowę stawki godzinowej (w wielu europejskich krajach za taki dyżur przyznaje się pełne wynagrodzenie).
Organizacja jazdy w podwójnej obsadzie
Czas pracy podwójnej obsady to nie jedyny aspekt, na który muszą zwracać uwagę kierowcy. Obowiązuje ich przecież także kodeks drogowy. Zgodnie z nim, kiedy jeden pracownik prowadzi pojazd, drugi powinien być zapięty pasami bezpieczeństwa w fotelu pasażera i pozostawać do dyspozycji. Oznacza to, że w trakcie swoich przerw kierowcy nie mogą korzystać z miejsca do spania w kabinie.
Aby ułatwić sobie pracę w załodze, kierowcy powinni też pamiętać o następujących kwestiach:
- dobra komunikacja i współpraca,
- wspólnie zaprojektowany plan jazdy,
- odpowiednia ilość snu i wypoczynku,
- przestrzeganie przepisów drogowych i BHP,
- czystość i komfort w kabinie pojazdu.
Przerwa w podwójnej obsadzie: jak ją zorganizować?
Organizacja odpoczynku kierowców jest stosunkowo prosta. 4,5-godzinna dyspozycyjność liczy się już jako obowiązkowa przerwa w jeździe ciągłej, toteż załoga musi pamiętać jedynie o zmienianiu kart w tachografie.
Jak funkcjonują tachografy?
W systemie podwójnej obsady tachografy monitorują czas pracy obu pracowników. Posiadają miejsca na dwie karty:
- rejestrującą jazdę dla aktualnego kierowcy,
- rejestrującą dyspozycyjność dla pasażera.
Kierowcy muszą pamiętać o tym, aby odpowiednia karta zawsze znajdowała się we właściwym miejscu. Błędy w tym zakresie mogą skutkować poważnymi naruszeniami i wysokimi grzywnami.
Poza systemem monitorowania czasu pracy kierowców przewoźnicy stosują nieraz takie technologie jak:
- system monitorowania zmęczenia,
- system automatycznego awaryjnego hamowania,
- nawigacja GPS.
Podwójna obsada: zmiana kart
Uprawnieni do prowadzenia pojazdu kierowcy powinni pamiętać o zmianie kart w tachografie za każdym razem, gdy zamieniają się miejscami. Warto jednak zaznaczyć, że nie muszą przy tym oznaczać zakończenia i ponownego rozpoczęcia pracy. Czynności te wykonuje się wyłącznie bezpośrednio przed wypoczynkiem dobowym lub tygodniowym i natychmiast po nim.
Czas pracy w podwójnej obsadzie – przykładowy podział czasu pracy
Jeśli wciąż trudno Ci zrozumieć, jak wygląda czas pracy podwójnej obsady, poniższa tabelka powinna Ci wiele wyjaśnić:
| Kierowca A | Kierowca B |
| 4,5 godziny jazdy | Dyspozycyjność |
| Dyspozycyjność (w tym 45 minut obowiązkowej przerwy) | 4,5 godziny jazdy |
| 4,5 godziny jazdy | Dyspozycyjność (w tym 45 minut obowiązkowej przerwy) |
| Dyspozycyjność (w tym 45 minut obowiązkowej przerwy) | 4,5 godziny jazdy |
| 9 godzin obowiązkowego wypoczynku dobowego | 9 godzin obowiązkowego wypoczynku dobowego |
Praca w podwójnej obsadzie – podsumowanie
Jak widzisz, praca w załodze różni się nieco od jazdy w pojedynczej obsadzie. Niesie ze sobą wiele korzyści dla przewoźników, stawiając jednocześnie liczne wyzwania przed samymi kierowcami. Przy odpowiedniej organizacji może być jednak satysfakcjonująca i opłacalna dla każdej ze stron.
