Praca na wysokości – definicja
Różnego typu zajęcia można nazwać pracą na wysokości. Należą do nich m.in. czynności wykonywane na dachach i kominach, konstrukcjach budowlanych, rusztowaniach, podwyższeniach czy drabinach. Jednak czy każda praca przeprowadzana na tego typu strukturach jest tak klasyfikowana? Informacje na ten temat znajdziemy w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Praca na wysokościach – od ilu metrów?
By wykonywane zajęcie można było przypisać do kategorii pracy na wysokości, musi ona dziać się powyżej 1 metra nad poziomem podłogi lub ziemi – czytamy w § 105 rozporządzenia. Są jednak przypadki, w których nawet zadań wykonywanych na wyższej wysokości tak nie nazwiemy, a mówi o nich dalsza część tego samego paragrafu. Jeśli płaszczyzna jest osłonięta ze wszystkich stron pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi do wysokości co najmniej 1,5 metra bądź znajdują się na niej inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości, to niezależnie od wysokości, na której jest wykonywana, takiej pracy nie możemy nazwać pracą na wysokości.
Kto może pracować na wysokości?
Każda praca wiąże się z konkretnymi predyspozycjami, jakimi powinna odznaczać się osoba ją wykonująca. Praca na wysokości nie stanowi wyjątku. Pracownicy, którzy chcą związać się z tym zajęciem, powinni mieć bardzo rozwinięte poczucie odpowiedzialności, a we wszystkich podejmowanych decyzjach kierować się rozsądkiem. Ważne też, by sumiennie przestrzegali obowiązujących i przyjętych zasad bezpieczeństwa.
Zadaniem każdego pracodawcy, na rzecz którego pracownicy świadczą taką pracę, jest ustalić wewnątrzzakładowe zasady z nią związane. Dobrze, jeśli zostaną spisane w postaci instrukcji lub procedury. Rekomenduje się, by zawrzeć w takim dokumencie następujące warunki, jakie musi spełnić osoba pracująca na wysokości:
- pełnoletniość;
- brak przeciwwskazań do tego typu pracy (przedstawienie zaświadczenia lekarskiego o takiej treści);
- przeszkolenie w zakresie zasad BHP obowiązujących przy tej pracy;
- znajomość oceny ryzyka zawodowego dotyczącego pracy na wysokości;
- wdrożenie w wewnątrzzakładowe procedury i instrukcje związane z wykonywaną pracą;
- wiedza i umiejętności w zakresie posługiwania się środkami ochrony indywidualnej.
Środki ochrony zbiorowej
Środki ochrony zbiorowej stosuje się w celu ochrony przed upadkiem pracownika lub przed strąceniem przedmiotów używanych do pracy na wysokości, np. cegła spada wtedy na ziemię i nie robi nikomu krzywdy, nie powoduje wypadku. Zgodnie z § 106 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1 metra nad podłogą lub ziemią powinny być zainstalowane balustrady, w których skład wchodzą poręcze ochronne umieszczone na wysokości co najmniej 1,1 metra i krawężniki o wysokości co najmniej 0,15 metra. Przestrzeń pomiędzy poręczą a krawężnikiem powinna być wypełniona, by uniemożliwić wypadnięcie osób lub w połowie wysokości powinna znajdować się poprzeczka. Dotyczy to przestrzeni służących jako przejścia albo takich, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy. Jeżeli zastosowanie balustrad zgodnych z rozporządzeniem nie jest możliwe, to trzeba zapewnić inne środki ochrony zbiorowej. Muszą one być dostosowane do warunków i rodzaju wykonywanej pracy. Mogą to być m.in. siatki ochronne i siatki bezpieczeństwa lub rusztowania ochronne.
Środki ochrony indywidualnej
Jeżeli stosowanie środków ochrony zbiorowej nie jest wystarczające lub ze względu na specyficzny rodzaj pracy nie jest możliwe, należy zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej. Podstawowym zabezpieczeniem osobistym pracownika jest hełm ochronny, a inne rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo to środki ochrony przed upadkiem z wysokości.
Hełm ochronny
Praca na wysokości niesie za sobą ryzyko urazu głowy, np. uderzenia przez spadający przedmiot lub w wyniku upadku. By zapobiec takim obrażeniom pracownicy są zobowiązani nosić hełmy ochronne (kaski). Te zabezpieczenia powinny występować w różnych rozmiarach albo z możliwością regulacji, ponieważ ważne jest, by każdy mógł dopasować hełm ochronny do swojej głowy.
Środki ochrony przed upadkiem z wysokości
Mamy 3 grupy środków ochrony indywidualnej, które chronią przed upadkiem z wysokości. Są to uprzęże, podsystemy łącząco-amortyzujące oraz punkty zakotwienia. Ogromnie istotne jest, by cały sprzęt został profesjonalnie dobrany do rodzaju pracy wykonywanej na wysokości.
Uprzęże (szelki bezpieczeństwa)
Zdarza się, że pracując na wysokości, pracownik spadnie ze znacznej wysokości. Kluczowym zadaniem uprzęży jest utrzymanie ciała w trakcie spadania oraz bezpieczne i wygodne oczekiwanie na pomoc po zatrzymaniu się. Jeśli wykonywaną pracą jest np. lutowanie albo spawanie, to należy pamiętać, by szelki bezpieczeństwa były dostosowane do używania ich w wysokich temperaturach – mogą być wykonane z materiałów niepalnych.
Podsystemy łącząco-amortyzujące
Do podsystemów łącząco-amortyzujących zaliczamy:
- zatrzaśniki – inaczej karabińczyki, zamykane, metalowe pierścienie, którymi przypina się do lin, uprzęży;
- linki bezpieczeństwa – nie mogą być dłuższe niż 2 metry, są elementami systemu powstrzymywania spadania;
- amortyzatory – dzięki nim linka bezpieczeństwa ma większy zakres, podczas zapobieganiu spadania zmienia swoją długość, co zwiększa długość potencjalnego upadku;
- urządzenia samozaciskowe – natężają ochronę przed upadkiem, ułatwiając bezpieczne poruszanie się wzdłuż liny, mogą służyć też do pracy w pionie;
- urządzenia samohamowne – używa się ich, jeśli potrzebna jest zmiana pozycji względem punktu zaczepienia, służą do samoczynnego wyhamowania spadającej osoby.
Punkty zakotwienia
Podsystemy łącząco-amortyzujące mocuje się w punktach zakotwienia, których zadaniami są asekuracja na miejscu pracy oraz w czasie przemieszczania się do niego. Punkty zakotwienia muszą być bezwzględnie wytrzymałe – dobrymi będą np. elementy konstrukcji jak zbrojenia czy rury rusztowań. Kryteria urządzeń, na których można zakotwić system, dzieli się na 5 klas: stałe, tymczasowe, z poziomą liną, z szynami i bezwładne masy kotwiczące.
Zadania pracodawcy przy pracy na wysokości
Prace na wysokości zaliczane są do prac szczególnie niebezpiecznych. Wobec tego pracodawca musi przygotować swoich pracowników do wykonywanych zadań, a także uczynić wszystko, co w jego mocy, by ich praca była bezpieczna.
Do zadań pracodawcy należą:
- przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego i szkolenia w zakresie BHP;
- wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej dostosowane do wykonywanej pracy;
- zapewnienie bezpośredniego i stałego nadzoru nad pracami na wysokości, np. w postaci kierownika budowy;
- zagwarantowanie asekuracji osobom pracującym na wysokości przez innych, niewykonujących w tym samym czasie tej pracy.
Praca na wysokości to zajęcie trudne i ryzykowne. Może jednak dostarczyć pracownikom ogromnej satysfakcji. Pamiętajmy, że przy tego rodzaju pracy najważniejsze jest zachowanie wszystkich zasad bezpieczeństwa zarówno przez pracowników, jak i pracodawców, którzy powinni się o to szczególnie zatroszczyć.
