Podstawę prawną rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron stanowi art.30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy. Może ono przyjąć zarówno formę pisemną, jak i ustną, przy czym zazwyczaj stosuje się tę pierwszą. W dokumencie powinny znaleźć się między innymi dane pracownika i pracodawcy, a także warunki ustania stosunku pracy – przede wszystkim te dotyczące ewentualnego okresu wypowiedzenia.

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron może nastąpić zarówno z inicjatywy pracownika, jak i pracodawcy. Strony nie muszą przy tym przejmować się ani okresem wypowiedzenia, ani urlopami czy zwolnieniami lekarskimi. Na podpisanie takiego dokumentu mogą zdecydować się w dowolnym momencie. Co więcej, wypowiedzenie za porozumieniem stron nie wymaga podawania przyczyny rozwiązania umowy.

Warunki rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron zależą wyłącznie od indywidualnych ustaleń pracownika i pracodawcy. Treść dokumentu może zostać zaproponowana przez jednego z nich lub spisana wspólnie. Jeżeli obie strony się pod nią podpiszą, stosunek pracy między nimi ustanie we wskazanym terminie. Warto przypomnieć, że porozumienie nie musi mieć formy pisemnej (chyba że dochodzi do zakończenia umowy bez okresu wypowiedzenia). Mimo wszystko warto ją jednak zachować dla ewentualnych celów dowodowych.

Zauważ też, że nie istnieje coś takiego jak rozwiązanie umowy zlecenia za porozumieniem stron. Umowy cywilnoprawne nie podlegają bowiem pod Kodeks pracy, a pod Kodeks cywilny. Zlecenie samo w sobie stanowi zresztą pewien rodzaj porozumienia, gwarantując stronom dużą swobodę w zakresie rozwiązywania współpracy.

Wypowiedzenie umowy za porozumieniem stron może odbyć się na kilka różnych sposobów:

• Pracownik i pracodawca razem podpisują porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę.
• Pracodawca składa ofertę rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron, a pracownik ją przyjmuje.
• Pracownik składa podanie o rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, a pracodawca je przyjmuje.

W przypadku tego ostatniego scenariusza pracownik nie powinien zwlekać ze swoją decyzją. Zanim skieruje do przełożonego prośbę o rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, może go wcześniej uprzedzić o swoich zamiarach. Zwiększy to prawdopodobieństwo zgody pracodawcy na zakończenie stosunku pracy w ten sposób.

Złożona przez pracownika propozycja rozwiązania umowy za porozumieniem stron może spotkać się z akceptacją, odrzuceniem lub brakiem reakcji pracodawcy. Tylko w tym pierwszym przypadku dojdzie do zakończenia stosunku pracy. Jeśli zatrudniony nie uzyska zgody przełożonego na porozumienie, powinien sięgnąć po wypowiedzenie jednostronne. Dopiero po jego złożeniu rozpocznie się okres wypowiedzenia pracownika, prowadzący do zakończenia współpracy.

Pamiętaj też, że rozwiązanie stosunku pracy przez porozumienie stron może zastąpić złożone wcześniej przez pracownika wypowiedzenie jednostronne. Wystarczy, że pracodawca wyjdzie z taką propozycją, a zatrudniony ją przyjmie. Możliwe wówczas będzie zakończenie współpracy bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Kodeks pracy nie precyzuje, jak powinien wyglądać wzór wypowiedzenia umowy o pracę za porozumieniem stron. Może to być wspólny dokument stworzony przez pracownika i pracodawcę lub propozycja jednego z nich, którą ten drugi przyjmie lub odrzuci. Przy spisywaniu porozumienia nie trzeba przestrzegać żadnych ściśle określonych zasad. Warto zadbać jednak o to, aby było ono sporządzone na piśmie i zostało podpisane zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę.

We wzorze rozwiązania umowy za porozumieniem stron należy zamieścić ponadto następujące informacje:

• miejscowość i data złożenia dokumentu,
• dane pracownika,
• dane pracodawcy,
• pełna nazwa i adres firmy,
• informacja na temat formy rozwiązania stosunku pracy,
• data zawarcia umowy o pracę,
• dowolny zaproponowany termin zakończenia współpracy.

W wypowiedzeniu umowy za porozumieniem stron powinny znaleźć się też wszelkie dodatkowe ustalenia pracownika i pracodawcy, które dotyczą następstw zakończenia stosunku pracy. Chodzi między innymi o:

• rozliczenie wynagrodzenia,
• deklarację wydania świadectwa pracy w ustawowym terminie,
• zapis o braku dalszych roszczeń finansowych czy prawnych,
• kwestie związane z ewentualną odprawą,
• zasady wypłaty ewentualnego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop lub inne świadczenia,
• klauzule dodatkowe, dotyczące np. zakazu konkurencji itp.

Wypowiedzenie za porozumieniem stron nie musi wskazywać przyczyn ustania stosunku pracy. Zdarzają się jednak sytuacje, w których taka informacja może okazać się przydatna. Mowa przede wszystkim o uzyskaniu prawa do odprawy pieniężnej przy rozwiązywaniu umowy o pracę. Żeby przysługiwało ono pracownikowi, w porozumieniu stron musi znaleźć się zapis o tym, że stosunek pracy ustaje z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Do takiej sytuacji może dojść z powodów ekonomicznych lub organizacyjnych. Odpowiedni zapis we wzorze wypowiedzenia umowy o pracę za porozumieniem stron okaże się więc niezbędny na przykład przy reorganizacji zakładu lub likwidacji stanowiska. Odprawa pieniężna powinna zostać wypłacona pracownikowi najpóźniej w ostatnim dniu obowiązywania umowy o pracę.

Kwestia urlopu w przypadku rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron jest dość prosta do wyjaśnienia. Jeśli treść dokumentu zakłada zachowanie okresu wypowiedzenia, pracownik ma prawo złożyć wniosek o urlop wypoczynkowy i wykorzystać zaległe dni wolne. Jeżeli współpraca kończy się ze skutkiem natychmiastowym, przysługuje mu z kolei ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Zatrudniony nie może ubiegać się natomiast o urlop na poszukiwanie pracy.

Należy też zauważyć, że wypowiedzenie umowy o pracę za porozumieniem stron pozbawia pracownika szczególnej ochrony. Podpisując się pod dokumentem, świadomie rezygnuje on zatem z tego przywileju. W efekcie jego umowa może zostać rozwiązana nawet w przypadku potwierdzonej ciąży, urlopu macierzyńskiego czy okresu przedemerytalnego.

Wzór rozwiązania umowy za porozumieniem stron może przydać się zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy. Jest to często stosowany dokument, który pozwala uniknąć komplikacji związanych z okresem wypowiedzenia. Przychodzi więc z pomocą zatrudnionym szukającym nowej pracy oraz firmom planującym reorganizację.

Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron bez okresu wypowiedzenia możliwe jest w każdej sytuacji – także w przypadku pracowników podlegających szczególnej ochronie (m.in. kobet w ciąży czy osób w wieku przedemerytalnym). Zakończenie stosunku pracy wymaga jedynie zgody obu stron na ustalone w porozumieniu warunki.

Pracownik powinien zdawać sobie jednak sprawę, że zgoda na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron przez pracodawcę niesie ze sobą określone konsekwencje. Mowa między innymi o wydłużonym czasie oczekiwania na zasiłek dla bezrobotnych czy o braku uprawnień do urlopu na poszukiwanie pracy.

Warto też pamiętać, że w przeciwieństwie do innych form rozwiązania stosunku pracy, anulowanie porozumienia stron nie jest możliwe. Pracownik nie ma więc prawa odwoływać się do sądu pracy i domagać się przywrócenia na stanowisko.