Zwolnienia grupowe – od ilu osób? Ile wynosi odprawa?

Zwolnienie grupowe – definicja

Zwolnienia w firmach to nic nadzwyczajnego. Choć najczęściej dotyczą one rozwiązywania umów z pojedynczymi osobami. Jednak w razie problemów przedsiębiorstwa decydują się na zwolnienie jednocześnie wielu pracowników.

Zatem czym są dokładnie zwolnienia grupowe? Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników stanowi, że jest to sytuacja, w której pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób, jest zmuszony z przyczyn niedotyczących pracowników rozwiązać z nimi umowy w drodze wypowiedzenia albo za porozumieniem stron. Przy czym wszystkie osoby te muszą zostać zwolnione w przeciągu 30 dni.

W związku ze zwolnieniami grupowymi pracodawca musi dopełnić wielu obowiązków uregulowanych przepisami. Są to:

• zawiadomienie związków zawodowych oraz powiatowego urzędu pracy o zamiarze i przyczynach zwolnień;
• konsultacje ze związkami lub ich przedstawicielami zamiaru redukcji i przebiegu procesu;
• zawarcia ze związkami zawodowymi porozumienia i poinformowanie o tym fakcie powiatowego urzędu pracy;
• wręczanie wypowiedzeń i wypłaty odpraw pieniężnych zwolnionym pracownikom.

Masowe zwolnienia związane są zwykle z upadłością firmy, przejściem zakładu przez innego przedsiębiorcę, albo likwidacją danego działu i przejście na outsourcing.

Zwolnienia grupowe – od ilu osób?

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników, aby były grupowe, muszą spełniać określone wymogi. Przede wszystkim w ciągu 30 dni wypowiedzenia muszą otrzymać co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 osób;
• 10% zatrudnionych, gdy w firmie pracuje od 100 do 300 osób;
• 30 pracowników w firmach powyżej 300 osób.

Natomiast jeśli zwolnienie ma formę rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron z inicjatywy pracodawcy i w ten sposób pracę kończy pięciu lub więcej pracowników, to oni także wliczają się w liczbę osób, których dotyczą zwolnienia grupowe.

Tutaj warto zaznaczyć, że zwolnienia grupowe dotyczą pracowników. A są nimi zgodnie z Kodeksem pracy, osoby pracujące na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Przy czym przepisy o zwolnieniach grupowych nie obejmują osób zatrudnionych na podstawie mianowania.

Oznacza to, że pracujący w ramach umów cywilno-prawnych, np. zlecenie nie są brane pod uwagę. To samo dotyczy pracowników tymczasowych. Natomiast pełne prawa zachowują zatrudnieni na umowach na zastępstwo albo okres próbny.

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników

Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca na wypowiedzeniu musi podać przyczynę rozwiązania umowy. Przy zwolnieniach grupowych taką okolicznością może być np. upadłość, likwidacja, niekorzystne zjawiska rynkowe, zmiana profilu działalności, reorganizacja albo wystąpienie zdarzeń naturalnych lub społecznych negatywnie wpływających na funkcjonowanie firmy.

Warto wiedzieć, że jeśli w naszej firmie doszło do kilku zwolnień z powodów niedotyczących pracowników, mogą obowiązywać takie same zasady, jak przy zwolnieniach grupowych. Jest to możliwe kiedy:

• firma zatrudnia co najmniej 20 pracowników;
• umowy zostają rozwiązane za wypowiedzeniem z przyczyn niedotyczących pracowników lub na mocy porozumienia stron z inicjatywy pracodawcy;
• redukcje są w terminie 30 dni (choć z mniejszą liczbą pracowników niż wymagana przy zwolnieniach grupowych.

W takim wypadku zgodnie z art. 10 ustawy zwalnianym przysługują takie same prawa jak w przypadku zwolnień grupowych, a pracodawca ma takie same obowiązki. Tego typu redukcje nazywa się zwolnieniami indywidualnymi.

Co ważne ustawa nakłada też na pracodawcę, który dokonał zwolnień grupowych obowiązek ponownego zatrudniania. Przepisy mają zastosowanie w sytuacjach, kiedy:

• zwalniana osoba zgłosi zamiar podjęcia pracy w firmie w ciągu roku od dnia rozwiązania z umowy;
• pracodawca zamierza zatrudnić pracowników w tej samej grupie zawodowej co osoby zwolnione grupowo;
• od zwolnień grupowych nie minęło 15 miesięcy.

Warto wiedzieć, że ponowne zatrudnienie ​​nie wiąże się z tymi samymi warunkami pracy i płacy co wcześniej.

Zwolnienie grupowe – odprawa

Odprawa przy zwolnieniu grupowym zależy od stażu pracy u danego pracodawcy. Ustawa określa, że jej minimalna wysokość powinna być w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeśli przepracował mniej niż 2 lata;
• dwumiesięcznego wynagrodzenia przy stażu od 2 do 8 lat;
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, powyżej 8 lat pracy w danym zakładzie.

Wysokość odprawy ustala się tak samo, jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Ustawa określa minimalną wysokość odprawy, a to sprawia, że pracodawca może ustalić wyższą kwotę i zapisać ją w regulaminie wewnątrzzakładowym. Jednak zgodnie z przepisami nie może ona przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Likwidacja zakładu pracy poniżej 20 pracowników a odprawa? Co w takiej sytuacji? W tym przypadku pracodawca nie ma obowiązku wypłaty świadczenia, o ile nie ma takiej regulacji w regulaminie wewnątrzzakładowym obowiązującym w firmie.

Zwolnienia grupowe – okres wypowiedzenia

Pracodawca może wręczyć pracownikom wypowiedzenia w ramach grupowego zwolnienia dopiero po tym, jak zawiadomi powiatowy urząd pracy o przyjętych zasadach redukcji zatrudnienia. Natomiast rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 30 dni od wspomnianego zawiadomienia.

 

Co do zasady firmę obowiązuje standardowy okres wypowiedzenia. Jednak w przypadku wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę w związku z upadłością lub likwidacją przedsiębiorstwa albo z innych przyczyn niedotyczących pracownika stosuje się zapis z art. 36 k.p., co oznacza, że trzymiesięczny okres wypowiedzenia może zostać skrócony do najwyżej miesiąca. Przy czym pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Przypomnijmy, że okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony i określony jest uzależniony stażu u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie dla zatrudnionych krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc dla pracujących co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące przy stażu co najmniej 3 lata.

Zwolnienia grupowe a pracownicy objęci ochroną

W ramach zwolnienia grupowego nie można wypowiedzieć umów pracownikom objętym szczególną ochroną. Wg przepisów, są to przede wszystkim:

• pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego;
• kobiety w ciąży oraz w trakcie urlopu macierzyńskiego;
• pracownicy, którzy złożyli wniosek o udzielenie urlopów lub ich części: macierzyńskiego, rodzicielskiego oraz opiekuńczego – do dnia zakończenia tego urlopu;
• członkowie: zarządu związku zawodowego i rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego; 
• społeczny inspektor pracy;
• pracownik powołany do odbycia służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego.

Z klei pracownika będącego na urlopie wypoczynkowym, można zwolnić jedynie, jeśli nieobecność trwa co najmniej 3 miesiące.

Pracowników chronionych nie można zwolnić, ale można zmienić im warunki pracy, np. stanowisko albo wynagrodzenie. Przy czym obniżka pensji wiąże się z wypłatą dodatku, który wyrówna wynagrodzenie do wysokości przed jego zmianą. Pracodawca musi go wypłacać do końca okresu ochrony.

Zwolnienia grupowe a zwolnienie lekarskie

Zgodnie z ustawą, pracodawca nie może zwolnić pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim w ramach zwolnień grupowych. Będzie to możliwe, jak upłynie okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, czyli po okresie zasiłkowym równym 182 dniom i 3 miesiącach pobierania świadczenia rehabilitacyjnego.

Powyższe nie obowiązuje, w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Obowiązek konsultacji ze związkami zawodowymi

Ustawa nakłada na pracodawcę planującego zwolnienia grupowe obowiązek konsultacji ze związkami zawodowymi. Jeśli w firmie nie działają związki, to pracodawca informuje i konsultuje redukcję zatrudnienia z przedstawicielami pracowników, wyłonionych w sposób przyjęty w danym przedsiębiorstwie.

Pracodawca pisemnie informuje organizacje związkowe o szczegółach planowanych zwolnień, czyli m.in. o:

• ich przyczynach;
• liczbie zwalnianych i grupach zawodowych, do których oni należą;
• okresie, w ciągu którego nastąpi redukcja;
• proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia;
• kolejności dokonywania zwolnień;
• wypłatach i ustaleniu wysokości odpraw.

Następnie dochodzi do konsultacji, w trakcie których organizacje mogą przedstawić swoje propozycje. Kolejnym krokiem jest zawarcie porozumienia ze związkami zawodowymi w sprawie redukcji zatrudnienia. Jeśli do tego nie dojdzie, pracodawca określa zasady postępowania w regulaminie zwolnień.

Szczegółowe informacje o planowanych zwolnieniach, a także o zawartym porozumieniu ze związkami, pracodawca ma obowiązek dostarczyć też do powiatowego urzędu pracy.

Zwolnienia grupowe – podsumowanie

Redukcja etatów to nic przyjemnego dla pracownika i pracodawcy. Utrata pracy wiąże się ze stresem, wizją braku pracy i środków do życia. Jednak kiedy firma zwalnia wiele osób, warto wiedzieć, czy nie obowiązują nas zasady zwolnień grupowych. Wtedy przysługuje nam odprawa, która jest w wysokości jednej pensji – jeśli pracujemy w danej firmie krócej niż dwa lata albo trzech, kiedy byliśmy zatrudnieni powyżej ośmiu lat. Z dodatkowymi środkami zawsze łatwej jest szukać nowej pracy.