Czym jest wyścig szczurów?
Wyścig szczurów jest ciągłą pogonią za sukcesem, w której nie uwzględnia się interesów innych. Współpracownicy, którzy się w niego angażują, myślą jedynie o sobie i bez względu na uczucia kolegów z pracy robią wszystko, aby osiągnąć swoje cele. Nazwa nawiązuje do niezdrowej rywalizacji, która może mieć charakter wyniszczający. W praktyce działania zakładów pracy to najczęściej dążenie do awansu czy podwyżki.
Nie ma nic złego w dążeniu do samorozwoju i zaangażowaniu w poprawę swoich wyników. Chore ambicje mogą jednak sprawić, że pracownik zatraca się w pracy i zaniedbuje zarówno pozostałe aspekty swojego życia, jak i nie myśli o tym, jak w obliczu jego zachowania czują się inni zatrudnieni.
Wyścig szczurów może mieć różny obraz w zależności od okoliczności takich jak np. branża czy wielkość zakładu pracy. Jako przykład zjawiska można jednak podać np. nieuczciwe podbieranie sobie nawzajem klientów w branży handlowej albo celowe psucie wizerunku współpracownika w celu zwiększenia swoich szans na awans.
Dlaczego ludzie biorą w nim udział?
W wyścigu szczurów biorą udział najczęściej osoby o niskim poczuciu własnej wartości, które nie wierzą w swoje możliwości, a jednocześnie chcą uzyskać jak najwyższe zyski. Wygórowane ambicje i marzenia o władzy oraz pieniądzach skłaniają do udziału w niezdrowej rywalizacji.
W praktyce do wyścigu szczurów dochodzi często całkiem naturalnie w sytuacji, gdy w danym zakładzie pracy w tym samym czasie zatrudnia się kilka osób. W ten sposób tworzy się naturalna konkurencja, a ze względu na fakt, że współpracownicy na początku znają się słabo, nie myślą o tym, jak czują się inni. Aby uniknąć wyścigu szczurów w takich okolicznościach, potrzeba zdecydowanego lidera, który będzie nadzorował zrównoważony rozwój nowych pracowników.
Jak sobie poradzić z wyścigiem szczurów?
Ciągła rywalizacja jest obecna zarówno w korporacjach, jak i mniejszych firmach. Trudno walczyć z wyścigiem szczurów samodzielnie. Można jednak podejmować działania, których celem jest ograniczenie ryzyka wciągnięcia nas samych w rywalizację.
W tym celu warto skupiać się na swojej pracy i starać się wykonywać swoje zadania jak najlepiej, bez patrzenia na innych. Nie pozwól się zmanipulować ani zastraszyć. Zamiast tego zadbaj o pewność siebie i wyrób w sobie poczucie, że to tylko praca i nie warto tracić w związku z nią zdrowia. To bardzo ważne, ponieważ ciągła presja i stres mogą prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji.
Wypalenie zawodowe i inne konsekwencje wyścigu szczurów
Jednym z podstawowych skutków wyścigu szczurów jest niestety wypalenie zawodowe, które może dotknąć osoby nawet w młodym wieku. Zjawisko do niedawna kojarzone z wielkimi korporacjami, dziś coraz częściej zdarza się również w niewielkich przedsiębiorstwach. Mało kto łączy jednak wypalenie zawodowe z wyścigiem szczurów. Mimo to w praktyce to właśnie on jest często początkiem problemów.
Przez ciągłą pogoń za sukcesem pracownik zaczyna odczuwać zmęczenie. Nie może skupić się zarówno na pracy, jak i sferach poza nią. Czuje, że jego starania nie mają sensu i zaczyna powtarzać błędy w trakcie wykonywanych zadań. Spada jego motywacja i obniża się efektywność. Zaangażowanie w pracę maleje, a pracodawca ma ograniczone możliwości zmiany tej sytuacji. Jeśli zacznie więcej wymagać od pracowników, których dotknął problem wypalenia zawodowego, może się okazać, że problem tylko się pogłębi.
Eksperci wskazują, że wyścig szczurów jest jednym z najpopularniejszych powodów spadku wydajności pracy. Wbrew pozorom rywalizacja w ogólnym rozrachunku wcale nie poprawia wyników. Zamiast tego zabija kreatywność i sprawia, że pracownicy nie odczuwają satysfakcji z pracy. Osoby, których dotyka ten problem, bardzo często niechętnie dzielą się z otoczeniem swoimi odczuciami. Z tego powodu tym trudniej im pomóc i przeciwdziałać negatywnym następstwom wyścigu szczurów.
Jak zachować zdrowy poziom motywacji?
Wyścig szczurów psuje atmosferę w pracy i może mieć szereg negatywnych konsekwencji zarówno dla samego pracownika, jak i dla zakładu pracy. Z tego powodu warto zrobić wszystko, aby utrzymać zdrowy poziom motywacji.
W tym celu pracownik powinien starać się realizować w swojej pracy. Jeśli zachowa chęć do wykonywania postawionych przed nim zadań, np. dlatego, że są one dla niego interesujące, utrzyma motywację i będzie chciał się dalej rozwijać. Podczas pracy nie warto patrzeć na innych. Tylko od Ciebie zależy, jak szybko osiągniesz postępy. Nie oceniaj sytuacji zero-jedynkowo i pamiętaj, że każdy jest lepszy w czymś innym.
Staraj się zachować „work life balance”. Kariera to dla wielu bardzo ważny element życia, jednak nie ma wątpliwości, że co do zasady pracujemy po to, aby żyć, a nie na odwrót. Stawiaj jasne granice co do swojej dostępności i nie przyjmuj na siebie odpowiedzialności np. za złą organizację pracy przez kierownictwo. Dbaj o atmosferę w zespole i postaraj się zrobić wszystko, aby dobrze się w nim czuć. Dzięki temu łatwiej o zbiorową motywację i zaangażowanie w realizowane projekty.
O motywację powinien również dbać pracodawca. Ważne, aby to on zapobiegał wyścigowi szczurów i jeśli to możliwe, integrował zespół. Sprzyjają temu otwarte rozmowy ze współpracownikami oraz wyjazdy i wyjścia integracyjne. Dobrą motywacją są oczywiście pochwały, podwyżki i awanse, jednak aby przyniosły zamierzone rezultaty, muszą być przyznawane na jasnych zasadach.
Wyścig szczurów w pracy jest negatywnym zjawiskiem, które może zmniejszyć satysfakcję z wykonywanych zadań i zepsuć atmosferę w zespole. Ma szereg negatywnych konsekwencji, zarówno dla zakładu pracy, jak i dla samego pracownika, dlatego warto robić wszystko, aby z nim walczyć.
