Uprawnienia pracownicy i obowiązki pracodawcy
Wymiar urlopu macierzyńskiego ulega skróceniu w zależności od tego, kiedy dziecko zmarło. W przypadku urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński zawsze w wymiarze 8 tygodni od dnia porodu. Jednak okres od dnia zgonu dziecka do podjęcia pracy zawsze musi wynieść 7 dni. Jeśli do zgonu doszłoby podczas porodu, pracownica w praktyce wykorzysta 8 tygodni skróconego urlopu macierzyńskiego.
Jeśli do zgonu dziecka doszłoby po porodzie, ale przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje zawsze 8 tygodni urlopu macierzyńskiego liczonego od dnia porodu, ale okres urlopu nie może być krótszy niż 7 dni od daty zgonu. Jeśli śmierć dziecka miałaby miejsce w 8. tygodniu ciąży, okres urlopu macierzyńskiego ulega skróceniu do 8 tygodni po porodzie, jednak urlop nie może skończyć się wcześniej niż po 7 dniach od dnia zgonu dziecka.
Sytuacja nie jest oczywista, gdy dojdzie do poronienia. W Kodeksie pracy mowa o urodzeniu martwego dziecka, a nie o poronieniu. Do poronienia dochodzi przed upływem 22. tygodnia ciąży (tj. od 21 tygodni i 6 dni), a martwe urodzenie następuje po upływie 22. tygodnia ciąży, przy takim wydobyciu dziecko nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli. Nie ma wątpliwości co do zasadności udzielenia skróconego urlopu macierzyńskiego w razie urodzenia martwego dziecka, począwszy od 22. tygodnia ciąży.
Dokumentem niezbędnym do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego jest odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez pracodawcę albo przez ZUS (Sprawdź: Kosiniakowe – komu przysługuje to świadczenie rodzicielskie?).
Jeśli dziecko urodzi się martwe, sporządza się akt urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe na podstawie karty martwego urodzenia. Kartę sporządza się, o ile można rozpoznać płeć dziecka (sporządzenie karty nie jest uzależnione od czasu trwania ciąży).
Jak wyjaśnił podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z dnia 22 września 2014 r. w odpowiedzi na interpelację nr 25577 w sprawie urlopu macierzyńskiego dla kobiet, które poroniły, obowiązek zgłoszenia do urzędu stanu cywilnego dziecka martwo urodzonego istnieje w każdym przypadku zgonu, niezależnie od czasu trwania ciąży. Zgodnie z opinią byłego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji natomiast, akt urodzenia z adnotacją, iż dziecko urodziło się martwe, powinien być sporządzony, gdy pisemne zgłoszenie zawiera wszystkie dane na temat dziecka, a w szczególności jego płeć. W związku z tym, jeśli pracownica poroniła, ale dysponuje aktem urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu macierzyńskiego w skróconym wymiarze.
W przypadku śmierci dziecka po 8 tygodniach od urodzenia, urlop macierzyński ulega zakończeniu po 7 dniach od dnia zgonu dziecka. Zasada to obowiązuje również w przypadku przebywania na urlopie rodzicielskim, jak i wobec rodziców adopcyjnych – w przypadku przebywania na urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Jeśli dziecko umrze po upływie 8 tygodni życia, ale w trakcie urlopu macierzyńskiego (między 9 a ostatnim tygodniem tego urlopu) bądź w trakcie urlopu rodzicielskiego, pracownicy zawsze przysługuje 7 dni tego urlopu od dnia zgonu dziecka.
Jeśli pracownica urodziła więcej niż jedno dziecko przy porodzie, w razie śmierci jednego z nich, urlop ulega skróceniu proporcjonalnie do wymiaru urlopu stosownego do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Zawsze jednak pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.
Urlopu macierzyńskiego w mniejszym wymiarze udziela się lub skraca się jego wymiar dopiero, jeżeli pracownica przedstawi odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez pracodawcę albo przez ZUS (z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe) bądź w razie przedstawienia odpisu skróconego aktu zgonu dziecka.
W części B akt osobowych pracownicy pracodawca przechowuje dokumenty związane z ubieganiem się i korzystaniem z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego lub urlopu wychowawczego. Takim dokumentem może być kopia wspomnianego odpis aktu urodzenia dziecka czy aktu zgonu dziecka.
