Urlop macierzyński – komu i w jakim wymiarze czasowym przysługuje?
Aby odpowiedzieć na pytanie o pracę dodatkową, trzeba zapoznać się z podstawowymi informacjami: nierzadko bowiem zdarza się, że świeżo upieczona mama nieświadomie pakuje się w kłopoty. Jednak dura lex, sed lex – nieświadomość prawa nie chroni przed karą za jego nieprzestrzeganie.
Prawnie urlop macierzyński nie przysługuje wyłącznie osobom bezrobotnym pobierającym zasiłek, tak więc otrzymując zasiłek dla bezrobotnych nie można wnioskować o zasiłek macierzyński. Na kolejny urlop macierzyński nie może liczyć osoba przebywająca na urlopie wychowawczym starszego dziecka lub taka, która w tym samym czasie przebywa na bezpłatnym urlopie.
Zasiłek macierzyński można pobierać przez 52 tygodnie trwania urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Urlop macierzyński trwa 20 tygodni, a urlop rodzicielski 32 tygodnie. Po upływie 14 tygodni od porodu matka może zrezygnować z zasiłku macierzyńskiego. Po rezygnacji matki, ojciec może wystąpić z wnioskiem o zasiłek macierzyński (Sprawdź: Kosiniakowe – komu przysługuje to świadczenie rodzicielskie?).
Wysokość zasiłku jest uzależniona od decyzji matki: można otrzymywać 80% kwoty przez cały okres trwania urlopu (macierzyński i rodzicielski), bądź zdecydować się na 100% wysokości podstawy pensji z umowy o pracę przez pierwszy okres trwania urlopu i 60% przez pozostały czas trwania urlopu. Warto wiedzieć, że kiedy nie złożymy wniosku o urlop rodzicielski w terminie do 21 dni od porodu, przysługuje nam jedynie połączenie 100% + 60% wysokości pensji.
Takie same zasady obowiązują w przypadku osoby, która adoptowała dziecko.
Czy na macierzyńskim można pracować?
Wiele osób interesuje praca dodatkowa w czasie urlopu macierzyńskiego. Najkrótsza odpowiedź na pytanie, która dla wielu z pewnością będzie dobrą nowiną, brzmi: tak. Jednak tak samo jak w przypadku wcześniejszych informacji, znajomość kruczków prawnych to atut, który pomaga nie wpakować się w tarapaty. Czy praca na urlopie macierzyńskim ma ograniczenia?
Według art. 1821e Kodeksu pracy pracownica może podjąć aktywność zawodową u pracodawcy, z którym zawarła umowę, w wymiarze nie większym niż pół etatu. To oznacza, że istnieje możliwość aktywnej działalności w ramach dotychczasowego stanowiska, ale pracę można podjąć dopiero po upływie 20. tygodnia urlopu macierzyńskiego. Wysokość zasiłku nie ulega zmianie.
Praca na urlopie macierzyńskim u innego pracodawcy
Na grząski grunt trafiamy, gdy chcemy podjąć pracę na urlopie macierzyńskim u innego pracodawcy. Co ciekawe, żaden polski przepis prawny z Kodeksu pracy nie zabrania takiej aktywności zawodowej – według art. 1821e Kodeksu pracy można podejmować pracę u innego pracodawcy. Co więcej, w tym wypadku nie obowiązują ograniczenia dotyczące wymiaru godzin na etacie. Teoretycznie więc osoba na urlopie macierzyńskim mogłaby ugrać dwie pieczenie na jednym ogniu, korzystając z benefitów macierzyńskiego w jednym miejscu i pobierając benefity z pracy na etat w innym miejscu.
Schody zaczynają się oczywiście podczas analizy pod kątem etyki pracy. W teorii można taki układ uzgodnić z obydwoma pracodawcami, jednak w praktyce strategiczny ruch może być postrzegany przez obecnego pracodawcę jako niezgodny z etosem pracy i dobrymi obyczajami. Jeżeli chcemy się więc na niego zdecydować, warto zadbać o stosownie przeprowadzone rozmowy i negocjacje, które położą dobry fundament pod owocną współpracę po zakończeniu urlopu macierzyńskiego (i często rodzicielskiego) i powrót do firmy.
Urlop macierzyński a umowa o pracę
Jak wyglądają kwestie dotyczące urlopu macierzyńskiego w kontekście umowy o pracę? Większość osób interesuje głównie kwestia zasiłku macierzyńskiego. Tutaj warto nadmienić, że urlop macierzyński i zasiłek macierzyński nie są tożsamymi pojęciami. Zasiłek jest bowiem wypłacany przez ZUS na podstawie świadczenia chorobowego. Tak więc pracodawca ma obowiązek wypłacać zasiłek na podstawie ubezpieczenia. Może to wydawać się oczywiste na podstawie klasycznej umowy o pracę, jednak dla własnego bezpieczeństwa warto mieć świadomość, że zawarcie umowy-zlecenia również nakłada na pracodawcę obowiązek płacenia składek za pracownicę.
Czy na macierzyńskim można pracować na umowę-zlecenia?
Podobnie jak w przypadku umowy o pracę, odpowiedź brzmi: tak. Może to być szczególnie korzystne z uwagi na fakt, że zleceniodawca płaci wyłącznie składki zdrowotne ZUS, dlatego oprócz niej od wypłaty zleceniobiorcy zostanie potrącony jedynie podatek dochodowy. Co więcej, w takim układzie zleceniobiorca, czyli matka dziecka, może pobierać zasiłek macierzyński i czerpać zyski z innych zleceń jednocześnie. Może to być szczególnie ważne dla osób z branż, gdzie często zawiera się umowy-zlecenia, jak: freelancerki czy pracownice branży gastronomicznej, kosmetycznej i innego rodzaju usług.
Warto rozróżnić prawo do urlopu macierzyńskiego od rodzicielskiego – to aspekt istotny w przypadku umowy-zlecenia. Drugi z urlopów nie przysługuje osobom związanym z pracodawcą umową cywilnoprawną.
Główną wadą urlopu macierzyńskiego na umowie-zlecenia jest fakt, że nie można mieć całkowitej pewności, czy umowa zostanie przedłużona po powrocie z urlopu macierzyńskiego. Nie ma jednak znaczenia, czy pracodawca zdecyduje się ją przerwać w trakcie trwania urlopu – wciąż ma obowiązek opłacać składki i zasiłek macierzyński.
Własna działalność a urlop macierzyński
Popularność prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej wciąż rośnie. To rozwiązanie może przynosić korzyści takie jak większe zyski finansowe czy elastyczność czasu pracy. Według Raportu Transparent Data już w 2020 roku na rynku pracy 790 tys. kobiet prowadziło jednoosobową działalność gospodarczą. Liczby te rosną z roku na rok, coraz popularniejsze na rynku pracy w niektórych branżach staje się zawieranie umowy typu B2B. W kontekście tych danych możemy stwierdzić, że pytania dotyczące urlopu i zasiłku macierzyńskiego w odniesieniu do jednoosobowej działalności gospodarczej będą pojawiać się jeszcze częściej.
Zasady obowiązujące osoby prowadzące własną działalność są podobne. Tutaj również najniższy wymiar urlopu wynosi 20 tygodni, a po nim można zdecydować się na urlop rodzicielski. Wysokość zasiłku macierzyńskiego będzie zależała od przeciętnego miesięcznego przychodu, od którego była opłacana składka na ubezpieczenie chorobowe, liczonego ze średniej z 12 przepracowanych miesięcy. Jeśli kobieta płaci wyższe składki, wyższa jest wysokość zasiłku macierzyńskiego. Jeśli korzysta z ulg i opłaca mniejsze świadczenie, będzie niestety otrzymywać niższy zasiłek.
Która opcja jest najkorzystniejsza?
Na to pytanie nie ma jednej dobrej odpowiedzi, bo każda osoba ma specyficzną sytuację. Kluczowe jest określenie swoich indywidualnych potrzeb. Czy najważniejsza jest elastyczność godzinowa i forma umowy-zlecenia? Może szukasz stabilności, w ramach której nie musisz głowić się nad szczegółami dotyczącymi papierkowej roboty, a etat daje Ci poczucie spokoju? Czy jednak cenisz sobie poczucie niezależności i większej decyzyjności w kwestiach formalnych na własnej działalności? Wybór należy do Ciebie, a wyposażona w niezbędną wiedzę o urlopach i zasiłkach macierzyńskich – podejmiesz lepszą decyzję.
Źródła:
