Czym jest ubezpieczenie chorobowe?
Ubezpieczenie chorobowe jest jednym z rodzajów ubezpieczeń społecznych. Zapewnia prawo do zasiłków w okresach niezdolności do pracy, takich jak na przykład choroba lub ciąża. W tym celu konieczne jest jednak opłacanie składek.
Na samym wstępie warto też zaznaczyć, że ubezpieczenie zdrowotne a chorobowe to dwie różne kwestie. Zagadnienie to wyjaśnię na końcu artykułu.
Komu przysługuje ubezpieczenie chorobowe?
Wiele osób zastanawia się nad tym, czy ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe. Warto więc wiedzieć, że objęci są nim odgórnie:
- pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę,
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
- osoby odbywające służbę zastępczą.
Oznacza to, że osoby z wymienionych wyżej grup nie mają innego wyjścia i muszą podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Choć składki opłacane są z ich własnych środków, to funkcję płatnika pełni w tym przypadku ich pracodawca.
Kto może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego?
Zupełnie inaczej wygląda kwestia dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje ono osobom, które:
- wykonują pracę nakładczą,
- pracują na podstawie umowy-zlecenia lub równoważnej,*
- współpracują z osobą zatrudnioną na umowie cywilnoprawnej,
- prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracują przy wykonywaniu takiej działalności,
- pracują odpłatnie na podstawie skierowania w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- otrzymują stypendium doktoranckie,
- są duchownymi.
Powyższe grupy mogą więc przystąpić do ubezpieczenia i opłacać dobrowolne składki chorobowe, ale nie mają takiego obowiązku. Jeśli chcą zyskać prawo do świadczeń w przypadku niezdolności do pracy, muszą jednak najpierw złożyć do ZUS-u wniosek o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Należy wskazać w nim dzień, od którego zacznie ono obowiązywać, przy czym nie może to być data poprzedzająca dzień złożenia wniosku.
Do jakich świadczeń daje prawo ubezpieczenie chorobowe?
Opłacanie składki chorobowej ZUS gwarantuje dostęp do różnego rodzaju świadczeń, wynikających z niezdolności do pracy. Zaliczają się do nich:
- zasiłek chorobowy,
- zasiłek macierzyński,
- zasiłek opiekuńczy,
- świadczenie rehabilitacyjne.
Wniosek o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – jak się zgłosić?
Pracownicy i zleceniobiorcy nie muszą samodzielnie zgłaszać się do ubezpieczenia chorobowego. Zrobią to za nich pracodawcy lub zleceniodawcy. Inaczej wygląda to jednak w przypadku przedsiębiorców, którzy są zobowiązani do wypełnienia formalności na własną rękę.
Aby dokonać zgłoszenia, przedsiębiorca powinien wypełnić deklarację ZUS ZUA i zaznaczyć w nim opcję dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Należy to zrobić w polach 05 i 06 bloku VIII. Pamiętaj, że ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy zacznie obowiązywać od dnia wskazanego w formularzu, lecz nie wcześniej niż data jego złożenia. Na pierwsze świadczenia płatnik będzie miał natomiast szansę dopiero po upływie 90 dni od tego terminu.
Trzeba także odnotować, że nie każdy przedsiębiorca ma prawo do ubezpieczenia chorobowego ZUS. Przysługuje ono wyłącznie osobom, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.
Wysokość składki chorobowej
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe odpowiada tej na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Stawka wynosi obecnie 2,45%.
Należy jednak zauważyć, że w przypadku osób dobrowolnie ubezpieczonych podstawa wymiaru składek nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego wynagrodzenia. Takie ograniczenia nie obowiązują osób ubezpieczonych obowiązkowo.
Od 1 lipca 2023 r. wysokość składki chorobowej wynosi 101,94 zł miesięcznie. Dla nowych firm, które korzystają z preferencyjnych stawek ZUS, jest to 25,65 zł.
Ubezpieczenie zdrowotne a chorobowe
Jak wspominałem wcześniej, istnieją znaczące różnice między składką zdrowotną a chorobową. Ta pierwsza uprawnia ubezpieczonego do korzystania z procedur medycznych oferowanych przez NFZ. Zaliczają się do nich na przykład wizyty u lekarza, pobyty w szpitalu czy niektóre operacje i zabiegi. Ta druga natomiast – jak już wiesz po lekturze tego poradnika – umożliwia pobieranie świadczeń w przypadku niezdolności do pracy.
Zasiłek chorobowy – kiedy przysługuje?
Warto pamiętać, że aby otrzymać z ZUS-u większość świadczeń, trzeba podlegać ubezpieczeniu chorobowemu przez przynajmniej:
- 30 dni – w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
- 90 dni – w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Wyjątek stanowią zasiłek macierzyński i opiekuńczy, które wypłacane są od pierwszego dnia obowiązywania ubezpieczenia. W przypadku pozostałych świadczeń taki przywilej przysługuje wyłącznie:
- absolwentom szkół objętym ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły,
- osobom, których niezdolność do pracy wynika z wypadku w drodze z lub do pracy,
- ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają już co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od zakończenia kadencji.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – czy warto? Podsumowanie
Wiedza na temat tego, ile wynosi składka chorobowa i co daje to ubezpieczenie, może okazać się szczególnie przydatna dla osób prowadzących własny biznes. Nie mają one bowiem obowiązku ponosić tych kosztów, ale mogą to robić, aby otrzymywać pieniądze za czas ewentualnego zwolnienia lekarskiego. Opłacanie składek wydaje się więc obowiązkowe choćby dla kobiet planujących ciążę. Okaże się też trafionym pomysłem w przypadku innych osób, ceniących sobie spokój i bezpieczeństwo.
