Najniższa krajowa przy umowie o pracę
Najniższa krajowa w 2023 roku wynosi 3490 zł brutto w okresie od stycznia do czerwca i 3600 zł brutto w okresie od lipca do grudnia. Minimum tyle muszą zarabiać osoby zatrudnione na umowie o pracę. Zgodnie z różnymi statystykami, płace na tym poziomie otrzymuje aktualnie nawet kilkadziesiąt procent pracowników w Polsce. Nic więc dziwnego, że rząd każdego roku nieznacznie podnosi minimalne wynagrodzenie.
Ustalanie poziomu najniższej krajowej to przejaw interwencjonistycznej polityki państwa. Polega ona na zabezpieczeniu pracowników, a zwłaszcza niektórych ich grup. Mowa przede wszystkim o osobach stawiających pierwsze kroki na rynku pracy, niemających jeszcze wymaganego doświadczenia, a także o pracownikach wykonujących obowiązki niewymagające szczególnych kwalifikacji (np. kasjerach czy magazynierach).
Sprawdzając poziom najniższej krajowej, musisz mieć jednak na uwadze, że nie jest to kwota, jaką pracownik dostaje „na rękę”. Aby poznać wartość płacy minimalnej netto, musisz odliczyć od wynagrodzenia brutto obciążenia wynikające z PIT-u (podatku dochodowego od osób fizycznych) oraz ZUS-u (składek zdrowotnych i świadczeń na ubezpieczenie społeczne). Oznacza to, że osoby zatrudnione w pełnym wymiarze godzin i otrzymujące najniższą krajową zarabiają realnie około 2709,5 zł (do końca czerwca 2023 r.) lub 2784 zł (od lipca 2023 r.).
Najniższa krajowa przy umowie zlecenie
Przedstawione powyżej wartości dotyczą wyłącznie osób zatrudnionych na umowie o pracę, która regulowana jest Kodeksem pracy. Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja pracowników korzystających z umów cywilnoprawnych. Ich podstawę prawną stanowi Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny.
Przepisy te regulują na przykład minimalną stawkę godzinową dla osób zatrudnionych na umowie zlecenie. Zgodnie z zapisami rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 14.09.2021 r., wartość ta wynosi aktualnie 22,80 zł brutto. Jej wysokość netto sięga więc 20 zł za roboczogodzinę. W tym roku – podobnie jak w przypadku najniższej krajowej na UoP-ie – poziom minimalnej stawki godzinowej podnoszony jest dwukrotnie. Od 1 lipca 2023 r. będzie wynosił 23,5 zł brutto (21 zł netto).
Warto pamiętać, że organy kontrolne mają prawo zweryfikować, czy osoby zatrudnione w danej firmie na umowie zlecenie nie przekraczają czasu pracy, za który otrzymują wynagrodzenie.
Najniższa krajowa na umowie o dzieło
Z umów o dzieło korzystają głównie osoby wykonujące wolne zawody. Mowa między innymi o takich specjalistach jak informatycy, redaktorzy, copywriterzy i tłumacze czy różnego rodzaju artyści. W przypadku tej formy zatrudnienia nie istnieje coś takiego jak płaca minimalna. Wynika to przede wszystkim z charakteru umowy, której przedmiotem jest stworzenie unikalnego dzieła (np. artykuły, programu czy grafiki).
Nie oznacza to jednak wcale, że osoby zatrudniane na umowach o dzieło muszą czuć się pokrzywdzone. Z takiego rozwiązania korzystają bowiem często wysokiej klasy profesjonaliści, którzy dobrze znają wartość swoich wytworów. W ich przypadku wynagrodzenie za całą pracę może więc okazać się bardzo atrakcyjne w przeliczeniu na czas, jaki jej poświęcili.
Co wchodzi w skład płacy minimalnej?
Przy obliczaniu wynagrodzenia pracownika nie należy mylić płacy minimalnej z zasadniczą. Ta ostatnia jest zawsze stałym elementem tej pierwszej. Aby stwierdzić, czy dana osoba faktycznie otrzymuje najniższą krajową, pod uwagę trzeba wziąć między innymi następujące elementy:
- wynagrodzenie zasadnicze (w formie czasowej, prowizyjnej, akordowej itd.),
- wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- inne świadczenia wynikające z kwalifikacji pracownika bądź z warunków pracy,
- premie i nagrody uznaniowe,
- wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy,
- wynagrodzenia za urlopy płatne, zasiłki chorobowe itp.
Do elementów składowych minimalnego wynagrodzenia nie zalicza się natomiast:
- nagród jubileuszowych,
- wynagrodzenia za nadgodziny,
- dodatku za pracę w porze nocnej,
- odprawy pieniężnej dla pracownika przechodzącego na emeryturę lub rentę.
Warto również zdawać sobie sprawę z tego, że kwota brutto płacy minimalnej to nie wszystkie koszty, jakie ponosi pracodawca z tytułu wypłacania wynagrodzenia swoim pracownikom. Musi on dodatkowo dokładać się do ich składek emerytalnych i rentowych, a także finansować składkę wypadkową, na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a w niektórych branżach także na Fundusz Emerytur Pomostowych. Realne koszty pracodawcy są więc znacznie wyższe niż wartość najniższej krajowej.
Kiedy najniższa krajowa ulegnie zmianie?
Poziom najniższej krajowej podnoszony jest każdego roku. Oznacza to, że po podwyżce w lipcu 2023 r. wzrośnie po raz kolejny w styczniu 2024 r. Na tę chwilę rządzący znów zapowiadają ustalanie płacy minimalnej w dwóch terminach. W przyszłym roku docelowo miałaby ona wynieść 4200 zł brutto.
Polska na tle innych krajów – ile wynosi płaca minimalna za granicą?
Mimo regularnych podwyżek minimalnego wynagrodzenia Polska cały czas znajduje się w drugiej połowie stawki, jeśli chodzi o najniższą krajową w państwach Unii Europejskiej. Najwięcej wartość ta wynosi w Luksemburgu (aż 2387 euro), a najmniej w Bułgarii (zaledwie 399 euro). Pensja minimalna w Polsce (ok. 773 euro na początek czerwca 2023 r.) stosunkowo korzystnie prezentuje się jednak na tle regionu. Jest bowiem wyższa niż w Czechach (717 euro), na Słowacji (700 euro), a zwłaszcza na Węgrzech (jedynie 579 euro).
W największych krajach europejskich najniższa krajowa wygląda następująco:
- Niemcy – 1981 euro,
- Francja – 1709 euro,
- Hiszpania – 1167 euro.
Warto zauważyć, że coś takiego jak najniższa krajowa w ogóle nie istnieje we Włoszech, a w Wielkiej Brytanii funkcjonuje jedynie minimalna stawka godzinowa (ponieważ praca na pełen etat może wynosić od 25 do 48 godzin tygodniowo).
