Wiek produkcyjny – definicja
Wiek produkcyjny to przedział, w którym człowiek jest zdolny do aktywności zawodowej. GUS wskazuje, że wiek produkcyjny to „wiek zdolności do pracy”. Pojęcie jest szczególnie często wykorzystywane w statystyce. Ma również bardzo istotne znaczenie dla demografii i ekonomii.
W Polsce wiek produkcyjny mężczyzn wynosi od 18 do 64 lat. Dla kobiet określono go pomiędzy 18 a 59 rokiem życia. Lata zakwalifikowane jako wiek produkcyjny dzielą się na mobilne i niemobilne.
Czym są wiek mobilny i niemobilny?
Wiek produkcyjny mobilny to czas, w którym pracownikowi teoretycznie łatwiej jest znaleźć pracę. Obejmuje osoby od 18 do 44 roku życia. Zatrudnieni z tej grupy cały czas się rozwijają i nie boją się przebranżowienia. Nie mają problemu z wyjazdami w delegacje. Mierzą wysoko, dążą do awansów i poprawy zarobków. Nie boją się zmian, dobrze znają nowe technologie i dostosowują się do aktualnej sytuacji bez większych problemów.
Wiek produkcyjny niemobilny to z kolei następny etap kariery zawodowej. Osoby z tej grupy mają ponad 44 lata i są najczęściej specjalistami w swojej dziedzinie. Tacy pracownicy nie są skorzy do zmian i wolą pozostać w miejscu pracy, w którym czują się dobrze. Z tego powodu nie szukają nowego zatrudnienia, jeśli nie muszą. W tych okolicznościach nie ma się co dziwić, że czasami nie podwyższają swoich kwalifikacji ani nie marzą o przebranżowieniu.
Trzeba podkreślić, że pojęcia dotyczące wieku produkcyjnego służą głównie celom statystycznym, a granica między wiekiem mobilnym i niemobilnym jest umowna. Wielu pracowników po 44 roku życia cały czas się rozwija i realizuje ambitne zawodowe cele.
Jakie szanse na zmianę pracy mają osoby w wieku niemobilnym?
Mimo że część osób w wieku niemobilnym nie lubi zmian i najbardziej ceni sobie stabilność oraz bezpieczeństwo, to nie oznacza to, że pozostali nie mają szansy na zmianę pracy.
Tacy pracownicy mają wiele lat doświadczenia w zawodzie. Z tego powodu mogą wnieść znaczną wartość do przedsiębiorstwa i niejednokrotnie biją o głowę wiedzą i praktyką pracowników w wieku mobilnym. Z drugiej strony na rynku pracy obserwuje się tendencje zmierzające do odmładzania zespołów. Starsi pracownicy teoretycznie są bardziej narażeni na choroby, a dodatkowo bywają postrzegani jako mniej elastyczni. Z tego powodu nie można wykluczyć, że osoby w wieku niemobilnym mogą mieć większe problemy ze znalezieniem pracy niż w czasach swojej trzydziestki.
Wiek produkcyjny a wiek emerytalny
Ludność w wieku produkcyjnym należy odróżnić od osób, które znajdują się na emeryturze i lata aktywności zawodowej mają już za sobą. Wiek emerytalny nie odpowiada jednak bezpośrednio okresowi po zakończeniu wieku produkcyjnego, ponieważ w Polsce na emeryturę mogą przejść co do zasady kobiety po ukończeniu 60 roku życia oraz mężczyźni po 65 roku życia.
Niższe progi przejścia na emeryturę są zarezerwowane przede wszystkim dla osób świadczących pracę w trudnych warunkach, w tym np. górników.
Osiągnięcie wieku emerytalnego nie oznacza z kolei przymusowego odejścia z ukochanego zawodu. Takie osoby mają prawo podjąć pracę, jeśli czują się na siłach. Jako emeryt możesz też dorabiać sobie do emerytury na określonych zasadach, nie tracąc prawa do świadczeń.
Co to jest wiek przedprodukcyjny?
Wiek produkcyjny następuje bezpośrednio po wieku przedprodukcyjnym. Do tej grupy należą ludzie od urodzenia do 17 roku życia, czyli osoby niepełnoletnie i podlegające w pracy określonym ograniczeniom prawnym.
Przepisy regulujące pracę młodocianych wprowadzają szereg zasad, które muszą być przestrzegane w czasie zatrudniania takich pracowników. Wszystko po to, aby zapewnić młodym ludziom, którzy dopiero wchodzą na rynek pracy i cały czas się uczą, odpowiednią ochronę.
W jakim wieku niepełnoletni może zostać zatrudniony?
Pracownik młodociany to osoba, która nie ukończyła 18 roku życia, ale ma co najmniej 15 lat. Osoba w wieku przedprodukcyjnym może podjąć się pracy, o ile ukończyła co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową oraz przedstawi zaświadczenie od lekarza o braku przeciwwskazań do zatrudnienia.
Pracownicy młodociani są najczęściej zatrudniani do prac związanych z ich nauką, a także obejmujących działalność kulturalną, sportową, artystyczną bądź reklamową.
Na jakich zasadach osoba w wieku przedprodukcyjnym może zostać zatrudniona?
Praca zarobkowa młodocianego wymaga od pracodawcy przestrzegania ustawowych zasad, w tym w zakresie maksymalnego dopuszczalnego czasu pracy.
Zgodnie z art. 202 kodeksu pracy:
- czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę;
- czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę;
- do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy;
- jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
Brak przestrzegania powyższych zasad może się wiązać z nałożeniem na pracodawcę kar przez Państwową Inspekcję Pracy.
Co to jest wiek poprodukcyjny?
Wiek poprodukcyjny to okres po zakończeniu działalności zawodowej. W zakres tej grupy wchodzą osoby, które musiały zrezygnować z pracy np. ze względu na stan zdrowia i nie mogą podjąć nowego zatrudnienia.
Wiek poprodukcyjny nie jest równoznaczny z wiekiem emerytalnym, ponieważ jego poziom jest umownie ustalony na nieco niższym poziomie – 59 lat dla kobiet i 64 dla mężczyzn. Czas, w którym pracownik ma możliwość przejścia na emeryturę, zmienia się zresztą w czasie m.in. w obliczu nowelizacji przepisów emerytalnych.
Wiek produkcyjny – podsumowanie
Wiek produkcyjny to pojęcie, które jest wykorzystywane przede wszystkim do celów statystycznych. Na podstawie podziału na wiek przedprodukcyjny, produkcyjny mobilny, produkcyjny niemobilny i poprodukcyjny można próbować wyciągać określone wnioski na temat poszczególnych grup pracowników. W praktyce jednak każdy człowiek jest inny i jego cechy mogą nie być zgodne z ogólnym trendem. Z tego powodu również osoby starsze mogą podjąć odważną decyzję o zmianie pracy, przebranżowić się czy pójść na studia, jeśli tylko tego chcą.
