Co to jest wakat?
Wakatem określa się wolne stanowisko pracy, które czeka na obsadzenie. Gdy powstaje, pracodawca rozpoczyna proces rekrutacji. Co ciekawe, w języku polskim mianem wakatu określa się też niezadrukowaną stronę książki.
Przyczyny powstawania wakatów
Jak podaje GUS, na koniec pierwszego kwartału 2023 r. odnotowano 114,9 tys. wolnych miejsc pracy, tj. o 0,8 tys. mniej niż w czwartym kwartale 2022 r. i aż o 43,8 tys. mniej względem analogicznego kwartału 2022 r. Skąd się biorą wakaty?
Rozwiązanie umowy z wcześniejszym pracownikiem
Najczęstszą przyczyną powstania wakatu jest rozwiązanie umowy o pracę z dotychczasowym pracownikiem. Może ono nastąpić wskutek:
- decyzji pracownika o odejściu z firmy np. z powodu braku porozumienia co do awansu albo podwyżki lub też w związku ze znalezieniem lepszej oferty pracy;
- z inicjatywy pracodawcy, jeśli uzna on, że pracownik np. nie wypełnia należycie swoich obowiązków lub też naruszył tajemnicę firmy;
- wygaśnięcia wymowy o pracę na czas określony.
Zmiana stanowiska przez wcześniejszego pracownika
W dużych zakładach pracy i korporacjach często pracownicy awansują na wyższe stanowiska bądź też zmieniają działy. Powstałe w ten sposób wakaty świadczą o rozwoju firmy i dbałości pracodawcy o swoich pracowników.
Utworzenie nowego miejsca pracy
Wakat powstaje też, gdy zostaje utworzone nowe stanowisko pracy. Może ono być efektem budowania nowego działu lub też rozwoju już istniejących, np. w związku z nowymi zamówieniami lub też zwiększeniem produkcji. W takich sytuacjach powstanie wakatu jest wynikiem rozrastania się przedsiębiorstwa.
Wymiar zatrudnienia – wakat
Zwyczajowo o wakacie mówi się w kontekście umowy o pracę na czas nieoznaczony, czyli tzw. etacie. Pełny etat wynosi 40 godzin pracy w tygodniu. Pracodawca może jednak zatrudnić nowego pracownika na niepełny etat, czyli w skróconym wymiarze czasu pracy. Najczęściej spotyka się 3/4, 1/2 oraz 1/4 etatu. W zależności od wymiaru czasu pracy różna jest liczba godzin do przepracowania. Tę wylicza się proporcjonalnie do pełnego etatu.
Co pracodawca może zrobić z powstałym wakatem?
To, co pracodawca zrobi z powstałym wakatem, zależy od możliwości i potrzeb przedsiębiorstwa. Brak pracownika może wiązać się z obciążeniem innych zatrudnionych, spowolnieniem pracy co w konsekwencji może doprowadzić do np. utraty ważnych zamówień i klientów, czyli strat finansowych. Co więcej, zbyt dużo wakatów, jest w stanie zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie zakładu pracy.
Z tych powodów pracodawcy starają się jak najszybciej o zatrudnienie nowego członka zespołu. Czas odgrywa tu bardzo ważną rolę, ponieważ taką osobę trzeba będzie wdrożyć w obowiązki i zapoznać z systemem pracy.
Innym praktykowanym rozwiązaniem jest rozłożenie obowiązków powstałych w wyniku wakatu na innych pracowników. Wtedy pracodawca nie traci czasu na rekrutację i wdrożenie nowej osoby. Przy czym należy pamiętać, że zbytnie obciążenie obowiązkami innych pracowników, może spowodować mniejszą produktywność oraz niecelowe zaniedbywanie dotychczasowych obowiązków. Poza tym taka sytuacja często generuje godziny nadliczbowe, co jest kosztowne dla pracodawcy i jednocześnie powoduje zmęczenie i niechęć do pracy kadry. Stąd nie warto zbyt długo czekać z rozpoczęciem procesu rekrutacji.
Jaki powinien być atrakcyjny wakat?
O tym, czy dany wakat przyciągnie właściwych kandydatów, decyduje w dużej mierze dobrze napisane ogłoszenie o pracę. W nim należy określić dokładnie i zwięźle zakres obowiązków, wymagania oraz co oferuje pracodawca. Oprócz atrakcyjnego wynagrodzenia liczą się m.in. możliwość pracy zdalnej albo elastyczny czas pracy oraz benefity, np. prywatna opieka medyczna, dodatkowe płatne dni urlopu albo dofinansowanie posiłków w pracy.
Wady i zalety nowo powstałego stanowiska
Nowo powstałe stanowisko pracy w odróżnieniu od wakatu daje pracownikowi możliwość kształtowania jego standardów, a z czasem nawet pewnego poziomu samodzielności. Co z jednej strony jest ogromną zaletą, ponieważ zatrudniona osoba będzie bardziej niezależna i decyzyjna, niż byłaby na istniejącym od lat stanowisku. Obejmując wakat, pracownik zwykle wpasowuje się w funkcjonujący schemat i jest mało prawdopodobne, że uda mu się cokolwiek zmienić.
To, co jest zaletą, z drugiej strony może być też wadą. Nowe stanowisko to często nowy zakres obowiązków i wymaganych kompetencji – zwykle też niesprawdzonych w praktyce. To sprawia, że mogą one kształtować się w trakcie pracy i zmieniać w miarę potrzeb firmy. Takie sytuacje generują chaos i zamieszanie w zakładzie pracy, co nie sprzyja ani dobrej atmosferze, ani wydajności. Zdarza się też, że po jakimś czasie okazuje się, że jednak nowe stanowisko pracy jest zbędne – i w konsekwencji pracownik zostaje zwolniony.
Dlaczego pracodawca może mieć problemy z obsadzeniem wakatu?
Duża rotacja na danym stanowisku pracy, powinna zwrócić uwagę pracodawcy. Taką sytuację może powodować niskie wynagrodzenie w stosunku do zakresu obowiązków i odpowiedzialności, ale i niesprzyjająca atmosfera w dziale.
Z kolei brak zainteresowania ofertą pracy może być efektem: źle napisanego ogłoszenia, niskim wynagrodzeniem, brakiem atrakcyjnych benefitów albo też złą opinią o pracodawcy.
Podsumowanie
Obecnie, kiedy w Polsce jest dość niskie bezrobocie, wiele firm ma problem w zatrudnieniu odpowiednich ludzi na wolnych stanowiskach pracy. Wakaty powstają, kiedy umowa o pracę ulega rozwiązaniu, pracownik przechodzi do innego działu lub też tworzy się nowe stanowisko. Dobrze skonstruowane ogłoszenie o pracę i atrakcyjne wynagrodzenie wsparte benefitami powinno sprawić, że pracodawca szybko uzupełni braki kadrowe.
