Komu przysługuje urlop na poratowanie zdrowia?
Urlop dla poratowania zdrowia kojarzony jest przede wszystkim z nauczycielami. Mogą oni z niego skorzystać w celu regeneracji zdrowia utraconego w pracy. W tym celu muszą jednak spełniać określone warunki, o których napiszę w dalszej części artykułu.
Choć urlop na poratowanie zdrowia przyjęło się utożsamiać z pracownikami oświaty, to może z niego skorzystać także parę innych grup zawodowych. Uprawnieni są do niego między innymi:
- Kuratorzy sądowi – przysługuje im maksymalnie 6-miesięczny urlop zdrowotny udzielany przez Ministra Sprawiedliwości. Wyjątek stanowią kuratorzy, którzy z powodu choroby nie pracowali nieprzerwanie przez okres roku.
- Kontrolerzy NIK – w całym okresie zatrudnienia mają prawo do maksymalnie 2 płatnych urlopów dla poratowania zdrowia, których wymiar nie przekracza łącznie 12 miesięcy. W tym celu wymagany jest od nich przynajmniej 5-letni staż pracy.
- Sędziowie – mogą skorzystać z maksymalnie 6-miesięcznego urlopu zdrowotnego, jeśli leczenie wymaga powstrzymania się od służby. Przyznaje im go Minister Sprawiedliwości.
- Prokuratorzy – mają prawo do urlopu zdrowotnego na tych samych warunkach co kuratorzy sądowi. Udziela im go Prokurator Krajowy.
- Pracownicy naukowi PAN – przysługuje im maksymalnie roczny urlop dla poratowania zdrowia, jeżeli w Polskiej Akademii Nauk przepracowali przynajmniej 3 lata w pełnym wymiarze czasu pracy.
- Nauczyciele akademiccy – nabywają prawo do urlopu na poratowanie zdrowia po przepracowaniu 10 lat na uczelni. Aby go otrzymać, nie mogą mieć ukończonych 65 lat. Minimalna przerwa między urlopami zdrowotnymi musi wynosić 3 lata, a ich łączny wymiar to rok.
- Górnicy – mają prawo do urlopu na leczenie sanatoryjne lub wczasy profilaktyczno-lecznicze, jeżeli są zatrudnieni w warunkach szkodliwych bądź uciążliwych, ulegli wypadkowi w pracy albo grozi im choroba zawodowa.
- Strażacy – otrzymują urlop dla poratowania zdrowia na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej podległej ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
- Pracownicy PIP – przysługuje im urlop na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową na okres nieprzekraczający 30 dni w roku kalendarzowym.
Urlop dla poratowania zdrowia nauczyciela – warunki
W celu skorzystania z urlopu zdrowotnego nauczyciel musi spełniać wszystkie następujące warunki:
- zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć,
- zatrudnienie na czas nieokreślony,
- staż nieprzerwanej pracy w szkole wynoszący przynajmniej 7 lat, w wymiarze nie mniejszym niż ½ obowiązkowego wymiaru zajęć,
- orzeczenie lekarza medycyny pracy o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia lub skierowanie od lekarza rodzinnego na leczenie uzdrowiskowe bądź rehabilitację uzdrowiskową.
Warto zwrócić szczególną uwagę na trzeci z wymienionych warunków, który mówi o nieprzerwanym 7-letnim zatrudnieniu. Zaliczają się bowiem do niego także okresy między ustaniem poprzedniego stosunku pracy a rozpoczęciem kolejnego. Nie mogą jednak przekraczać 3 miesięcy.
Pamiętaj, że maksymalnie roczny urlop nauczyciela może być wykorzystany wyłącznie na odzyskanie zdrowia utraconego w wyniku pracy.
Urlop zdrowotny nauczyciela – wynagrodzenie
Warto odnotować, że za cały czas trwania urlopu zdrowotnego pracownika przysługuje mu wynagrodzenie. Nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznej pensji zasadniczej, dodatku za wysługę lat oraz innych świadczeń (w tym dodatku związanego z zatrudnieniem na terenach wiejskich).
Rodzaje urlopów dla poratowania zdrowia
Rodzaj urlopu dla poratowania zdrowia zależy od dolegliwości, z którymi zmaga się pracownik. Na tej podstawie wyróżnić można 3 typy tego świadczenia:
- urlop w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia choroby, która może prowadzić do wystąpienia choroby zawodowej,
- urlop w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia choroby, w której powstaniu istotną rolę odgrywają czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy,
- urlop na leczenie uzdrowiskowe bądź rehabilitację uzdrowiskową.
O rodzaju urlopu zdrowotnego decyduje lekarz medycyny pracy. Bazuje on na badaniach, konsultacjach ze specjalistami i dotychczasowej historii leczenia.
Urlop dla poratowania zdrowia – ile razy?
Nauczyciel może brać urlop dla poratowania zdrowia wielokrotnie, dopóki jego łączny wymiar nie osiągnie 3 lat w całym okresie zatrudnienia. Jednorazowo jego długość nie powinna jednak przekroczyć roku. Prawo do kolejnego świadczenia pracownik zyskuje dopiero rok po zakończeniu poprzedniego.
Warto też pamiętać, że płatny urlop zdrowotny nie przysługuje już nauczycielom, którym brakuje mniej niż rok do uzyskania uprawnień emerytalnych. Mogą oni z niego korzystać tylko do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, kiedy nabywają prawo do emerytury.
Urlop dla poratowania zdrowia – jakie choroby?
Karta Nauczyciela nie podaje dokładnej listy chorób uprawniających do skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia. Takich zapisów nie znajdziesz też w żadnym innym akcie prawnym. Nowelizacja Karty wspomina jedynie o tym, że dyrektor szkoły może udzielić urlopu zdrowotnego na przeprowadzenie zaleconego leczenia bądź na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.
Jak pisałem wcześniej, leczenie może dotyczyć dolegliwości prowadzących do choroby zawodowej lub chorób wynikających ze środowiska pracy lub sposobu jej wykonywania. W opinii ekspertów z dziedziny medycyny pracy, zaliczają się do nich na przykład:
- choroby układu ruchu,
- choroby układu krążenia,
- choroby układu oddechowego,
- choroby układu pokarmowego,
- choroby psychiczne,
- choroby skóry,
- cukrzyca,
- niektóre choroby nowotworowe.
Wniosek o urlop dla poratowania zdrowia
Aby otrzymać urlop dla poratowania zdrowia, nauczyciel musi złożyć specjalny wniosek do dyrektora szkoły, w której pracuje. Na tej podstawie pracodawca ma obowiązek wystawić mu skierowania na badania medycyny pracy. Jeśli pracownik spełnia wszystkie opisane wcześniej warunki, dyrektor powinien wysłać go do lekarza w ciągu 7 dni od otrzymania wniosku.
Po przeprowadzeniu niezbędnych badań lekarz podejmuje decyzję o zasadności przyznania nauczycielowi urlopu na poratowanie zdrowia. Jeśli jest ona pozytywna, dyrektor nie ma innego wyjścia i musi pozwolić pracownikowi na skorzystanie ze świadczenia. Obie strony mogą jednak odwołać się od decyzji lekarza. Należy zrobić to na piśmie w ciągu 14 dni. Ostateczną opinię w tej kwestii wyda wówczas wojewódzki ośrodek medycyny pracy, który ma na to maksymalnie 30 dni.
Urlop dla poratowania zdrowia a emerytura
W temacie urlopu dla poratowania zdrowia Karta Nauczyciela reguluje również kwestię emerytury. Po pierwsze należy pamiętać, że świadczenie to nie przysługuje osobom w wieku emerytalnym i tym, którym do nabycia praw emerytalnych brakuje mniej niż rok.
Po drugie warto zastanowić się, czy urlop zdrowotny wlicza się do stażu pracy. Jak już wiesz, jest to okres płatny, a jako taki podlega oskładkowaniu. Nauczyciele mogą więc odetchnąć z ulgą – czas na poratowanie zdrowia wlicza się do emerytury.
Zakaz pracy w czasie urlopu dla poratowania zdrowia
Jeśli zastanawiasz się nad tym, co traci nauczyciel na urlopie zdrowotnym, musisz pamiętać o podejmowaniu działalności zarobkowej. Przez cały czas trwania świadczenia pracownik nie może bowiem podpisać umowy o pracę ani wykonywać żadnych płatnych zleceń. Oznacza to również konieczność złożenia wypowiedzenia lub zawnioskowania o bezpłatny urlop, jeżeli nauczyciel otrzymał urlop zdrowotny w jednej szkole, a jednocześnie pracuje w innej.
Podjęcie działalności zarobkowej jest podstawą do odwołania pracownika z urlopu zdrowotnego. Dyrektor szkoły określa wówczas termin, w którym nauczyciel zobowiązany jest wrócić do pracy. To nie wszystko. W skrajnych przypadkach pracownikowi mogą nawet grozić zarzuty karne. Wyłudza on przecież w ten sposób nienależne mu wynagrodzenie.
Urlop zdrowotny – dla kogo? Podsumowanie
Po lekturze tego artykułu znasz już zasady przyznawania urlopu dla poratowania zdrowia. Zauważ, że jest to świadczenie, dzięki któremu nauczyciel może odzyskać pełną zdolność do wykonywania swoich obowiązków, a pracodawca – zachować doświadczonego pracownika. Warto więc wiedzieć, jak działa urlop zdrowotny, i śmiało korzystać z niego w razie potrzeby.
