Różnice między umową o pracę a zleceniem
Kluczową różnicę między umową o pracę a umową zlecenie stanowi podstawa prawna. Pierwsza z nich podlega bowiem Kodeksowi pracy. W jej przypadku stosunek pracy tworzą dwa podmioty – pracodawca i pracownik. Druga z kolei przewiduje tak zwane zatrudnienie niepracownicze i regulowana jest Kodeksem cywilnym. Zawierają ją między sobą zleceniodawca i zleceniobiorca.
W umowie o pracę pracownik za wynagrodzeniem zobowiązuje się do wykonywania określonych obowiązków na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w wyznaczonym przez niego miejscu i czasie. W umowie zlecenie natomiast zleceniobiorca podejmuje się wykonania określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy.
Tyle w teorii. Zobacz, jak porównanie umowa zlecenie vs. umowa o pracę wygląda w praktyce:
Treść, forma i podstawa prawna
Przepisy regulujące formę umowy o pracę są zdecydowanie bardziej rygorystyczne niż w przypadku umowy zlecenie. Wymagają między innymi podania takich informacji jak:
- strony umowy i data jej zawarcia,
- nazwa stanowiska pracownika,
- zakres obowiązków pracownika,
- miejsce i czas pracy,
- termin rozpoczęcia pracy,
- wynagrodzenie wraz ze wskazaniem jego składników.
Jako że między umową zlecenie a Kodeksem pracy nie ma żadnej zależności, wymagania te nie dotyczą stosunku zleceniodawcy i zleceniobiorcy. Kodeks cywilny nie określa, jakie zapisy muszą znaleźć się w dokumencie, co gwarantuje stronom dużą swobodę negocjacji.
Osobiste świadczenie pracy
Jedną z kluczowych cech stosunku pracy jest konieczność osobistego świadczenia pracy przez pracownika. Nie może on zlecić jej wykonania osobie trzeciej, co jest dopuszczalne w przypadku umowy zlecenie.
Miejsce i czas wykonywania pracy
Pracodawca wyznacza osobie zatrudnionej czas oraz miejsce pracy i zamieszcza właściwe zapisy w kontrakcie. Takie ograniczenie nie występuje natomiast w umowie zlecenie, której strony uzgadniają te warunki w drodze porozumienia.
Wynagrodzenie
Do najważniejszych różnic pomiędzy umową o pracę a umową zlecenie należy gwarancja minimalnego wynagrodzenia krajowego w przypadku tej pierwszej (3600 zł brutto od lipca 2023 r.). Ta druga zapewnia z kolei wyłącznie minimalną stawkę godzinową (23,50 zł brutto od lipca 2023 r.), choć w świetle prawa może być też nieodpłatna.
Nadgodziny
Tylko osobom zatrudnionym na umowie o pracę należy się dodatek za nadgodziny. Umowa zlecenie nie określa bowiem żadnego wymiaru czasu pracy, toteż wykonywanie czynności w godzinach nadliczbowych nie jest możliwe.
Podporządkowanie się przełożonemu
Umowa o pracę daje kierownictwu zdecydowanie większą kontrolę nad pracownikiem. Wykonując swoje obowiązki, musi on podporządkowywać się poleceniom przełożonych. Jeśli ze zleceniodawcą łączyłaby go jedynie umowa cywilnoprawna, nie musiałby spełniać jego dodatkowych żądań.
Składki ZUS
Umowa o pracę zawsze stanowi podstawę do ubezpieczeń społecznych. Składek na ZUS nie odprowadza się natomiast w przypadku umów zlecenie zawartych z uczniami lub studentami do 26. roku życia. Co więcej, składka chorobowa ma charakter obowiązkowy w ramach stosunku pracy, ale dobrowolny przy wszystkich umowach cywilnoprawnych.
Płatny urlop i zwolnienie lekarskie
Osoba zatrudniona na umowie o pracę ma prawo do wszystkich przywilejów pracowniczych, w tym do płatnego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego, urlopu macierzyńskiego czy urlopu na żądanie. Przysługuje jej także wynagrodzenie za L4 i zasiłek chorobowy. Tego typu udogodnienia nie są zagwarantowane w umowie zlecenie. Można je jedynie wynegocjować ze zleceniodawcą.
Ochrona przed zwolnieniem
W ramach umowy o pracę niektóre grupy zatrudnionych są specjalnie chronione przed zwolnieniem. Mowa na przykład o kobietach w ciąży, osobach z niepełnosprawnościami czy o pracownikach w okresie przedemerytalnym. Takiego zabezpieczenia nie przewiduje jednak umowa zlecenie, co oznacza, że przełożony może z dnia na dzień wręczyć wypowiedzenie każdemu zleceniobiorcy.
Czy umowa zlecenie wlicza się do stażu pracy?
Podpisując umowę zlecenie, trzeba pamiętać, że czas na niej przepracowany nie wlicza się do stażu pracy. Oznacza to, że nie wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego, prawo do odprawy czy nagrody jubileuszowej. Zupełnie inaczej brzmi jednak odpowiedź na pytanie, czy umowa zlecenie wlicza się do emerytury. Osoby wchodzące na rynek pracy mogą więc odetchnąć z ulgą, ponieważ – pod warunkiem opłacania składek emerytalno-rentowych – umowa zlecenie jest brana pod uwagę przy tych wyliczeniach.
Umowa zlecenie a umowa o pracę – która jest lepsza dla pracodawcy?
Analizując plusy i minusy umowy zlecenie, łatwo zauważyć, że stanowi ona rozwiązanie zdecydowanie korzystniejsze dla strony zatrudniającej. Porozumienie to nie przewiduje przede wszystkim płatnych urlopów, co pozwala zleceniodawcy ściśle powiązać koszty ponoszone na wynagrodzenia z ilością faktycznie wykonywanej pracy. Co więcej nie jest on zobowiązany do odprowadzania składek ZUS za uczniów i studentów do 26. roku życia.
Cechy umowy zlecenie gwarantują zatrudniającemu nie tylko wymierne oszczędności, ale także większą elastyczność. Ma on na przykład prawo w dowolnym momencie zakończyć współpracę z każdym zleceniobiorcą (z zachowaniem ewentualnego okresu wypowiedzenia).
Występowanie stosunku pracy
Niektóre próby obejścia przepisów przez pracodawców sprawiają, że zatrudnieni mogą zastanawiać się, czy umowa zlecenie jest umową o pracę. W świetle prawa, o stosunku pracy stanowią bowiem takie przesłanki jak:
- osobiste świadczenie pracy,
- podporządkowanie przełożonemu,
- wyznaczenie czasu i miejsca wykonywania pracy,
- wymiar urlopu właściwy dla stosunku pracy.
Jeśli powyższe zapisy znajdą się w umowie zlecenie, staje się ona tak naprawdę umową o pracę. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji i kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy, zleceniodawcy mogą grozić konsekwencje prawne, takie jak kara grzywny od 1 do 30 tys. zł.
Dochodzenie praw w sądzie pracy
Osoba zatrudniona na podstawie umowę cywilnoprawną może dochodzić roszczeń i wnieść do sądu pozew o ustalenie, czy umowa zlecenie to stosunek pracy w jej przypadku. Jeśli warunki faktycznie będą wskazywały na jego zaistnienie, zleceniodawca (a w świetle prawa pracodawca) zostanie zobowiązany do wypłaty przysługujących poszkodowanemu świadczeń, ewentualnego wynagrodzenia czy rekompensaty za urlop.
Choć stosunek pracy gwarantuje Ci więcej przywilejów, to w niektórych sytuacjach umowa zlecenie okaże się lepszym rozwiązaniem. Przed podpisaniem kontraktu zastanów się więc nad swoimi priorytetami. Kiedy już zaczniesz pracę, pamiętaj, aby zawsze dochodzić swoich praw w związku z podpisaną umową.
