Zasiłek chorobowy – kiedy i komu przysługuje?
Prawo do zasiłku chorobowego można uzyskać wskutek nieprzerwanego ubezpieczenia, które trwa przynajmniej:
- 30 dni – w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
- 90 dni – w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego osób zatrudnionych np. na podstawie umowy-zlecenia.
Zanim pracownik zacznie pobierać zasiłek, w pierwszej kolejności będzie przysługiwało mu wynagrodzenie chorobowe. To, ile dni zwolnienia lekarskiego otrzyma, zależy natomiast od jego wieku:
- Poniżej 50. roku życia – pracodawca wypłaca mu wynagrodzenie chorobowe przez maksymalnie 33 dni w ciągu jednego roku kalendarzowego.
- Powyżej 50. roku życia – pracodawca wypłaca mu wynagrodzenie chorobowe przez maksymalnie 14 dni w ciągu jednego roku kalendarzowego.
Dopiero po upływie tego czasu pracodawca składa w imieniu zatrudnionego zaświadczenie Z-3 do ZUS-u. Właśnie ono stanowi podstawę do wypłacania zasiłku chorobowego.
Czym jest okres zasiłkowy?
Pracownik może pobierać zasiłek chorobowy tylko przez określony czas. Wynosi on:
- 182 dni – w przeważającej większości przypadków.
- 270 dni – w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą (zwolnienie lekarskie z kodem D) lub ciążą (zwolnienie lekarskie z kodem B).
Zwróć uwagę na to, jak liczyć 182 dni zwolnienia lekarskiego. Pamiętaj, że od 1 stycznia 2022 roku poszczególne okresy zasiłkowe sumują się i nie ma znaczenia, jaka choroba stoi za niezdolnością do pracy. Takie zasady stosuje się aż do momentu wystąpienia przynajmniej 60-dniowej przerwy między zwolnieniami lekarskimi, kiedy to okres zasiłkowy może rozpocząć się od nowa.
Wiele osób zastanawia się też nad tym, czy 33 dni wlicza się do 182 dni zasiłku chorobowego. Pamiętaj więc, że okres zasiłkowy obejmuje wszystkie okresy niezdolności do pracy, łącznie z czasem pobierania wynagrodzenia chorobowego.
Po jakim czasie można iść ponownie na zwolnienie lekarskie?
Nowy okres zasiłkowy przysługuje pracownikowi dopiero po upływie 60 dni od wyczerpania poprzedniego okresu. To spora zmiana w porównaniu z przepisami, które obowiązywały do 2022 roku. Wcześniej pracownik mógł wrócić do pełnienia swoich obowiązków zaledwie na 1 dzień, aby otrzymać kolejne zwolnienie chorobowe.
Jeżeli przerwa między okresami niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni, okresy te sumują się aż do 182 dni. Wyjątek to sytuacja, w której kolejne zwolnienie przypada w trakcie ciąży.
W tym miejscu warto wytłumaczyć też, jak wygląda ewentualny powrót do pracy po przebytej chorobie. Pracodawca ma obowiązek skierować na badania kontrolne każdego pracownika, który przebywał na zwolnieniu lekarskim dłużej niż 33 dni. Aby wrócił on do pełnienia swoich obowiązków, niezbędne okaże się właściwe orzeczenie lekarza medycyny pracy.
Koniec okresu zasiłkowego a dalsze zwolnienie lekarskie – co wtedy?
Czy po 182 dniach zwolnienia lekarskiego powrót do pracy jest nieunikniony? Oczywiście, że nie. Pracownik i pracodawca mają do dyspozycji także inne rozwiązania, które pozwolą temu pierwszemu w odpowiednich warunkach wracać do zdrowia. Dalszy okres niezdolności do pracy może zostać na przykład rozliczony jako usprawiedliwiona nieobecność niepłatna. Jeszcze ciekawsza wydaje się alternatywa w postaci świadczenia rehabilitacyjnego.
Przyznawane jest ono pracownikowi, który przez 182 dni przebywał na zwolnieniu lekarskim i nadal nie jest w stanie pracować, ale rokuje powrót do zdrowia. Zatrudniony może wówczas pobierać świadczenie rehabilitacyjne przez kolejny rok. W przypadku gorszych rokowań dochodzi jednak do wstrzymania przez ZUS zasiłku chorobowego po 182 dniach, a pracownik może wnioskować o rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Nie zapominaj, że osoba niezdolna do pełnienia swoich obowiązków przez pewien czas podlega ochronie przed zwolnieniem. Długość jej trwania zależy przede wszystkim od stażu zatrudnienia. Jeżeli wynosi on więcej niż 6 miesięcy, pracownikowi nie można wręczyć wypowiedzenia przez łączny okres pobierania wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego i pierwszych 3 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego.
Kto może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne?
Warto pamiętać, że tylko osoby objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym mają prawo starać się o świadczenie rehabilitacyjne. Może więc ono przysługiwać:
- pracownikom i zleceniobiorcom,
- osobom zatrudnionym na podstawie umowy agencyjnej lub uaktywniającej,
- osobom, które wykonują pracę nakładczą,
- przedsiębiorcom,
- osobom współpracującym,
- członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
- osobom odbywającym służbę zastępczą,
- duchownym,
- osobom wykonującym pracę odpłatną na podstawie skierowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.
Jak widzisz, prawa do świadczenia rehabilitacyjnego nie mają między innymi osoby pobierające emeryturę, rentę, świadczenia przedemerytalne czy zasiłek dla bezrobotnych.
Pracownik, który chce ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne, musi dostarczyć odpowiednie dokumenty do ZUS-u. Wniosek ZNp-7 należy złożyć do zakładu na 6 tygodni przed zakończeniem okresu pobierania zasiłku chorobowego. Najpóźniej można zrobić to po 18 miesiącach od tego czasu.
Decyzja o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego należy do lekarza orzecznika ZUS. Podlega ona ewentualnemu odwołaniu, które weryfikuje komisja lekarska ZUS. Wysokość świadczenia uzależniona jest natomiast od podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, który pracownik pobierał wcześniej. Wynosi więc:
- 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – za okres pierwszych 3 miesięcy,
- 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – za pozostały okres,
- 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży.
Warto pamiętać, że pobierając świadczenie rehabilitacyjne, pracownik zobowiązuje się do odbywania odpowiednich zabiegów zaleconych przez lekarza. Nie może natomiast wykonywać żadnej pracy o charakterze zarobkowym.
Koniec okresu zasiłkowego a dalsze zwolnienie lekarskie – podsumowanie
W przypadku niezdolności do pracy osoba, która opłaca ubezpieczenie chorobowe, ma prawo do wynagrodzenia chorobowego przez 33 lub 14 dni w roku kalendarzowym. Po wykorzystaniu tej puli zaczyna przysługiwać jej zasiłek chorobowy, który pobierać można łącznie przez 182 (lub 270) dni.
Ponowne zwolnienie lekarskie po 182 dniach choroby przysługuje pracownikowi dopiero po upływie 60 dni od wyczerpania poprzedniego okresu. Jeśli zatrudniony nie może jednak wrócić do pracy, ma prawo ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne, a w ostateczności – o rentę.
