Niesubordynacja – co to?
Niesubordynacja to inaczej niedopełnianie obowiązków służbowych i nieposłuszeństwo pracownika w stosunku do przełożonych. Może się również przejawiać w wykonywaniu zadań „po swojemu”, tzn. w odmienny sposób niż nakazany.
Niesubordynacja w pracy to ogół działań pracownika, które świadomie działają na niekorzyść przedsiębiorstwa. Takie zachowania wiążą się z szeregiem konsekwencji zarówno dla zakładu pracy, jak i dla samego pracownika. Z tego powodu dużym wyzwaniem dla szefostwa jest zwalczanie niesubordynacji.
Jakie zachowania to niesubordynacja w pracy?
Niesubordynacja w pracy może przybierać różne formy. Te zależą m.in. od branży i wielkości zakładu pracy. Do konkretnych zachowań powinno się dostosowywać działania podejmowane w celu ich wyeliminowania.
Przykładowe rodzaje niesubordynacji to:
- notoryczne spóźnianie się do pracy,
- bezprawne opuszczenie stanowiska pracy,
- celowe niewywiązywanie się z obowiązków,
- naruszenie zakazu konkurencji,
- nieprzestrzeganie obowiązujących w zakładzie pracy regulaminów,
- regularne wcześniejsze wychodzenie z pracy,
- kradzież,
- pijaństwo,
- wszczynanie konfliktów między pracownikami.
Jak widać, typy niesubordynacji w pracy różnią się znacznie między sobą, w tym w zakresie wagi podejmowanych działań. W praktyce znamiona pojęcia mogą wyczerpać różne zachowania pracowników, które godzą w dobro zakładu pracy.
W niektórych środowiskach niesubordynacja może się wiązać nawet z postawieniem zarzutów karnych i wydaleniem ze służby. Co do zasady wojskowy może odmówić wykonania polecenia tylko w sytuacji, gdy jest ono sprzeczne z prawem albo z zasadami współżycia społecznego.
Konsekwencje niesubordynacji dla pracodawcy
Niesubordynacja w pracy niesie poważne ryzyka dla pracodawcy. To przede wszystkim możliwość zniszczenia dobrej atmosfery w zespole, naruszenia płynności finansowej przedsiębiorstwa, niedopełnienia terminów projektów, a nawet stworzenia zagrożenia życia i zdrowia współpracowników.
Niezależnie od tego, czy problem dotyczy tylko jednej czy kilku osób, nie warto zamiatać sprawy pod dywan i liczyć, że problemy rozwiążą się same. Zdecydowanie lepiej podjąć natychmiast przemyślane działania, które pomogą w szybkim zażegnaniu problemu.
Kara dla pracownika za niesubordynację
Nieposłuszeństwo wobec pracodawcy – zwłaszcza gdy jest podejmowane z premedytacją – może wiązać się z przykrymi konsekwencjami dla pracownika. Kary za niedopełnienie obowiązków są określone w przepisach prawa pracy. To przede wszystkim upomnienie, nagana i kara pieniężna.
Upomnienie pracownika może być dokonane na piśmie w ciągu dwóch tygodni od momentu, w którym pracodawca dowiedział się o niesubordynacji (nie później niż 3 miesiące od zdarzenia). To ostrzeżenie dla pracownika, które nie ma bezpośrednich konsekwencji personalnych ani finansowych. Znika jednak z akt pracowniczych dopiero po roku przestrzegania obowiązujących w zakładzie pracy zasad.
Jeśli upomnienie nie przyniesie zamierzonych skutków i dalej będzie dochodzić do naruszania obowiązków pracowniczych, pracodawca może nałożyć naganę. Taka kara jest również możliwa w przypadku poważniejszych naruszeń. Podobnie jak upomnienie jest zamieszczane w aktach pracownika.
Kara pieniężna jest z kolei zastrzeżona dla tak poważnych naruszeń, jak np. naruszenie przepisów BHP, opuszczenie stanowiska pracy bez usprawiedliwienia czy stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwości. Kara pieniężna za jedno przekroczenie oraz za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po dokonaniu potrąceń.
Czy możliwe jest zwolnienie pracownika za niesubordynację?
Katalog kar, które mogą być nałożone na pracownika za niesubordynację, jest ułożony w kolejności, biorąc pod uwagę surowość sankcji. Jeśli wymienione powyżej środki nie przyniosą rezultatów i niedopełnianie obowiązków będzie dalej mieć miejsce albo okaże się bardzo poważne, to może dojść do zwolnienia, w tym nawet dyscyplinarnego.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, czyli w trybie natychmiastowym, jest możliwe w sytuacji:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Zwolnienie za wypowiedzeniem ze względu na niesubordynację jest z kolei dopuszczalne w mniej poważnych, ale równie istotnych dla zakładu pracy przypadkach, takich jak chociażby nadużycie zaufania czy prowadzenie działalności konkurencyjnej wbrew ustaleniom. W każdym przypadku okoliczności uzasadniające zwolnienie muszą być określone, rzeczywiste, konkretne i indywidualne, a także wymienione w wypowiedzeniu.
Jeśli pracownik nie zgadza się z nałożoną karą, może dochodzić swoich praw na drodze formalnej.
Jak zapobiegać niesubordynacji?
Niesubordynacja może mieć poważne konsekwencje dla zakładu pracy, w tym finansowe i organizacyjne. Z tego powodu warto tworzyć w pracy atmosferę, która zmniejszy ryzyko jej wystąpienia.
To przede wszystkim budowanie zaufania pomiędzy przełożonym i podwładnymi. Tworzenie dobrej atmosfery w pracy warto uzupełnić o jasne zasady świadczenia pracy. Pomogą w tym dobrze skonstruowane regulaminy, które nie pozostawią wątpliwości co do obowiązków osób zatrudnionych w zakładzie pracy.
Warto również zadbać o odpowiednie podejście do rozwiązywania problemów. W tym celu dobrze jest regularnie prowadzić rozmowy w zespole i na bieżąco załatwiać wszystkie pojawiające się sprawy. Szczerość to podstawa, aby utrzymać zespół w dobrej formie.
Jak skłonić pracownika do dobrego zachowania?
Zastanawiasz się, jak zdyscyplinować pracownika, aby zapewnić subordynację?
Obowiązujące w zakładzie pracy regulaminy można uzupełnić o sankcje za naruszenia. Warto jednak pamiętać, że kary mogą w niektórych okolicznościach wywołać odwrotny efekt. W praktyce funkcjonowania przedsiębiorstw zdarzały się już sytuacje, w których pracownicy przyznawali, że bali się podjąć działań przekraczających ich zakres obowiązków z obawy przed konsekwencjami, mimo że mogło to zadziałać na korzyść zakładu pracy.
Z tego powodu wydaje się, że najlepiej skłonić pracowników do dobrego zachowania poprzez motywację. Najskuteczniejszy będzie oczywiście system premiowy. Również w tym przypadku warto zadbać o to, aby jego zasady były jasne i nie prowadziły do nierówności. Otwarte podejście pracodawcy do jakości świadczenia pracy oraz pokazanie, jakie korzyści będą się wiązać z subordynacją, mogą przekonać ich do tego, że bycie dobrym pracownikiem jest opłacalne.
Niesubordynacja pracownika jest poważnym problemem pracodawcy, który może prowadzić do zaburzenia toku działalności przedsiębiorstwa. Oczywiście najlepiej zrobić wszystko, aby zjawisko się nie pojawiło. Jeśli jednak dojdzie do niedopełnienia obowiązków, warto podjąć niezwłocznie zdecydowane działania, tak aby sytuacja nie powtórzyła się w przyszłości.
