Molestowanie – definicja
W powszechnym znaczeniu molestowanie może być rozumiane w różny sposób. To najczęściej próba upokorzenia albo wykorzystania ofiary. Bardzo często łączy się z nią stosunek zależności. Szef składa nieproszone propozycje albo nawet posuwa się do dotyku, ponieważ wie, że pracownik jest mu w pewien sposób poddany. Wszystkie tego typu sytuacje są oczywiście niedopuszczalne – niezależnie od tego, czy mają miejsce w pracy czy poza nią.
Molestowanie seksualne zostało zdefiniowane m.in. w kodeksie pracy. Zgodnie z art. 183a §6 dyskryminowaniem ze względu na płeć jest każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika, w szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. To molestowanie seksualne, na które mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy.
Rodzaje molestowania
Zastanawiasz się, kiedy jest molestowanie, a kiedy dane zachowania można określić jako nieszkodliwe i społecznie akceptowalne? Warto wiedzieć, że istnieje kilka jego rodzajów, z których każdy jest nieakceptowalny i powinien spotkać się ze zdecydowaną reakcją. Kodeks pracy wyróżnia molestowanie słowne, fizyczne i niewerbalne.
Forma werbalna
Forma werbalna molestowania seksualnego opiera się na wypowiedziach w stosunku do ofiary, które mogą obejmować szantaż, proponowanie korzyści w zamian za uległość czy komentarze dotyczące ubioru, wyglądu albo życia prywatnego. Już nawet żarty słowne mogą nosić znamiona molestowania seksualnego, dlatego trzeba zachować szczególną ostrożność w czasie ich formułowania. Stosunki w pracy znacznie zmieniły się od tych, które funkcjonowały jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Mimo to nie ma podstaw, aby akceptować tego typu dowcipy np. ze strony pracowników w podeszłym wieku.
Forma niewerbalna
Molestowanie nie musi mieć charakteru fizycznego ani słownego. W określonych warunkach może być za nie uznane nawet uporczywe patrzenie się na ofiarę. Ten rodzaj molestowania to również np. prezentowanie treści pornograficznych bez zgody.
Forma fizyczna
Forma fizyczna to teoretycznie ten rodzaj molestowania seksualnego, który najłatwiej wykazać. Składa się na nie każdy niechciany kontakt fizyczny, w tym nie tylko tak poważne działania jak zgwałcenie, ale również dotykanie, podszczypywanie czy całowanie.
Kto pada ofiarą molestowania?
Ofiarą molestowania może stać się praktycznie każdy. Statystyki dowodzą jednak, że celem są najczęściej kobiety oraz osoby o niższym statusie społecznym. Wszystko dlatego, że te grupy są uznawane za słabsze.
Mężczyźni-oprawcy uważają, że kobiety w takiej sytuacji są bezbronne, zwłaszcza jeśli w grę wchodzi również stosunek zależności. Problem pogłębia się, gdy chodzi dodatkowo o osoby o niższym statusie społecznym, które nie mogą sobie pozwolić np. na utratę pracy. Nie oznacza to jednak oczywiście, że ofiarami molestowania seksualnego nie padają mężczyźni. Wiele z tych sytuacji ma miejsce w pracy.
Negatywny wpływ molestowania na ofiarę
Molestowanie w pracy ma bardzo negatywny wpływ na ofiarę. Pokrzywdzeni często boją się szukać pomocy. Zamiast tego przeżywają strach i wstyd w samotności. Mimo złości w stosunku do oprawcy, z różnych względów nie reagują.
W niektórych przypadkach decyzja wynika z tego, że boją się, że to nic nie da. Czasami nie mają świadomości, że istnieje również np. molestowanie psychiczne czy słowne i że mają prawo mu się sprzeciwić. W efekcie spada ich samoocena, a każde wyjście do pracy jest połączone ze stresem. Spada efektywność wykonywanych przez nich zadań. Molestowanie seksualne może tym samym prowadzić nawet do depresji.
Jak zareagować na molestowanie?
Molestowanie w pracy zawsze powinno spotykać się ze zdecydowaną reakcją. Od razu po zdarzeniu wyjaśnij, że nie podoba Ci się takie zachowanie. Jeśli mimo zwrócenia uwagi sytuacja się powtórzy, zgłoś ją przełożonemu. Reaguj także w sytuacji, gdy widzisz molestowanie seksualne w stosunku do innych. Takie wsparcie będzie nieocenione zwłaszcza dla osób, które boją się same mu sprzeciwić.
Pamiętaj, że molestowanie seksualne to przestępstwo. Możesz złożyć w związku z nim zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Jak udowodnić molestowanie?
Molestowanie w pracy jest niedopuszczalne niezależnie od formy. Możesz się mu sprzeciwić, jednak warto zebrać dowody na poparcie swoich twierdzeń. Jak udowodnić molestowanie?
Pomocni będą świadkowie, e-maile, SMS-y i wszystkie inne dowody, które wykażą, że molestowanie seksualne miało miejsce. Każde tego typu zachowanie powinno być traktowane poważnie, dlatego nie rezygnuj z podjęcia działań tylko dlatego, że boisz się, że nikt Ci nie uwierzy. W przypadku molestowania w pracy nieoceniona jest zazwyczaj pomoc współpracowników.
Gdzie i jak zgłosić molestowanie?
Każdy pracownik, który czuje się molestowany w pracy, ma prawo zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy. Może również dochodzić swoich praw w sądzie pracy. W tym przypadku będzie traktowany jako osoba potencjalnie dyskryminowana ze względu na płeć. Niezależnie od tego, czy pracownik wybierze ścieżkę karną, czy ograniczy się do działań w sądzie pracy, musi wykazać, że nierówne traktowanie w rzeczywistości miało miejsce.
Molestowanie – kodeks karny
Kara za molestowanie to nie tylko konsekwencje personalne. Zachowanie może wypełnić również znamiona czynów zabronionych w kodeksie karnym. W takiej sytuacji zasadne będzie zgłoszenie do prokuratury.
W kodeksie karnym molestowanie seksualne spełnia znamiona przestępstwa określonego w art. 199 §1 k.k. Zgodnie z jego brzmieniem „kto przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.
Odszkodowanie za molestowanie w pracy
Molestowanie w pracy to dyskryminacja ze względu na płeć. Z tego tytułu pracownik ma prawo do dochodzenia odszkodowania przed sądem pracy w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
W praktyce krzywda, którą wywołało molestowanie seksualne, jest w każdym przypadku inna. To od jej zakresu zależy wysokość ewentualnego molestowania. Co do zasady składa się na nią m.in. intensywność i częstotliwość działań, reakcja pracodawcy czy skutki dla osoby pokrzywdzonej.
Mobbing a molestowanie – czym się różnią?
W kodeksie pracy zostało również wprowadzone pojęcie mobbingu. Zgodnie z art. 943 §1 k.p. mobbing oznacza „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”.
Na tej podstawie widać, że o ile molestowanie seksualne może być zdarzeniem jednorazowym, to mobbing musi występować długotrwale. Dodatkowo mobbing to konkretne pojęcie w prawie pracy, podczas gdy molestowanie w pracy jest jedną z form dyskryminacji.
Molestowanie seksualne może mieć różne formy. Niezależnie od tego, czy ma cechy fizyczne, czy ogranicza się tylko do działań słownych albo niewerbalnych, powinno być zwalczane. Molestowanie w pracy jest niedopuszczalne i może się wiązać z podjęciem kroków prawnych.
