Umowa na czas nieokreślony oznacza, że w kontrakcie, nie ma ustalonej daty jej zakończenia. Umowa obowiązuje do czasu, gdy pracownik lub pracodawca zdecydują się na jej wypowiedzenie. Alternatywą dla niej jest umowa na czas określony, w której jest dokładnie określony termin zakończenia stosunku pracy.

W kwietniu 2023 r. ustawodawca wprowadził zmiany do Kodeksu pracy, które poniekąd zrównały umowę terminową z umową na czas nieokreślony. Obecnie w świetle przepisów – właściwie jedyną różnicą pomiędzy tymi kontraktami jest okres ich obowiązywania.

Przykładowo przed wejściem w życie zmian pracodawca, wypowiadając umowę na czas określony, nie musiał podawać przyczyny zwolnienia. Co było dla niego wielkim ułatwieniem, ponieważ w teorii mógł rozwiązać umowę terminową bez powodu. Aktualnie prawo wymaga wskazania przyczyny wypowiedzenia bez względu na rodzaj umowy o pracę.

Umowa o pracę na czas nieokreślony oferuje pracownikowi wiele korzyści. Przede wszystkim daje poczucie stabilności zatrudnienia. Pracownik nie musi zastanawiać się, czy pracodawca przedłuży mu umowę i czy będzie musiał negocjować kolejny kontrakt – co dla wielu osób jest bardzo stresujące. Poza tym ten rodzaj umowy pozwala na bardziej spokojne planowanie kariery zawodowej i życia osobistego. Przykładowo łatwiej jest podjąć decyzję o studiach podyplomowych, wiedząc, że po ich ukończeniu możemy liczyć na awans u aktualnego pracodawcy. Poza tym taka umowa jest też korzystniej klasyfikowana przez banki przy ocenie zdolności do kredytu hipotecznego.

Umowa na czas nieokreślony daje silniejsze poczucie przynależności i utożsamienia z firmą. Gdy pracownik nie musi się martwić o nową umowę, łatwiej jest mu, jak i innym osobom w firmie zbudować relacje i współpracować ze sobą. Długoterminowe zatrudnienie sprzyja lojalności i zaangażowaniu. A to już może przynieść wymierne korzyści firmie.

Zasadniczo nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca od razu podpisał z pracownikiem umowę na czas nieokreślony. Jednak zdecydowana większość z nich woli wpierw zawrzeć umowę na okres próbny, a potem na czas określony np. rok i upewnić się, że zatrudniona osoba sprawdza się na danym stanowisku.

Niestety zdarzało się, że firmy nadużywały przywileju zawierania umów na czas określony, dlatego w Kodeksie pracy zostało wprowadzone ograniczenie w tym zakresie.

Zgodnie z art. 25 k.p.:

• łączny okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony u tego samego pracodawcy nie może przekraczać 33 miesięcy;
• liczba umów na czas określony nie może przekraczać trzech.

Oznacza to, że po przekroczeniu ustawowego czasu lub liczby umów pracownikowi przysługuje umowa na czas nieokreślony. W sytuacji, kiedy umowa na czas określony nie dobiegła jeszcze końca, a minęły 33 miesiące, prawo uznaje, że dany pracownik po przekroczeniu tego okresu jest zatrudniony na czas nieoznaczony.

Od powyższej zasady są cztery wyjątki: Nie ma ona zastosowania do umów o pracę zawartych na czas określony:

• w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
• w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
• w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
• w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie, czyli ich zawarcie służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

Przepis nie obowiązuje też w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu.

Zawartość umowy na czas nieokreślony wskazuje k.p. Zgodnie z art. 29 dokument musi określać:

• strony umowy:
  • nazwę i adres siedziby pracodawcy, a w przypadku pracodawcy będącego osobą fizyczną nieposiadającego siedziby – miejsce zamieszkania, REGON i NIP, oraz imię i nazwisko osoby reprezentującej firmę;
  • imię i nazwisko pracownika, adres i PESEL;
• określenie rodzaju umowy;
• datę jej zawarcia;
• warunki pracy i płacy, w szczególności:
  • rodzaj pracy i nazwę stanowiska;
  • miejsce lub miejsca wykonywania pracy;
  • wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi stanowiska, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
  • termin wypłaty wynagrodzenia;
  • wymiar czasu pracy;
• dzień rozpoczęcia pracy;
• podpisy stron.

Do umowy często dołączone są załączniki, które uzupełniają lub modyfikują jej treść. Najczęściej są to:

• zakres obowiązków zawierający dokładny opis zadań, które pracownik ma wykonywać;
• regulamin pracy i wynagradzania określający zasady związane z pracą np. przyznawanie premii i nagród, formy udzielania urlopów i dodatkowych dni wolnych;
• polityka ochrony danych osobowych (RODO);
• oświadczenia i inne dokumenty, np. Oświadczenie o zgodzie na korzystanie z danych osobowych, oświadczenie o niekaralności.

Umowa o pracę na czas nieokreślony można rozwiązać na kilka sposobów, w zależności od strony inicjującej wypowiedzenie i okoliczności. Prawo do złożenia wypowiedzenia umowy przysługuje pracownikowi, jak i pracodawcy. W każdym przypadku musi być sporządzone na piśmie.

Zasadniczo można to zrobić:

• za porozumieniem stron; 
• za wypowiedzeniem jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia; 
• za wypowiedzeniem bez zachowania okresu wypowiedzenia, czyli ze skutkiem natychmiastowym.

Pierwsza możliwość to najszybszy sposób, ponieważ obie strony zgadzają się na rozwiązanie umowy w określonym terminie. Wymaga pisemnego porozumienia między pracownikiem a pracodawcą, w którym wskazuje się datę rozwiązania umowy, rozliczania urlopu i dodatków do pensji.

W drugim przypadku strony zobowiązane są do zachowania okresu wypowiedzenia, który zależy od stażu pracy u danego pracodawcy, wynosi on:

• 2 tygodnie, przy stażu krótszym niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące dla pracowników ze stażem co najmniej 3 lata.

Jeśli stroną wypowiadającą umowę o pracę na czas nieokreślony jest pracodawca, to musi on uzasadnić zwolnienie pracownika.

Wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym jest możliwe jedynie w sytuacjach wskazanych w kodeksie. Jedną z nich jest poważne naruszenie przez pracodawcę lub pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Ten rodzaj wypowiedzenia wymaga uzasadnienia.

Jak napisać wypowiedzenie? Dokument można sporządzić na zwykłej kartce papieru i dostarczyć go do kadr albo osobiście wręczyć przełożonemu. Wypowiedzenie musi zawierać:

• datę i miejscowość;
• dane obu stron (pracownika i pracodawcy);
• nagłówek, np. „Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony”;
• informacje o umowie, którą chcemy rozwiązać: data podpisania, rodzaj, strony umowy;
• datę rozwiązania umowy lub okres wypowiedzenia;
• powód złożenia wypowiedzenia;
• podpis pracownika.