Z najnowszego opracowania „Nowe spojrzenie na rynek pracy – OLX Praca. Know How 2022” wynika, że w perspektywie najbliższych 6 miesięcy firmy najbardziej obawiają się braku zamówień i sprzedaży, problemów kadrowych oraz absencji pracowników. Luki w kadrze oraz trudności z rekrutacją szczególnie niepokoją przedstawicieli największych firm zatrudniających od 250 pracowników.
Problemy z niedoborem pracowników to niejedyne obawy. Aż 40% firm boi się kolejnego lockdownu i w związku z tym pracodawcy wprowadzają działania prewencyjne, polegające najczęściej na gromadzeniu środków ochrony (np. maseczek, płynów do dezynfekcji) oraz wprowadzaniu systemu pracy zdalnej. Jednocześnie połowa z nich prowadzi kampanie zachęcające pracowników do szczepienia przeciwko COVID-19. To właśnie kwestia szczepień budzi najwięcej emocji. Jak podają media, wielu pracodawców chciałoby mieć wgląd do informacji dotyczącej statusu zaszczepienia osób przez nich zatrudnianych. W tym celu w ubiegłym roku organizacje pracodawców zaapelowały do rządu o przyznanie przedsiębiorcom takiego dostępu [1].
Weryfikacja szczepień?
W połowie grudnia do sejmu trafił poselski projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach zapewniających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w czasie epidemii COVID-19. Zgodnie z projektem pracodawcy mieliby uzyskać nowe uprawnienia, które pozwoliłyby im żądać od pracownika podania informacji o posiadaniu negatywnego wyniku testu na koronawirusa albo zaszczepieniu na COVID-19. W styczniu ma odbyć się publiczne wysłuchanie projektu ustawy, zatem na dalsze losy w tej sprawie pracodawcy muszą jeszcze poczekać. Przedłużająca się debata motywuje wiele firm do szukania rozwiązań na własną rękę i podejmowania działań zachęcających do szczepień.
Jesteś zaszczepiony? Oto nagroda!
Pracodawcy coraz częściej sięgają również po inne środki. Zdarza się, że przedsiębiorstwa organizują wyjazdy firmowe, na które wstęp mają tylko osoby zaszczepione lub przyznają możliwość całkowitej pracy zdalnej tylko pracownikom zaszczepionym. Ci mniej radykalni podnoszą np. liczbę dni zdalnych do wykorzystania dla pracowników z certyfikatem COVID-19. Jeszcze innym sposobem, po który sięgają niektórzy pracodawcy, jest przyznawanie dodatkowych dni wolnych, albo – tak jak to zrobiła firma Oknoplast – jednorazowego, odrębnego bonusu za zaszczepienie się. Przykład firmy stał się przyczyną dyskusji o tego rodzaju działaniach, gdyż jej praktyki zostały uznane przez Państwową Inspekcję Pracy za dopuszczalne [2].
Szczepienie albo wypowiedzenie?
Niektóre firmy decydują się na bardziej stanowcze posunięcia – wprowadzają ultimatum: szczepienie albo wypowiedzenie. Takie działania zaczynają się pojawiać w Stanach Zjednoczonych. Dziennikarze kanału CNBC dotarli w grudniu do informacji, że przedstawiciele firmy Google poinformowali swoich niezaszczepionych pracowników, że mają czas do końca pierwszego półrocza 2022 r. na przyjęcie szczepionki przeciw COVID-19. Jeśli tego nie zrobią, otrzymają wypowiedzenie. Google chciałoby przejść docelowo na model hybrydowy, tak aby pracownicy spędzali również czas w biurze.
Co o gratyfikacjach mówi prawo?
Kwestia dodatkowych benefitów za zaszczepienie okazuje się tematem spornym. Z jednej strony, patrząc na stanowisko Państwowej Inspekcji Pracy na temat szczepień, można uznać, że tego rodzaju zachęty są dopuszczalne, gdyż jak czytamy na stronie PIP: „Wśród praktyków prawa pracy prezentowane jest również stanowisko, że ocena tej sytuacji nie jest wcale tak jednoznaczna, bowiem pracodawca jest zobowiązany do stosowania wszelkich dostępnych środków, które eliminują lub ograniczają zagrożenie życia lub zdrowia w zakładzie pracy, a dostępne szczepienia w sposób bezpośredni i znaczący zmniejszają ryzyko rozprzestrzeniania się koronawirusa”.
Z poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy takie działania mogą mieć swoje uzasadnienie. Jednak obecne prawo nie daje pracodawcy możliwości weryfikacji i narzucenia pracownikowi konieczności poddania się testowi czy też szczepieniu. Szczepienia są dobrowolne, a pracownik nie ma obowiązku udzielania informacji pracodawcy, czy się jemu poddał czy też nie. Istnieje więc ryzyko, że stosując zachęty do szczepień, pracodawca może zostać pozwany przez pracownika z tytułu nierównego traktowana i to sąd będzie rozstrzygać, które stanowisko jest zgodne z obowiązującym Kodeksem Pracy.
Działania informacyjne
W świetle braku jednoznacznych interpretacji w tym obszarze najrozsądniejszą drogą do zachęcania do sczepień są działania informacyjne. W celu szerzenia wiedzy o szczepieniach można organizować spotkania z przedstawicielami służby medycznej, którzy odpowiedzą na nurtujące pytania. Spotkania informacyjne i bezpośredni dostęp do specjalisty mogą pomóc niezdecydowanym pracownikom rozwiać ich wątpliwości i zachęcić do szczepienia się.
Przypisy:
