Zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia – ile wynosi? Komu przysługuje? Wniosek o zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia

Czym jest zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński to świadczenie pieniężne wypłacane kobietom, które urodziły dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego lub urlopu wychowawczego. Stanowi formę wsparcia finansowego, umożliwiającą matce opiekę nad noworodkiem i regenerację po porodzie. Regulacje dotyczące zasiłku znaleźć można w rozdziale 6. Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przepisy szczegółowo określają, komu i w jakiej wysokości przysługuje ta forma wsparcia.

Czas wypłacania zasiłku macierzyńskiego zależy od liczby dzieci, które przyszły na świat podczas jednego porodu, i wynosi:

• 20 tygodni (140 dni) – w przypadku jednego dziecka,
• 31 tygodni (217 dni) – w przypadku dwojga dzieci,
• 33 tygodnie (231 dni) – w przypadku trojga dzieci,
• 35 tygodni (245 dni) – w przypadku czworga dzieci,
• 37 tygodni (259 dni) – w przypadku pięciorga i więcej dzieci.

Do tego czasu doliczyć należy także okres urlopu rodzicielskiego, który rodzice mogą podzielić między siebie w wymiarze:

• 41 tygodni – przy narodzinach jednego dziecka,
• 43 tygodni – przy narodzinach dwojga lub więcej dzieci podczas jednego porodu,
• 38 tygodni – przy przysposobieniu dziecka do 7. roku życia,
• 65 tygodni – w przypadku jednego dziecka nieuleczalnie chorego lub niepełnosprawnego,
• 67 tygodni – w przypadku dwojga i więcej dzieci nieuleczalnie chorych lub niepełnosprawnych.

Na wysokość zasiłku macierzyńskiego wpływają natomiast dwa czynniki. Pierwszym jest podstawa wymiaru, którą oblicza się na podstawie przychodów kobiety za ostatni rok. To przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto, pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne. Drugim czynnikiem decydującym o wysokości zasiłku macierzyńskiego jest z kolei rodzaj złożonego wniosku. Uprawniona może zdecydować, który wariant odpowiada jej bardziej:

• 100% podstawy wymiaru zasiłku za czas urlopu macierzyńskiego i 70% za czas urlopu rodzicielskiego,
• 81,5% podstawy wymiaru zasiłku za łączny czas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (tzw. wniosek długi nie uwzględnia jednak 9-tygodniowej części urlopu rodzicielskiego, której nie można przenieść na drugiego rodzica i za którą przysługuje jedynie 70% podstawy).

Komu przysługuje zasiłek macierzyński?

Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje kobietom, które posiadają tytuł do ubezpieczenia chorobowego. Można uzyskać go poprzez:

• stosunek pracy,
• zatrudnienie na umowie-zleceniu,
• dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w ramach działalności gospodarczej.

Aby uzyskać prawo do zasiłku macierzyńskiego, wystarczy posiadać tytuł do ubezpieczenia chorobowego w momencie porodu lub przyjęcia dziecka na wychowanie. W tym miejscu warto zauważyć, że świadczenie przysługuje zarówno rodzicom adopcyjnym, jak i zastępczym. W pierwszym przypadku dziecko nie może mieć jednak więcej niż 14 lat, a w drugim 7 (lub 10 przy odroczonym obowiązku szkolnym). Nie dotyczy to jednak zawodowych rodzin zastępczych, którym zasiłek macierzyński w ogóle nie przysługuje.

Co więcej, prawo do zasiłku macierzyńskiego mają pracownice zatrudnione na czas określony, którym przedłużono umowy do dnia porodu. Nawet po ich zakończeniu kobiety zachowują prawo do świadczenia. Podobnie jest w przypadku osób, które zostały zwolnione w trakcie ciąży z naruszeniem przepisów prawa pracy. Jeśli pracownice w tej sytuacji dysponują prawomocnym orzeczeniem sądu, mogą ubiegać się o zasiłek macierzyński.

Należy też pamiętać, że prawo do zasiłku macierzyńskiego nabywa się przed porodem. Dzięki temu kobieta może zdecydować się na wykorzystanie części urlopu macierzyńskiego przed narodzinami dziecka. Część ta obejmuje maksymalnie 6 tygodni świadczenia, podczas gdy reszta pozostaje do dyspozycji po porodzie.

Zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia

W większości sytuacji kobieta zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia. Gwarantuje to między innymi ochrona pracownicy do dnia porodu. Zgodnie z tymi przepisami umowa o pracę musi zostać przedłużona, jeśli została zawarta na czas określony lub okres próbny dłuższy niż miesiąc, a jej koniec miałby przypaść po trzecim miesiącu ciąży. Oznacza to, że kobieta w takiej sytuacji urodzi dziecko w ostatnim dniu ubezpieczenia, gwarantując sobie tym samym prawo do zasiłku macierzyńskiego nawet po ustaniu zatrudnienia.

Druga sytuacja, w której kobieta zachowuje prawo do wypłaty zasiłku macierzyńskiego mimo ustania zatrudnienia, to ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy. Jeśli wskutek problemów finansowych lub organizacyjnych firmy ciężarna pracownica straci pracę, będzie mogła ubiegać się w ZUS o zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Wyniesie on 100% wymiaru. Po porodzie kobieta zyska natomiast prawo do regularnego zasiłku macierzyńskiego. Podobne przepisy znajdą zastosowanie w przypadku śmierci pracodawcy i zwolnienia z naruszeniem prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

Warto podkreślić, że opisane wyżej zasady nie są równoznaczne z zachowaniem prawa do urlopu macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia. Jeśli umowa pracownicy zostanie przedłużona do dnia porodu lub rozwiązana wskutek upadłości czy likwidacji pracodawcy, kobiecie nadal będzie przysługiwało świadczenie finansowe, ale nie sam urlop macierzyński czy rodzicielski.

Istnieją też przypadki, w których mimo ochrony kobieta straci prawo do zasiłku macierzyńskiego. Chodzi o:

• zatrudnienie na czas określony lub okres próbny, który dobiega końca przed upływem trzeciego miesiąca ciąży,
• zatrudnienie w ramach umowy na zastępstwo.

Kiedy przysługuje zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia?

Zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia przysługuje kobiecie w przypadku, gdy była ona objęta ubezpieczeniem chorobowym, a zakończenie stosunku pracy nastąpiło w trakcie ciąży. Kluczowe są tu jednak okoliczności utraty zatrudnienia – w szczególności takie jak likwidacja zakładu pracy, ogłoszenie upadłości pracodawcy czy inne przyczyny niezależne od pracownicy.

Kobieta może uzyskać zasiłek macierzyński, jeśli pozostawała w stosunku pracy do dnia porodu lub jeśli ustanie tytułu do ubezpieczenia chorobowego nastąpiło wcześniej, ale w okresie ochronnym wynikającym z ciąży. Warunkiem uzyskania świadczenia jest jednak udokumentowanie tych okoliczności w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W takich sytuacjach to właśnie ZUS przejmuje obowiązek wypłaty zasiłku macierzyńskiego.

Pamiętaj też, że zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy niezależnie od tego, jak długo była ona objęta ubezpieczeniem chorobowym przed rozwiązaniem umowy o pracę. Jeśli tylko doszło do ustania ubezpieczenia chorobowego w trakcie ciąży, kobieta zachowa prawo do świadczenia na cały okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu. Wyjątki to oczywiście zatrudnienie na umowie o zastępstwo lub na okres kończący się przed upływem 3. miesiąca ciąży.

Ile trwa zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia?

Czas wypłacania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia odpowiada maksymalnym wymiarom ustawowych urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego. Łącznie okres ten będzie więc zależał od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Dla jednej osoby może wynosić:

• 52 tygodnie (364 dni) – w przypadku jednego dziecka,
• 65 tygodni (455 dni) – w przypadku dwojga dzieci,
• 67 tygodni (469 dni) – w przypadku trojga dzieci,
• 69 tygodni (483 dni) – w przypadku czworga dzieci,
• 71 tygodni (497 dni) – w przypadku pięciorga i więcej dzieci.

Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego może dodatkowo ulec wydłużeniu, jeśli dziecko przyjdzie na świat nieuleczalnie chore lub niepełnosprawne.

Ile wynosi zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia wynosi tyle samo co w trakcie zatrudnienia i zależy od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Wartość świadczenia odpowiada więc kwocie 100% podstawy wymiaru zasiłku za ustawowy okres urlopu macierzyńskiego i 70% za ustawowy okres urlopu rodzicielskiego. Wyjątek to sytuacja, w której kobieta zdecyduje się na wyrównanie tej stawki do 81,5% za cały czas trwania obu urlopów (maksymalnie 52 tygodnie przy jednym dziecku). Aby tak się jednak stało, w ciągu 21 dni od porodu musi złożyć odpowiedni wniosek w ZUS.

Wniosek o zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia

Wniosek o zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia należy złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Można to zrobić osobiście, za pośrednictwem poczty lub online. Formularz wymaga podania:

• danych osobowych pracownicy (imię, nazwisko, PESEL, adres),
• danych dziecka (imię, nazwisko, data urodzenia),
• okres, na jaki ma być przyznany zasiłek.

Do wniosku o zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia trzeba dołączyć także kilka dokumentów. ZUS może wymagać między innymi:

• skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka (lub jego kopii o zgodności potwierdzonej z oryginałem),
• kopii wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego,
• kopii oświadczenia o braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego przez drugiego z rodziców,
• zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży w okresie zatrudnienia,
• zaświadczenia płatnika składek wypełnionego przez byłego pracodawcę,
• świadectwa pracy lub innego dokumentu potwierdzającego rozwiązanie stosunku pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (jeśli ubezpieczenie chorobowe ustało z tego powodu),
• prawomocnego orzeczenia sądu o rozwiązaniu stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa (jeśli właśnie to było przyczyną ustania ubezpieczenia chorobowego).

Gdzie złożyć wniosek o zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia? Możesz to zrobić w serwisie internetowym PUE ZUS lub w dowolnej terenowej jednostce organizacyjnej ZUS.

Kto wypłaca zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia?

Podmiotem, który wypłaca zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia, nie jest już oczywiście pracodawca, tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Pierwszy przelew środków z tego tytułu powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia właściwych dokumentów w ZUS.

Zasiłek macierzyński a koniec umowy o pracę – podsumowanie

Zasiłek macierzyński jest świadczeniem pieniężnym z ubezpieczenia społecznego. Przysługuje kobiecie, która w momencie urodzenia dziecka podlegała obowiązkowemu lub dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu albo przebywała na urlopie wychowawczym. Świadczenie należy się też rodzicom adopcyjnym i zastępczym.

Osoby zatrudnione na umowach-zleceniach czy prowadzące własną działalność gospodarczą tracą prawo do zasiłku macierzyńskiego w chwili ustania ubezpieczenia chorobowego. Stosunek pracy chroni jednak kobiety przed takim scenariuszem. Jeśli więc koniec umowy przypada po trzecim miesiącu ciąży, zatrudnienie przedłużane jest do dnia porodu, gwarantując tym samym pracownicy prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek po ustaniu zatrudnienia wypłacany jest w tej samej wysokości i przez taki sam okres jak w trakcie trwania stosunku pracy. Jego realizacją zajmuje się jednak nie pracodawca, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych. To właśnie do ZUS-u należy złożyć wniosek o zasiłek macierzyński i dostarczyć niezbędne dokumenty.

Pamiętając o opisanych wyżej zasadach, z łatwością uzyskasz zasiłek macierzyński, nawet jeśli sytuacja zawodowa nie ułoży się po Twojej myśli!