Czym jest zakres obowiązków pracownika?
Zakres obowiązków pracownika to nic innego jak lista zadań związanych z pracą na danym stanowisku. Przepisy nie regulują, czy musi ona mieć formę pisemną. Z tego względu pracodawcy mogą więc:
- zamieścić zakres czynności pracownika w umowie o pracę,
- sporządzić pisemny zakres obowiązków pracownika w oddzielnym dokumencie,
- określić zakres obowiązków pracownika w formie ustnej.
Spośród trzech wymienionych wyżej rozwiązań najlepszym wydaje się to drugie. Specjalny dokument określający zakres obowiązków pracownika nie pozostawia złudzeń co do rodzaju wykonywanej pracy, a z drugiej strony pozwala na łatwiejsze wprowadzanie ewentualnych zmian w tym obszarze. Jeśli pracodawca chce powierzyć osobie zatrudnionej dodatkowe obowiązki, nie musi w tym celu ingerować w treść umowy o pracę.
Warto w tym miejscu zwrócić także uwagę na różnicę pomiędzy zakresem obowiązków a opisem stanowiska. Ten ostatni jest elementem struktury organizacji, więc nie dotyczy konkretnego pracownika. Zakres obowiązków ma bardziej personalny charakter, toteż może zawierać szczegółową listę zadań.
Zakres obowiązków pracownika – co powinien zawierać?
Zakres obowiązków pracownika zawiera najczęściej konkretne zadania, które osoba zatrudniona ma wykonywać na określonym stanowisku. Kodeks pracy nie precyzuje jednak, co dokładnie powinien obejmować taki dokument, ponieważ – jak już wiesz – jego sporządzenie nie jest obowiązkowe.
Ważne, aby treść zakresu obowiązków była spójna z rodzajem pracy widniejącym w umowie i adekwatna do wykształcenia, kwalifikacji oraz doświadczenia pracownika. Poszczególne czynności wskazuje się zazwyczaj w sposób ogólny. Obejmują one zarówno zadania związane bezpośrednio ze stanowiskiem, jak i wynikające ze struktury firmy czy jej kultury pracy. Uniwersalne obowiązki mogą dotyczyć na przykład przestrzegania zasad BHP czy troski o pozytywny wizerunek przedsiębiorstwa.
Warto zauważyć, że w dokumencie często zamieszcza się też formułę zobowiązującą pracownika do wykonywania innych poleceń przełożonych, które nie zostały wymienione na liście. W takim przypadku należy jednak zwrócić uwagę na to, aby klauzula precyzowała, że chodzi wyłącznie o polecenia służbowe w ramach umowy o pracę. Pracownik nie musi bowiem wykonywać czynności, które wykraczają poza jej granicę.
Jak sporządzić zakres obowiązków pracownika? Wzór
Jak już wiesz, pracodawca może przekazać pracownikowi zakres obowiązków w dowolnej formie. Najlepiej sporządzić go na piśmie, ale nie w umowie o pracę. Jakie elementy powinny znaleźć się w takim dokumencie?
- Pieczęć pracodawcy, miejscowość i data.
- Dane pracodawcy
- Dane pracownika.
- Nazwa stanowiska lub rodzaj pracy określony w umowie.
- Lista obowiązków pracownika.
- Klauzula dotycząca wykonywania innych poleceń służbowych.
- Data przejęcia obowiązków.
- Podpis pracodawcy.
- Podpis pracownika.
Pracownik musi potwierdzić otrzymanie zakresu obowiązków na piśmie. Ewentualna odmowa – jeśli tylko dokument nie jest sprzeczny z postanowieniami umowy o pracę – może stać się przyczyną zwolnienia pracownika.
Przykładowy wzór zakresu obowiązków pracownika może wyglądać następująco:
Kiedy pracodawca może zmienić zakres czynności?
Zmiana zakresu wykonywanej pracy możliwa jest w każdej chwili, pod warunkiem że nowe czynności powierzane pracownikowi nie wykraczają poza jego stanowisko, funkcję i zawód. W takim przypadku wystarczy więc zapoznać go z nowymi obowiązkami.
Jeśli jednak miałoby dojść do całkowitej zmiany obowiązków pracownika, niezbędne okazałyby się modyfikacje w obrębie umowy o pracę. W takiej sytuacji pracodawca ma do dyspozycji 2 rozwiązania:
- Porozumienie zmieniające obowiązki pracownika – może przyjąć postać na przykład aneksu do umowy o pracę. W dokumencie powinny znaleźć się warunki zatrudnienia, które podlegają zmianie (m.in. zakres obowiązków, ale też wynagrodzenie). Zawarcie takiego porozumienia wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron umowy.
- Wypowiedzenie zmieniające zakres obowiązków – polega na rozwiązaniu umowy, jeżeli pracownik nie zaakceptuje nowych warunków pracy. Do połowy okresu wypowiedzenia może on złożyć oświadczenie o odmowie ich przyjęcia. Jeśli tego nie zrobi, domyślnie zgodzi się na zmodyfikowany zakres obowiązków.
Rozszerzenie obowiązków pracownika – czy i kiedy jest dopuszczalne?
Kwestia rozszerzenia zakresu obowiązków pracownika wygląda właściwie identycznie jak w przypadku opisanych wyżej zmian. Pracodawca zawsze może powierzyć pracownikowi dodatkowe czynności, pod warunkiem że nie wykraczają one poza rodzaj ustalonej w umowie pracy. Warto jednak pamiętać, że nowe obowiązki muszą zostać odpowiednio przedstawione zatrudnionemu.
Co więcej, jeśli szerszy zakres obowiązków oznacza większą ilość pracy, powinno to znaleźć odzwierciedlenie w wynagrodzeniu pracownika. Często będzie to zatem związane ze zmianami warunków zatrudnienia, które należy spisać na przykład w formie aneksu do umowy o pracę.
