Na czym polega ponowne przeliczenie emerytury?
Ponowne przeliczenie emerytury po 65. roku życia to procedura, w ramach której Zakład Ubezpieczeń Społecznych weryfikuje wysokość podstawy wymiaru świadczenia. Jeśli wynik obliczeń jest korzystny dla wnioskującego, będzie on otrzymywał odpowiednio wyższą emeryturę. Jeżeli okaże się natomiast niekorzystny, senior nic nie straci – wysokość świadczenia pozostanie bez zmian.
ZUS przelicza emeryturę od dnia złożenia wniosku. Bierze wówczas pod uwagę składki zgromadzone na koncie ubezpieczonego (od miesiąca pierwszego pobrania świadczenia) i dzieli je przez uśrednioną wartość dalszego trwania życia.
Ten ostatni element może budzić największe wątpliwości, ale jest dość łatwy do zrozumienia. Każdego roku Główny Urząd Statystyczny publikuje mianowicie specjalne tablice, prezentujące liczbę miesięcy, jaką mają do przeżycia osoby w wieku od 30 do 90 lat. Jeśli na podstawie aktualnych danych o umieralności wartości te spadną, emerytom będą się teoretycznie należały wyższe świadczenia.
Seniorzy, którzy są nadal aktywni zawodowo, mogą złożyć wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego (ERPO) dopiero po zakończeniu kwartału kalendarzowego. Obowiązuje ich jednak limit jednego przeliczenia na rok. Ci, którzy przestali już dorabiać do emerytury, mogą złożyć wniosek natychmiast.
Kto może starać się o ponowne przeliczenie emerytury?
O tym, komu przysługuje przeliczenie emerytury, decydują warunki określone przez ZUS. Prawo przewiduje kilka sytuacji, w których senior powinien złożyć wniosek ERPO:
- Kiedy po przyznaniu świadczenia emeryt pracował lub opłacał składki na ubezpieczenie społeczne.
- Kiedy emeryt może udokumentować zarobki za lata sprzed roku przejścia na emeryturę lub uzyskiwane po przyznaniu świadczenia.
- Kiedy emeryt nie dysponował wszystkimi dokumentami za okresy ubezpieczenia w momencie składania wniosku o przyznanie świadczenia.
Zastanawiając się nad tym, kiedy można przeliczyć emeryturę, warto wskazać na trzy grupy emerytów:
Po pierwsze są to seniorzy aktywni na rynku pracy. Wciąż opłacają oni ubezpieczenie emerytalne, co przyczynia się do ciągłego wzrostu ich świadczeń.
Po drugie wniosek ERPO powinny złożyć osoby przechodzące z okresu pobierania wcześniejszej emerytury do powszechnego wieku emerytalnego. Mogą zyskać, jeśli będą ubiegać się o ponowne przeliczenie kapitału początkowego.
Po trzecie mowa o kobietach wychowujących dzieci przed 1999 rokiem. Okres urlopu wychowawczego wiązał się wówczas z niższym kapitałem początkowym. Dziś można zaliczyć do niego aż 6 lat opieki.
Kiedy ZUS odmawia ponownego przeliczenia emerytury?
Choć ustawa nie przewiduje żadnych przeciwwskazań co do złożenia wniosku ERPO, to ZUS nie rozpatrzy aplikacji emerytów niepracujących. Kategoria ta obejmuje seniorów, którzy:
- nabyli świadczenia emerytalne w ramach poprzedniego systemu (z tzw. starego portfela) i nie pracują,
- nabyli prawo do emerytury na nowych zasadach i mają status niepracujących.
Jeśli wnioskujący nie odprowadza żadnych składek na ubezpieczenie społeczne, przeliczanie emerytury nic nie zmieni. Jego aplikacja nie będzie więc rozpatrywana, a wysokość świadczenia pozostanie bez zmian. Wyjątek stanowią osoby, które mogą przedstawić ZUS-owi nowe dowody dokumentujące okresy składkowe, przebyte przed przyznaniem im emerytury.
Jak wypełnić wniosek o ponowne przeliczenie emerytury ERPO?
Wypełnienie wniosku o ponowne przeliczenie emerytury po ukończeniu 65 lat nie powinno nikomu sprawić większych problemów. Dane należy wprowadzać wielkimi literami przy użyciu czarnego lub granatowego długopisu (nie ołówka), a pola wyboru zaznaczać znakiem X. W formularzu muszą znaleźć się takie informacje jak:
- Dane wnioskodawcy – PESEL; rodzaj, seria i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość; imię i nazwisko.
- Adres zamieszkania – ulica, numer domu, numer lokalu, kod pocztowy, miejscowość, gmina/dzielnica, nazwa państwa (tylko w przypadku adresu innego niż polski).
- Adres do korespondencji (należy podać tylko wtedy, jeśli jest inny niż adres zamieszkania).
- Dane dotyczące świadczenia, w sprawie którego składany jest wniosek – rodzaj i numer świadczenia oraz jednostka ZUS, która je wypłaca.
- Zakres wniosku – należy zaznaczyć przesłankę, na podstawie której wnioskujący ubiega się o przeliczenie emerytury (np. uwzględnienie składek zapisanych na koncie po przyznaniu świadczenia, zastosowanie najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia, przeliczenie kapitału początkowego, doliczenie okresów składkowych itd.).
- Załączniki (liczba dokumentów).
- Sposób odbioru odpowiedzi – należy wybrać preferowany sposób dostarczenia odpowiedzi (odbiór w placówce ZUS, przesyłka pocztą na adres do korespondencji lub konto na Platformie Usług Elektronicznych).
- Data i czytelny podpis.
Gdzie i jak złożyć wniosek o ponowne przeliczenie emerytury?
Wypełniony wniosek o ponowne przeliczenie emerytury można złożyć osobiście w najbliższej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Emeryt ma do dyspozycji także opcję:
- złożenia wniosku ustnie do protokołu,
- skorzystania z pomocy pełnomocnika,
- przesłania wniosku za pośrednictwem poczty lub polskiego urzędu konsularnego.
Warto zauważyć, że do wniosku o ponowne przeliczenie emerytury powinny zostać dołączone dokumenty, które potwierdzają okresy ubezpieczenia z tytułu:
- nauki w szkole wyższej,
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
- pracy,
- prowadzenia działalności pozarolniczej,
- służby wojskowej,
- urlopu wychowawczego.
Ponowne przeliczenie emerytury ze względu na długość życia i inne przesłanki – podsumowanie
Każdy emeryt, który po uzyskaniu prawa do świadczenia nadal pracuje i opłaca składki na ubezpieczenie społeczne, może ubiegać się o ponowne przeliczenie emerytury. Takie prawo przysługuje mu raz w roku.
Przy przeliczaniu świadczenia na nowych zasadach ważny dla seniora jest moment złożenia wniosku. Jego emerytura zostanie podwyższona na podstawie składki zarejestrowanej na koncie po przyznaniu świadczenia oraz aktualne tablice średniego dalszego trwania życia.
W przypadku emerytury ustalonej na starych zasadach zwiększenie kapitału początkowego może nastąpić na wniosek o doliczenie nieuwzględnionych dotychczas okresów składkowych. Prawo do przeliczenia świadczenia mają również osoby, które po przejściu na emeryturę nie były już aktywne zawodowo, ale weszły w posiadanie nieznanych jeszcze ZUS-owi dokumentów (np. starych świadectw pracy).
Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien zaopiniować każdy wniosek o ponowne przeliczenie emerytury w ciągu maksymalnie 60 dni od jego złożenia. Nie może też odmówić jego przyjęcia.
