Komu przysługuje urlop tacierzyński?
Urlop tacierzyński to potoczne określenie na wolne, z którego może skorzystać ojciec zamiast matki dziecka. W praktyce stanowi część urlopu macierzyńskiego, który przysługuje po narodzinach albo adopcji dziecka.
Urlop tacierzyński dotyczy ojców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a także m.in. umowy zlecenie czy B2B, o ile opłacają składki na ubezpieczenie chorobowe. Przeszkodą do skorzystania z wolnego przez ojca wychowującego dziecko nie jest więc np. własna działalność gospodarcza. Warto jednak wiedzieć, że tata dziecka nie skorzysta z urlopu tacierzyńskiego, jeśli matka nie pracuje. Nie ma wtedy znaczenia, czy ojciec jest aktywny zawodowo.
Udzielenie urlopu tacierzyńskiego jest możliwe, jeśli ojciec przerywa działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, a matka rezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego. Nie może jednak tego zrobić od razu.
Ile trwa urlop tacierzyński?
Przepisy rozstrzygają, że matka musi wykorzystać co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie. Po tym okresie może wrócić do pracy i zrezygnować z pozostałego wolnego, a przejąć część urlopu ma prawo ojciec dziecka. Ile przysługuje urlopu tacierzyńskiego?
Wymiar urlopu macierzyńskiego – a co za tym idzie, również urlopu tacierzyńskiego – zależy przede wszystkim od liczby narodzonych dzieci. W przypadku urodzenia jednego potomka matka dziecka może wykorzystać 20 tygodni urlopu. Jeśli zrzeknie się dobrowolnej części wolnego na rzecz ojca, tata zyska prawo do 6 tygodni wolnego.
Maksymalny wymiar urlopu tacierzyńskiego dla większej rodziny wynosi:
- 17 tygodni – w przypadku jednoczesnych narodzin lub adopcji dwojga dzieci;
- 19 tygodni – w przypadku trojga dzieci;
- 21 tygodni – w przypadku czworga dzieci;
- 23 tygodnie – w przypadku pięciorga i większej liczby dzieci.
Warto pamiętać, że w wyjątkowych przypadkach obowiązkowy urlop macierzyński może zostać skrócony do 8 tygodni. Mowa tu o przypadku, gdy matka legitymuje się orzeczeniem potwierdzającym niezdolność do samodzielnej egzystencji lub przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia, a ta okoliczność uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.
Urlop tacierzyński – ile płatny? Kto płaci za urlop tacierzyński?
Zastanawiasz się, czy urlop tacierzyński jest płatny? Na urlopie tacierzyńskim przysługuje zasiłek tacierzyński. Jego wysokość to 100 procent wynagrodzenia. Podstawę wymiaru stanowi przeciętna pensja wypłacana w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed skorzystaniem z urlopu.
Tacie przebywającemu na urlopie tacierzyńskim – analogicznie jak mamie dziecka na urlopie macierzyńskim – przysługuje ochrona przed zwolnieniem. Dzięki temu ojciec może w pełni poświęcić się dziecku, nie martwiąc się o konsekwencje zawodowe.
Prawo do urlopu tacierzyńskiego to szansa na odciążenie matki i umożliwienie jej powrotu do pracy. Warunki takiego wolnego są podobne, jak w przypadku macierzyńskiego. Kto płaci za urlop tacierzyński?
Ciężar zasiłku tacierzyńskiego ponosi Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Świadczenie nie obciąża pracodawcy. Urlop jest finansowany z systemu ubezpieczeń społecznych.
Jak złożyć wniosek o urlop tacierzyński?
Wniosek o urlop tacierzyński należy złożyć do pracodawcy maksymalnie 14 dni przed planowaną datą jego rozpoczęcia. Pismo musi zawierać przede wszystkim oświadczenie matki dziecka o rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego oraz łączny wymiar urlopu wraz z datą jego rozpoczęcia i zakończenia. Do wniosku o urlop tacierzyński trzeba dodatkowo dołączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (bądź zagraniczny akt urodzenia dziecka).
Wniosek pracownika musi być złożony w formie zgodnej z przepisami, jednak sam w sobie stanowi jedynie formalność. Prawo do urlopu tacierzyńskiego po zrzeczeniu się urlopu macierzyńskiego przez matkę przysługuje z mocy prawa, więc pracodawca nie może go odmówić.
Urlop tacierzyński a ojcowski
Urlop tacierzyński to nie to samo co urlop ojcowski. Mimo to oba pojęcia są często mylone.
Podstawowa różnica dotyczy uprawnionych. Urlop ojcowski to wyłączne uprawnienie ojca dziecka, podczas gdy prawo do urlopu tacierzyńskiego powstaje tylko w sytuacji, gdy po wykorzystaniu obowiązkowej części urlopu macierzyńskiego zrzeknie się go matka. Inna jest też m.in. długość trwania wolnego. Dodatkowo, podczas gdy pracownik ma prawo wykorzystać urlop ojcowski w czasie, gdy matka przebywa na macierzyńskim, z urlopu macierzyńskiego rodzice nie mogą korzystać jednocześnie.
Urlop ojcowski jest uregulowany w art. 1823 kodeksu pracy. Przysługuje ojcu-pracownikowi w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Jego wymiar wynosi 2 tygodnie, a tata ma prawo skorzystać z niego do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień. Wolne jest udzielane na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika-ojca w terminie minimum 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się niezbędne dokumenty, a pracodawca musi uwzględnić prośbę.
Urlop tacierzyński – do kiedy można wykorzystać?
Wiesz już, ile wynosi urlop tacierzyński i kto wypłaca tacierzyński. Bardzo ważną kwestią jest jednak również termin wykorzystania wolnego. Do kiedy można wykorzystać urlop tacierzyński?
Urlop tacierzyński jest bezpośrednio powiązany z urlopem macierzyńskim. Z tego powodu ojciec musi z niego skorzystać zaraz po tym, jak matka zrezygnuje z pozostałej części urlopu macierzyńskiego. To podstawowa różnica w stosunku do urlopu ojcowskiego, z którego można skorzystać w dowolnym terminie do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy.
Urlop tacierzyński – zmiany
Mimo że przepisy bezpośrednio dotyczące urlopu tacierzyńskiego w ostatnim czasie nie uległy zmianie, to ustawodawca w 2023 roku znowelizował zasady urlopu rodzicielskiego. To wdrożenie do polskiego porządku dwóch prorodzicielskich dyrektyw unijnych. Wszystko po to, aby zrównoważyć prawa rodziców do czasu spędzanego z dzieckiem i zwiększyć zaangażowanie ojców w wychowanie potomków.
Urlop rodzicielski w wymiarze 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) przysługuje łącznie obojgu rodzicom. Mimo że uprawnienie funkcjonuje od wielu lat, dopiero niedawno zostały zmienione zasady jego wykorzystania. Art. 1821a § 4 w obecnym brzmieniu rozstrzyga, że każdemu z pracowników-rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z łącznego wymiaru urlopu. Prawa nie można przenieść na drugiego z rodziców.
Z urlopu rodzicielskiego można korzystać niezależnie od siebie albo jednocześnie, uwzględniając jego wymiar. Urlop rodzicielski da się wziąć w całości za jednym razem albo maksymalnie w 5 częściach, jednak nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Urlop tacierzyński to nie to samo co urlop ojcowski. Mimo że stanowi w praktyce część urlopu macierzyńskiego, to warto znać zasady korzystania z niego. Obecne przepisy ułatwiają rodzicom dzielenie się opieką nad dziećmi i zapewniają im odpowiednią ochronę. Z tego powodu po narodzinach dziecka warto dobrze zaplanować podział opieki nad potomkiem.
