Czym jest ulga na dziecko?
Ulga na dziecko to jedna z preferencji podatkowych, która ma na celu wspieranie rodzin wychowujących dzieci. Stosuje się ją dopiero po zakończeniu roku podatkowego, w zeznaniu rocznym, a jej kwota zależy od liczby dzieci. Ulga przysługuje zarówno rodzicom biologicznym, jak i opiekunom prawnym, pod warunkiem, że aktywnie sprawują oni opiekę nad dzieckiem.
Co istotne, odliczenie dotyczy nie tylko pełnego roku podatkowego – w przypadku dziecka urodzonego w trakcie roku ulga jest naliczana proporcjonalnie za miesiące, w których pozostawało ono pod opieką rodzica lub opiekuna. Ważnym kryterium jest jednak wiek pociechy – standardowo ulga przysługuje rodzicom dzieci do 18. roku życia, ale jeśli kontynuują one naukę, czas ten wydłuża się do 25. roku życia.
Podatnicy mogą korzystać z ulgi prorodzinnej pod warunkiem, że rozliczają się według skali podatkowej (PIT-36 lub PIT-37). Nie dotyczy ona osób, które wybrały podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych czy kartę podatkową.
Ulgę rodzinną rozlicza się w rocznym zeznaniu podatkowym, w którym podać należy liczbę dzieci oraz ich numery PESEL. Jeśli dziecko nie posiada numeru PESEL, wymagane są jego imię, nazwisko oraz data urodzenia. Warto pamiętać, że w przypadku kontroli z urzędu skarbowego podatnik ma obowiązek przedstawić dokumenty potwierdzające jego prawo do ulgi. Mogą to być różnego rodzaju zaświadczenia lub inne dowody niezbędne do ustalenia stanu faktycznego. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu:
- odpis aktu urodzenia dziecka,
- zaświadczenie sądu rodzinnego o ustanowieniu opiekuna prawnego,
- odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowa między rodziną zastępczą a starostą,
- zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Komu przysługuje ulga na dziecko?
Aby odliczyć dziecko od podatku, trzeba spełnić kilka warunków. Pierwszy to faktyczna opieka nad dzieckiem, drugi to jego odpowiedni wiek bądź sytuacja życiowa, a trzeci to właściwe zasady opodatkowania. Przyjrzyjmy się więc po kolei wszystkim tym kryteriom.
Do skorzystania z ulgi prorodzinnej uprawnia:
- władza rodzicielska nad dzieckiem,
- status opiekuna prawnego dziecka (pod warunkiem, że dziecko mieszka z podatnikiem),
- funkcja rodziny zastępczej dla dziecka (na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą).
Warto też pamiętać, że przyznanie ulgi prorodzinnej uzależnione jest od wieku pociechy. Z odliczenia mogą skorzystać rodzice i opiekunowie:
- wszystkich dzieci do 18. roku życia,
- dorosłych dzieci do 25. roku życia, jeśli kontynuują one naukę i spełniają kryteria dochodowe (nie uzyskały dochodów przekraczających 12-krotność renty socjalnej, z wyjątkiem renty rodzinnej),
- dzieci w każdym wieku, jeśli posiadają one orzeczenie o niepełnosprawności.
Jak wspomniałem wcześniej, z odliczenia można korzystać jedynie przy rozliczaniu podatku według zasad ogólnych. Małżonkowie sami decydują, w jakich proporcjach podzielić się ulgą, a jeśli nie potrafią się porozumieć (np. przy opiece naprzemiennej), odliczają ją w częściach równych. Zasady te pozwalają skierować wsparcie do rodzin rzeczywiście ponoszących koszty związane z wychowywaniem dzieci.
Komu nie przysługuje ulga na dziecko?
Jak już wiesz, do odliczenia ulgi od kwoty podatku nie są uprawnione osoby, które rozliczają się według skali liniowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i karty podatkowej. Wyjątek to sytuacja, w której dodatkowo uzyskuje się dochody opodatkowane według zasad ogólnych.
Prawo do ulgi prorodzinnej stracą również rodzice lub opiekunowie dzieci, które:
- ukończyły 18. rok życia i nie kontynuują nauki (z wyjątkiem dzieci niepełnosprawnych),
- ukończyły 25. rok życia (z wyjątkiem dzieci niepełnosprawnych),
- są pełnoletnie i zarabiają więcej niż dwunastokrotność kwoty renty socjalnej (z wyjątkiem renty rodzinnej).
Do ulgi na dziecko nie są także uprawnieni rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej czy opiekunowie, z którymi dziecko nie zamieszkuje.
Ulga na dziecko a limity dochodów
Prawo do skorzystania z odliczenia może być uzależnione od wysokości dochodów podatnika. Są one brane pod uwagę wyłącznie w przypadku ulgi na 1 dziecko. Zastosowanie znajdują wówczas limity:
- 112 tys. zł rocznie – to kwota ograniczająca rodziców i opiekunów pozostających w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (ich dochody są sumowane). Za małżeństwo nie uznaje się par w separacji oraz osób, których małżonek pozbawiony jest praw rodzicielskich lub odbywa karę więzienia.
- 112 tys. zł rocznie – ten sam limit znajduje zastosowanie w przypadku osób samotnie wychowujących dziecko. Zaliczają się do nich rodzice i opiekunowie o statusie panny/kawalera, wdowy/wdowca, rozwódki/rozwodnika, a także osoby w orzeczonej separacji oraz te, których partner pozbawiony jest praw rodzicielskich lub odbywa karę więzienia.
- 56 tys. zł rocznie – to limit przewidziany dla osób niepozostających w związku małżeńskim (w tym także przez część roku podatkowego).
Jak obliczyć dochód do ulgi na dziecko? Pod uwagę musisz wziąć nie tylko zarobki opodatkowane według zasad ogólnych, ale także rozliczane podatkiem liniowym (PIT-36L) czy wykazywane na rocznej deklaracji PIT-38 (dotyczące np. zbycia udziałów lub akcji w spółkach).
Należy jednak zauważyć, że wśród osób starających się o ulgę prorodzinną limit dochodu nie dotyczy rodziców, opiekunów i rodzin zastępczych dzieci niepełnosprawnych.
Na jakich zasadach przyznawana jest ulga na dziecko?
To, ile wynosi ulga na dziecko, zależy przede wszystkim od liczby dzieci w rodzinie. Jak wspomniałem wyżej, w przypadku osób wychowujących tylko jedną pociechę znaczenie ma także wysokość ich dochodów. Sprawdź więc, ile zwrotu podatku na dziecko przysługuje rodzicom i opiekunom w różnych sytuacjach:
Ulga na jedno dziecko
Ulga na pierwsze dziecko wynosi 92,67 zł miesięcznie, co daje aż 1112,04 zł rocznie. W tej samej wysokości przysługuje zarówno osobie samotnie wychowującej dziecko, jak i parze. Musisz jednak pamiętać, że w pierwszym przypadku podatnik musi spełnić kryterium dochodu nieprzekraczającego 56 tys. zł w roku podatkowym. Jeśli małżeństwo rozlicza się razem, limit ten wzrasta do 112 tys. zł (na parę). Nie zapominaj też, że dochód obejmuje zarobki opodatkowane według zasad ogólnych, ale też zyski z papierów wartościowych, kapitałów pieniężnych oraz działalności gospodarczej rozliczanej liniowo.
Ulga na dwoje dzieci
Przy dwójce dzieci dochody rodziców lub opiekunów przestają mieć znaczenie. Oznacza to, że podatnicy mogą skorzystać z ulgi rodzinnej bez względu na to, ile zarabiają. W ich przypadku ulga prorodzinna wynosi 185,34 zł miesięcznie, czyli 2224,08 zł rocznie. W takiej samej wysokości przysługuje zarówno osobom samotnym, jak i parom. Jest to zatem rozwiązanie bardzo korzystne, ponieważ odliczenie pozwala zauważalnie obniżyć podatek, nie ograniczając przy tym dochodów rodziców czy opiekunów.
Ulga na troje dzieci
W przypadku trojga dzieci zasady korzystania z odliczenia są bardzo podobne jak przy dwóch pociechach. Różnica polega jedynie na tym, że ulga na 3. dziecko jest znacznie wyższa niż na pierwsze i drugie. Wynosi aż 166,67 zł miesięcznie w porównaniu do 92,67 zł. Razem daje to rodzicom lub opiekunom ulgę w wysokości 4224,12 zł rocznie. Podobnie jak przy dwojgu dzieci, dochody podatników nie mają tu znaczenia.
Ulga na czworo lub więcej dzieci
Jeszcze większe oszczędności podatkowe gwarantuje ulga na czworo dzieci. Warto jednak zauważyć, że jest to ostatni próg przewidziany przez prawo. Zasady te znajdują więc zastosowanie w przypadku rodziców i opiekunów czwórki pociech, ale także tych, którzy wychowują pięcioro, sześcioro czy więcej dzieci. Mają oni prawo odliczyć od podatku po 92,67 zł za pierwsze i drugie dziecko, 166,67 zł za trzecie i aż 225 zł za każde kolejne. W skali roku daje to ulgę na poziomie przynajmniej 6924,12 zł (przy czworgu dzieci). Prawo do obniżenia podatku nie jest tu oczywiście uzależnione od dochodów rodziców lub opiekunów.
Rozliczenie małżonków osobno a ulga na dziecko
Zasady korzystania z ulgi podatkowej na dzieci są dość proste do zrozumienia w przypadku osób samotnych oraz małżeństw rozliczających się wspólnie. Jak wygląda jednak sytuacja par, które składają odrębne zeznania podatkowe? Zależy to przede wszystkim od liczby dzieci.
Jeśli podatnicy wychowują przynajmniej dwoje dzieci, mogą odliczyć przysługującą im ulgę w dowolnych proporcjach. Tylko od nich zależy więc, czy podzielą się nią po połowie, czy jedna ze stron wykorzysta większą jej część lub nawet całość. Zastosowanie znajdują tu więc podobne zasady jak w przypadku małżeństw rozliczających się wspólnie. Jedyna różnica polega na tym, że każde z rodziców musi dołączyć do swojego zeznania oddzielny załącznik PIT/O i określić w nim odliczaną kwotę (chyba że z ulgi prorodzinnej korzysta tylko jedno z nich).
Sytuacja rodziców wychowujących tylko jedno dziecko jest o tyle trudniejsza, że muszą oni dodatkowo brać pod uwagę próg dochodowy. Obowiązuje ich nie wspólny limit w wysokości 112 tys. zł rocznie, a dwa oddzielne limity w wysokości 56 tys. zł rocznie. Jeśli oboje rodzice lub opiekunowie zarobili mniej, mogą podzielić się ulgą na takich samych zasadach jak inni. Jeżeli tylko jedno z nich mieści się w limicie, ma wyłączne prawo do odliczenia dziecka od podatku. Możliwa jest oczywiście sytuacja, w której do ulgi prorodzinnej nie zakwalifikuje się żadna ze stron.
Zwrot niewykorzystanej ulgi na dziecko
W przypadku niskich dochodów może się okazać, że rodzicom lub opiekunom nie uda się odliczyć od podatku całości przysługującej im ulgi. Na szczęście w takiej sytuacji mają oni prawo do tzw. dodatkowego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci. Jego wartość odpowiada różnicy pomiędzy pełną kwotą odliczenia a sumą faktycznie odjętą od podatku. Jest to jednak zwrot limitowany, ponieważ nie może on przekroczyć sumy zapłaconych przez podatnika składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Obliczając tego typu zwrot podatku na dziecko, pod uwagę bierze się składki wykazane przez płatnika lub samodzielnie wpłacone do ZUS i zagranicznych systemów ubezpieczeń. Nie uwzględnia się zaś przy tym składek, które:
- zostały odliczone w zeznaniu PIT-28 (przychody opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym),
- zostały odliczone w zeznaniu PIT-36L (przychody opodatkowane podatkiem liniowym),
- zostały wykazane jako odliczone w zeznaniu PIT-16A lub PIT-19A.
Jeśli o zwrot niewykorzystanej ulgi ubiegają się oboje rodzice lub opiekunowie, którzy pozostają w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, jego kwota limitowana jest łączną wartością zapłaconych przez nich składek ZUS i zdrowotnych. Może być podzielona w dowolnych proporcjach określonych przez podatników.
Zwrot PIT na dziecko, który stanowi różnicę między ulgą przysługującą rodzicom a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym, należy wykazać w części H PIT-37 lub w części L PIT-36.
Ulga na dzieci małoletnie, dorosłe i niepełnosprawne – podsumowanie
Osoby rozliczające się według zasad ogólnych mogą pomniejszyć swój podatek o ulgę prorodzinną. Przysługuje ona rodzicom i opiekunom wszystkich dzieci do 18. roku życia. Przywilej ten wydłuża się do ukończenia 25. roku życia przez dziecko, jeśli kontynuuje ono naukę w szkole i nie przekracza limitu dochodów. W przypadku dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności limity wieku nie znajdują zastosowania.
Ulga prorodzinna wynosi 1112,04 zł rocznie przy jednym dziecku, 2224,08 zł przy dwójce, 4224,12 zł przy trójce i 6924,12 zł przy czwórce, a z każdym kolejnym wzrasta o 2700 zł. Rodzice i opiekunowie, którzy wychowują tylko jedną pociechę, muszą mieć jednak na uwadze, że prawo do ulgi uzyskają wyłącznie przy dochodach nieprzekraczających 56 tys. zł rocznie (w przypadku par niepozostających w związku małżeńskim i małżeństw rozliczających się osobno) lub 112 tys. zł rocznie (w przypadku samotnych rodziców i małżeństw rozliczających się wspólnie).
Osoby, które ze względu na niskie dochody, nie mogły odliczyć pełnej kwoty ulgi od podatku, mają prawo do tzw. zwrotu na dziecko. To różnica między przysługującą im ulgą a kwotą faktycznie odliczoną od daniny. Górny limit zwrotu odpowiada jednak sumie zapłaconych przez podatnika składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Znasz już wszystkie najważniejsze zasady dotyczące odliczenia dziecka od podatku i wiesz, jak obliczyć dochód do ulgi prorodzinnej. Informacje te na pewno przydadzą Ci się podczas wypełniania zeznania rocznego, więc pamiętaj o nich, kiedy przyjdzie czas na rozliczenie z urzędem skarbowym!
