Strajk włoski – co to jest?
Strajk włoski to akcja, w ramach której pracownicy bardzo powoli i skrupulatnie wykonują swoje obowiązki służbowe. Pozostają więc na stanowiskach i nie powstrzymują się od pracy, ale swoimi działaniami starają się obniżyć wydajność zakładu na tyle, na ile to możliwe. Podczas takich protestów zatrudnieni mogą realizować tylko część zadań lub nawet pozorować ich wykonywanie.
Strajk włoski ma na celu wywarcie presji na pracodawcy (np. aby poprawił warunki pracy lub podniósł wynagrodzenia) przy jednoczesnym ograniczeniu szkód względem klientów czy interesantów. Po taką formę protestu często sięgają więc na przykład pracownicy służb publicznych. Jak sama nazwa wskazuje, strajk włoski jest bardzo popularny przede wszystkim we Włoszech. Stosuje się go jednak – w różnych wariantach – na całym świecie.
Czy strajk włoski jest legalny?
Legalność strajku włoskiego zależy od przepisów prawa pracy, które obowiązują w danym kraju. We Włoszech czy Hiszpanii stanowi on na przykład jedną z uregulowanych form protestu. W Polsce takie zapisy jednak nie istnieją, wobec czego uczestnicy strajku włoskiego mogą narazić się na poważne konsekwencje.
W świetle obowiązującego prawa strajk włoski nie ma w Polsce znamion faktycznego strajku. Art. 17 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych mówi bowiem o tym, że:
„strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego interesów wskazanych w art. 1.”.
Jako że strajk włoski polega jedynie na spowolnieniu pracy, a nawet na wykonywaniu jej z większą dokładnością i skrupulatnością, w Polsce uważany jest po prostu za akcję protestacyjną. Warto jednak odnotować, że w świetle prawa może zostać uznany za nielegalny. Wszystko z powodu następujących przepisów:
- Art. 22 Kodeksu pracy – mówi o tym, że w ramach stosunku pracy „pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę”.
- Art. 100 Kodeksu pracy – głosi, że „w ramach swoich obowiązków pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę”.
Strajk włoski w Polsce
Zastanawiając się nad tym, jak zorganizować strajk legalny w Polsce, należy mieć na uwadze przede wszystkim dwie przesłanki:
- Protest można zorganizować dopiero po bezowocnym zakończeniu rokowań z pracodawcą. Jeśli strajk zostanie rozpoczęty wcześniej – na przykład w trakcie mediacji mających na celu rozwiązanie konfliktu zbiorowego – zostanie uznany za nielegalny.
- Protest nie może zagrażać życiu i zdrowiu innych osób, a jego uczestnicy muszą przestrzegać obowiązującego prawa.
Takie ograniczenia nakłada na strajkujących ustawa z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Niezależnie więc od rodzaju strajku, jego uczestnicy powinni mieć na uwadze powyższe zastrzeżenia.
To, czy strajk włoski w Polsce zostanie uznany za legalny, zależy od okoliczności jego przeprowadzenia. Pracodawca może zaakceptować taką formę protestu, jeśli nie łamie ona przepisów ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Z drugiej strony ma też prawo wyciągnąć konsekwencje względem pracowników, którzy naruszają regulacje zawarte w Kodeksie pracy.
Jeśli inicjatywa uczestników strajku doprowadzi do zatrzymania działalności zakładu lub dużych strat finansowych, pracodawca może sięgnąć po takie rozwiązania jak nałożenie kar porządkowych na pracowników, a nawet zwolnienie ich z pracy.
Przykłady strajków włoskich
Strajk włoski jest w Polsce dość powszechny. Często przywoływane przykłady obejmują między innymi:
- Strajk włoski celników – w takiej sytuacji pracownicy Służby Celno-Skarbowej bardzo dokładnie i skrupulatnie kontrolują każdy pojazd na przejściu granicznym. Powoduje to wielokilometrowe kolejki samochodów, które czekają na odprawę. Do włoskiego strajku celników doszło w Polsce w czerwcu 2016 roku, kiedy na ukraińskiej granicy protestowali oni przeciwko reformie organów podatkowych.
- Strajk włoski nauczycieli – to akcja polegająca na tym, że nauczyciele nie wykonują żadnych pozastatutowych czynności. Taka sytuacja miała miejsce w Polsce w 2019 roku. Pod koniec października nauczyciele w całym kraju zaczęli w ten sposób protestować przeciwko niskim zarobkom.
- Strajk włoski w marketach – w takim przypadku kasjerzy bardzo powoli wykonują swoje obowiązki, dokładnie sprawdzając zawartość wszystkich opakowań, a nawet skład produktów. Pracownicy sklepów nie spieszą się też z wykładaniem towarów na półki. Do włoskiego strajku w sieciach marketów doszło w Polsce na przykład 7 października 2010 roku, kiedy pracownicy Biedronki, Reala czy Carrefoura sprzeciwili się niskim płacom i cięciu kosztów.
Strajk włoski – podsumowanie
W Polsce każdy pracownik ma prawo do strajku w celu dochodzenia swych roszczeń. Trudno jednak uznać, aby strajk włoski był całkowicie zgodny z obowiązującymi w naszym kraju przepisami. W niektórych sytuacjach protestujący mogą się na niego zdecydować, jeśli chcą uniknąć tak radykalnych kroków jak porzucenie pracy. Zawsze powinni jednak zachować zdrowy rozsądek i w miarę możliwości działać zgodnie z prawem.
