Praktyki zawodowe – wszystko co warto wiedzieć o realizacji praktyk

Czym są praktyki zawodowe?

Praktyki zawodowe organizuje się dla uczniów i studentów w celu zastosowania i pogłębienia zdobytej wiedzy i umiejętności zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy. Praktyczna nauka zawodu jest obowiązkowym elementem programu nauczania w technikach, branżowych szkołach I stopnia i II stopnia, szkołach zawodowych i policealnych. Ponadto są obowiązkowe na studiach wyższych każdego stopnia.

Ukończenie praktyki zawodowej jest wymagane podczas ubiegania się o tytuł zawodowy lub świadectwo ukończenia szkoły.

Praktyki zawodowe są regulowane wieloma aktami prawnymi. Są to m.in. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie praktycznej nauki zawodu, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania oraz Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Jak załatwić praktyki zawodowe?

Zgodnie z polskim prawem oświatowym, każda szkoła zawodowa i technikum musi dysponować bazą firm organizujących praktyki. Co oznacza, że teoretycznie nie trzeba martwić się o miejsce praktyk. Jednocześnie uczeń ma prawo do samodzielnego wyboru firmy. W praktyce coraz trudniej jest znaleźć przedsiębiorstwa chcące przyjąć praktykantów.

Zatem, jak załatwić praktyki zawodowe? Najprościej jest wybrać firmę, która ma podpisaną ze szkołą umowę o praktyki. Listę udostępnia kierownik praktyk, który koordynuje proces z ramienia szkoły. Jeśli nam one nie odpowiadają, to możemy poszukać przedsiębiorstw np. na targach pracy, gdzie ogłasza się wielu pracodawców wspierających młodych ludzi, oraz w internecie.

Wybierając miejsce odbywania praktyk zawodowych, warto dowiedzieć się, jaki będzie nasz ewentualny zakres obowiązków i jakie rzeczy będziemy wykonywać. Zdarza się, że praktykant jest traktowany jako pewnego rodzaju darmowa pomoc, a jego zadania nie mają nic wspólnego z przyszłym zawodem.

Poza tym ważna jest odległość zakładu pracy od miejsca zamieszkania i łatwość dojazdu.

Z kolei studenci chcący odbyć praktyki nieobowiązkowe, ale i obowiązkowe powinni udać się do Biura Karier na swojej uczelni. To ta instytucja ma za zadanie koordynację praktyk zawodowych i jest łącznikiem pomiędzy studentem a miejscem odbywania praktyk.

Czy praktyki zawodowe są płatne?

Zgodnie z prawem uczniowi w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie za praktyki. Jest ono obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”. Wynosi ono nie mniej niż:

• 8% – w pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia;
• 9% – w drugim roku nauki lub klasie II branżowej szkoły I stopnia;;
• 10% – w trzecim roku nauki lub klasie III branżowej szkoły I stopnia.

Zasadniczo realizacja praktyk zawodowych dla ucznia technikum i studentów są bezpłatne. Oczywiście to czy będą to praktyki płatne, czy praktyki bezpłatne zależy od pracodawcy i jego dobrej woli oraz zakresu obowiązków. Niemniej jednak warto pamiętać, że każda praca powinna być wynagradzana.

Dlatego, zanim wybierzemy firmę, warto dowiedzieć się, czy i jakie oferuje ona wynagrodzenie za praktyki.

Ile godzin tygodniowo trwają praktyki?

Zajęcia praktyczne w zależności od klasy i profesji trwają od jednego do trzech dni w tygodniu. Mogą odbywać się w trakcie całego roku szkolnego, a nawet w wakacje i ferie zimowe. Szczegółowy wymiar godzin tygodniowo precyzuje program nauczania konkretnego zawodu.

Natomiast rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 roku w sprawie praktycznej nauki zawodu określa maksymalny dobowy wymiar praktyk zawodowych:

• dla uczniów w wieku do lat 16 nie może on przekraczać 6 godzin;
• dla uczniów w wieku powyżej 16 lat – 8 godzin;
• w uzasadnionych przypadkach wynikających ze specyfiki funkcjonowania ucznia niepełnosprawnego w wieku powyżej 16 lat przepisy dopuszczają możliwość obniżenia dobowego wymiaru godzin zajęć praktycznych do 7 godzin;
• w szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się możliwość przedłużenia dobowego wymiaru godzin praktyk zawodowych, jednak tylko dla uczniów pełnoletnich i nie dłużej niż do 12 godzin, przy zachowaniu łącznego tygodniowego wymiaru godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, określonego w ramowym planie nauczania dla danego typu szkoły.

Przy czym przedłużenie dobowego wymiaru godzin zajęć praktycznej nauki zawodu jest możliwe tylko u tych pracodawców albo w tych indywidualnych gospodarstwach rolnych, gdzie przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wynika z rodzaju pracy lub jej organizacji.

Co więcej, praktyki zawodowe mogą odbywać się w systemie zmianowym, jednak w przypadku uczniów niepełnoletnich nie powinny wypadać w porze nocnej.

W przypadku techników realizacja praktyk zawodowych odbywa się w klasie 3. i 4. Zajęcia praktyczne trwają 4 tygodnie po 7 godzin dziennie (140 godzin w klasie 3 i 140 godzin w klasie 4).

Natomiast w przypadku studentów czas trwania praktyk zależy od kierunku studiów i uczelni, aczkolwiek nie mogą one przekroczyć 40 godzin w tygodniu (zgodnie z kodeksem pracy).

Umowa o praktyki zawodowe

Realizacja praktyk odbywa się na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu, zawartą pomiędzy dyrektorem szkoły a pracodawcą przyjmującym uczniów na praktyki. Umowa powinna zawierać:

• nazwę i adres podmiotu przyjmującego uczniów na praktyki zawodowe oraz miejsce jej odbywania;
• nazwę i adres szkoły;
• określenie zawodu, w którym będzie prowadzona praktyka;
• imiona i nazwiska uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu, z podziałem na grupy;
• zakres prac w trakcie trwania praktyk;
• terminy rozpoczęcia i zakończenia praktycznej nauki zawodu oraz liczbę dni w tygodniu;
• prawa i obowiązki stron umowy;
• sposób ponoszenia przez strony umowy kosztów realizacji praktycznej nauki zawodu;
• dodatkowe ustalenia.

Do umowy dołącza się program nauczania danego zawodu.

Dokumenty na praktyki zawodowe

Przykładowe dokumenty do odbywania praktyki dla uczniów i studentów:

• umowa o praktyki zawodowe potwierdzająca formalne ustalenia między stronami;
• skierowanie na praktyki;
• podanie o przyjęcie na praktyki;
• zaświadczenie lekarskie – potwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania zadań na danym stanowisku;
• dziennik praktyki zawodowej – do codziennego dokumentowania przebiegu praktyk dla studentów lub uczniów;
• zaświadczenie o ubezpieczeniu NNW.
• wniosek o zaliczenie praktyki zawodowej.

Dziennik praktyki zawodowej

Praktykant zobowiązany jest do prowadzenia dziennika praktyki zawodowej, który ma na celu dokumentowanie wykonywanych czynności. Stanowi on potwierdzenie, że praktyki zostały zrealizowane i w jakim zakresie. Bez niego nie można otrzymać świadectwa ukończenia praktyki.

Dziennik praktyki zawodowej powinien zawierać następujące informacje:

• dane praktykanta – imię i nazwisko, nazwę szkoły lub uczelni oraz kierunek nauki;
• dane zakładu pracy – nazwa firmy, adres, dane opiekuna praktyk;
• szczegółowy opis wykonywanych zadań zapisywany każdego dnia;
• opis nowych nabytych kompetencji;
• uwagi i rekomendacje osoby nadzorującej dotyczącej praktykanta.

Dziennik musi być wypełniony czytelnie, rzetelnie i zgodnie z rzeczywistością, ponieważ na jego podstawie dokonuje się oceny praktyki.

Inną spotykaną formą dziennika jest sprawozdanie z praktyk zawodowych. Zwykle zawiera ono:

• wprowadzenie, czyli krótki opis miejsca praktyki, celów i oczekiwań praktykanta;
• opis przebiegu praktyki: jak wygląda struktura organizacyjna zakładu, zakres obowiązków, ramowy harmonogram zadań oraz szczegółowe omówienie wykonywanych zadań;
• analizę nowych umiejętności praktycznych, które uczeń lub student zdobył w trakcie praktyk;
• wnioski i ocenę praktyki;
• załączniki, np. kopie realizowanych projektów, zdjęcia, listy referencyjne.

Czy warto iść na praktyki zawodowe?

Korzyści z odbycia praktyk są wielowymiarowe, ponieważ umożliwiają lepsze poznanie siebie, wybranego zawodu oraz zobaczenie jak działa przedsiębiorstwo.

Praktykant przede wszystkim ma szansę nabyć podstawowe umiejętności praktyczne niezbędne w wybranym zawodzie. W ich trakcie ma okazję skorygować swoje pierwsze błędy pod okiem instruktora i zadać pytania na temat zawodu, możliwości rozwoju, jak i pracy w tej konkretnej filmie.

Realizacja praktyk zawodowych pozwala również na odkrycie zainteresowań i kompetencji zawodowych. W ich czasie uczeń lub student będzie w stanie zweryfikować czy praca w wybranym zawodzie podoba mu się i spełnia jego oczekiwania. Często okazuje się, że dany tryb pracy jest zbyt trudny i męczący. Przykładowo praktykant źle znosi hałas albo wysoką temperaturę panującą na hali.

Praktyki zawodowe szybko też weryfikują zdobytą w szkole wiedzę teoretyczną. Niekiedy okazuje się, że znacznie odbiega ona poziomu technologicznego i automatyzacji, jaka jest wdrożona w danej firmie.

Praktyczna nauka zawodu daje lepszą pozycję absolwentom na rynku pracy. Wpisanie praktyk do CV pokazuje przyszłemu pracodawcy, że dana osoba ma pewne doświadczenie zawodowe i przynajmniej wie, jak wygląda praca w branży. Wartością dodatkową będzie opinia o praktykancie wystawiona przez kierownika zakładu, w którym odbywały się praktyki.

Warto pamiętać, że wiele firm organizuje praktyki dla uczniów i studentów z myślą o ich późniejszym zatrudnieniu na stałe bądź też na wakacje w czasie urlopowym pracowników. Oczywiście propozycje pracy dostają najbardziej zaangażowani i sumienni praktykanci.