Czy można prowadzić działalność gospodarczą, będąc na etacie?
Żadne przepisy nie zabraniają łączenia pracy na etacie i działalności gospodarczej. Decydując się na takie rozwiązanie, należy jednak wziąć pod uwagę zarówno kwestie prawne, jak i organizacyjne. Model ten może się bowiem okazać dość wymagający. Jako że w godzinach pracy etatowej nie wolno zajmować się dodatkową działalnością, czas na jej prowadzenie będzie dość ograniczony.
Do zapisów w umowie o pracę, na które warto zwrócić uwagę, prowadząc działalność gospodarczą, należą choćby klauzule o zakazie konkurencji. W ich przypadku przedsiębiorca nie ma prawa świadczyć takich usług jak jego pracodawca i podbierać mu klientów. Powinien więc zachować szczególna ostrożność, ponieważ nieuczciwa konkurencja karana jest nie tylko wypowiedzeniem umowy, ale także wysokimi grzywnami.
Jakie są koszty pracy na etacie i własnej działalności gospodarczej?
Chcąc prowadzić własną firmę na etacie, w planach należy uwzględnić przede wszystkim koszty działalności gospodarczej. Jej założenie jest co prawda bezpłatne, ale wiąże się z koniecznością opłacania:
- składek ZUS (w tym modelu przede wszystkim składki na ubezpieczenie zdrowotne),
- zaliczki na podatek dochodowy,
- wynagrodzenia biura rachunkowego,
- kosztów inwestycyjnych i bieżących (np. własna strona internetowa, zakup sprzętu, opłaty za Internet, telefon, paliwo itd.).
Niektórzy przedsiębiorcy mogą zrezygnować z usług biura rachunkowego i ograniczyć koszty bieżące do minimum. Nie zmienia to jednak faktu, że będą musieli opłacać składkę zdrowotną i odprowadzać zaliczkę na podatek dochodowy. Ze szczegółami dotyczącymi tych wydatków zapoznasz się w dalszej części artykułu.
Na co warto zwrócić uwagę, prowadząc działalność gospodarczą i pracując na etacie?
Łączenie umowy o pracę i działalności gospodarczej wiąże się z kilkoma ograniczeniami i wymaga od pracownika-przedsiębiorcy dopełnienia różnych formalności. Na samym początku warto poświęcić nieco uwagi kwestii podatku dochodowego. Przy zakładaniu firmy wnioskodawca musi bowiem wybrać jedną z dostępnych form rozliczeń:
- Opodatkowanie na podstawie skali podatkowej – to zasady ogólne, zgodnie z którymi dochody do 120 tys. zł rocznie rozlicza się według stawki 12%, a ewentualne nadwyżki według stawki 32%. Przy takiej formie opodatkowania przedsiębiorca może skorzystać z licznych ulg i kwoty wolnej od podatku (aktualnie 30 tys. zł).
- Opodatkowanie podatkiem liniowym – to rozwiązanie, w przypadku którego stawka podatkowa wynosi 19% niezależnie od wysokości dochodów. Jest najbardziej opłacalne przy najwyższych zarobkach. Warto jednak pamiętać, że przedsiębiorca prowadzący działalność na etacie nie zawsze może z niego skorzystać. Nie jest to dozwolone, jeśli podatnik osiąga jakiekolwiek przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.
- Opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych – polega na rozliczaniu całego przychodu (a nie dochodu). Opłaca się więc w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, która nie generuje wysokich kosztów. Stawka podatku zależy od branży i może wynosić od 2% do 17%.
Zauważ też, że o ile w przypadku skali podatkowej rozliczenie roczne można przeprowadzić na podstawie jednego formularza, o tyle przy podatku liniowym i ryczałcie potrzebne są aż dwa (poza PIT-36l lub PIT-28 konieczny jest także PIT-37).
Łącząc działalność gospodarczą i pracę na etacie, trzeba też nieraz opłacać podatek VAT. Nalicza się go od towarów i usług, a ponoszą go kupujący. Przedsiębiorca może zaś dzięki temu obniżać koszty zakupów firmowych. Jeśli nie ma jednak dużych wydatków i nie chce niepotrzebnie podnosić swoich cen, powinien skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT. W zależności od branży, może mu przysługiwać zwolnienie podmiotowe (ze względu na limit sprzedaży w wysokości 200 tys. zł rocznie) lub przedmiotowe (wynikające z rodzaju usługi).
Przyglądając się zależności między działalnością gospodarczą a umową o pracę, warto zwrócić też uwagę na kwestię zwolnienia lekarskiego. Przysługuje ono każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę. Jeśli prowadzi on jednocześnie własną firmę, może skorzystać z zasiłku chorobowego, ale musi pamiętać, że w trakcie L4 nie wolno mu wykonywać żadnych czynności zawodowych (także związanych z własną działalnością). W przeciwnym razie grozi mu zwolnienie dyscyplinarne i utrata świadczenia.
Praca na etacie i działalność gospodarcza a składki ZUS
Na etacie ZUS w imieniu pracownika opłaca pracodawca. Przy działalności gospodarczej przedsiębiorca musi robić to sam. Zazwyczaj zobowiązany jest do odprowadzania składki zdrowotnej oraz składki społecznej, w skład której wchodzą:
- ubezpieczenie emerytalne,
- ubezpieczenie rentowe,
- ubezpieczenie wypadkowe,
- ubezpieczenie chorobowe (opcjonalne),
- Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.
Właściciele nowo otwartych działalności mają jednak prawo do atrakcyjnych zniżek, dzięki którym przez pierwsze 2,5 roku prowadzenia firmy nie muszą ponosić wysokich kosztów ZUS-u. Na samym początku (przez 6 miesięcy) mogą korzystać z ulgi na start. Zwalnia ich ona z obowiązku opłacania składki społecznej, pozostawiając na ich barkach jedynie ubezpieczenie zdrowotne. Przez kolejne 2 lata przedsiębiorcom przysługuje zaś preferencyjny ZUS – płacą oni obie składki, ale społeczną w obniżonym wymiarze.
Jak wyglądają powyższe przepisy w sytuacji osób, które decydują się na samozatrudnienie i umowę o pracę jednocześnie? Po pierwsze – jeśli świadczą one na rzecz byłego pracodawcy usługi wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności – nie mogą skorzystać z ulgi na start. Z drugiej jednak strony – jeżeli tylko otrzymują na etacie wynagrodzenie równe lub wyższe niż minimalne – w ogóle nie muszą opłacać składek społecznych.
Taki przywilej jeszcze niedawno mógł naprawdę cieszyć pracowników etatowych, którzy prowadzili jednocześnie własne firmy. Zmieniło się to jednak zauważalnie w momencie wprowadzenia Polskiego Ładu, który zrewidował zasady wyliczania składki zdrowotnej i uniemożliwił odliczanie jej od podatku. Obecnie przedsiębiorcy pracujący na etacie muszą płacić podwójną składkę zdrowotną i nie mają prawa uznać jej za koszt uzyskania przychodu.
Praca na etacie i działalność gospodarcza – zalety
Prowadzenie działalności gospodarczej przy jednoczesnej pracy na etacie może być bardzo korzystnym rozwiązaniem dla wielu osób. Do jego największych zalet należą:
- Uzyskanie dwóch źródeł dochodu – praca na działalności zapewnia dodatkowe źródło dochodu, co przekłada się na znaczny wzrost zarobków. Warto jednak pamiętać, że prowadzenie firmy przy etacie wymaga większych zasobów czasowych.
- Możliwość rozwijania własnej marki – łącząc etat i działalność, pracownik-przedsiębiorca nie marnuje czasu i buduje rozpoznawalność swojej marki na rynku. Pozwala mu to przygotować grunt na skalowanie biznesu, kiedy zdecyduje się odejść z pracy i w pełni poświęcić własnej firmie.
- Redukcja ryzyka zawodowego – w razie niepowodzenia działalności gospodarczej pracownik-przedsiębiorca zawsze może liczyć na swój etat. Nie straci więc źródła utrzymania, nawet jeśli jego pomysł na biznes okaże się nietrafiony.
- Brak społecznych składek ZUS – prowadząc działalność gospodarczą bez etatu, po upływie 6 miesięcy przedsiębiorca musiałby zacząć opłacać społeczny ZUS. Łącząc własny biznes z pracą na etacie, nie ma takiego obowiązku. Teoretycznie obniża więc koszty działalności gospodarczej, choć musi jednocześnie liczyć się z podwójną składką zdrowotną.
Pamiętaj, że planując połączenie własnej działalności i umowy o pracę, trzeba wziąć pod uwagę nie tylko zalety takiego rozwiązania, ale również jego wady. Mowa choćby o zakazie konkurencji, licznych formalnościach czy o braku dostępu do dotacji z urzędu pracy.
Własna działalność gospodarcza a praca na etacie – podsumowanie
Po lekturze powyższego poradnika znasz już odpowiedź na pytanie, czy można pracować na etacie i prowadzić działalność gospodarczą. Jeśli tylko nie zabraniają tego zawarte w umowie o pracę klauzule nt. uczciwej konkurencji, nic nie stoi na przeszkodzie, aby takie rozwiązanie zastosować. Pamiętaj jednak, że przedsiębiorca ma obowiązek rozliczania podatków z urzędem skarbowym i odprowadzania składek do ZUS. Zwróć też uwagę na to, że sytuacja każdego pracownika będzie nieco inna, więc przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji warto ją dokładnie przeanalizować.
Najczęściej zadawane pytania
Aby jeszcze lepiej zrozumieć opisywane zagadnienie, zapoznaj się z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania:
Czy opłaca się mieć umowę o pracę i działalność gospodarczą?
Zależność pomiędzy własną działalnością a umową o pracę może być korzystna dla osób, którym zależy na względnie bezpiecznym wejściu na rynek. Opłacalność takiego rozwiązania zależy jednak od konkretnej branży, wybranej formy opodatkowania i dokładnych zapisów w umowie o pracę.
Czy trzeba informować pracodawcę o prowadzeniu działalności gospodarczej?
W większości przypadków pracownik nie musi informować swoich przełożonych o tym, że prowadzi działalność gospodarczą. Warto jednak zauważyć, że pracodawca prędzej czy później i tak się o tym dowie, ponieważ nie można dwukrotnie odliczyć kwoty wolnej od podatku. Zatrudniony będzie musiał powiadomić go o tym, że odejmuje ją od dochodów z działalności.
Jakie koszty pojawiają się przy etacie i własnej firmie?
Koszty, które pojawiają się przy połączeniu etatu i własnej działalności, to przede wszystkim dodatkowa składka ZUS (zazwyczaj tylko zdrowotna), dodatkowa zaliczka na podatek dochodowy, a także opcjonalne opłaty związane z usługami biura rachunkowego, prowadzeniem firmowego konta bankowego czy korzystaniem z narzędzi służbowych (telefon, Internet, media, samochód itd.).
