Praca dorywcza – co to?
Co ciekawe, w aktach prawnych próżno szukać definicji pracy dorywczej. Jest to w zasadzie termin potoczny, którego używa się do określenia niestandardowej formy zatrudnienia dodatkowego. Wiąże się więc z zajęciami wykonywanymi w sposób nieregularny przez określony (zazwyczaj krótki) czas. Warto jednak zaznaczyć, że legalna praca dorywcza musi być regulowana przez umowę cywilnoprawną (zlecenie lub dzieło).
Zajęcia dorywcze można wykonywać niezależnie od stałej pracy. Warto jednak uważać na to, aby nie kolidowały one z zatrudnieniem na etacie. Choć pracodawca nie ma prawa ingerować w czas wolny pracownika i zabraniać mu dorabiania do pensji, to może wyciągać konsekwencje z zaniedbywania obowiązków służbowych.
Ofert pracy dorywczej poszukują nie tylko pracownicy zainteresowani dodatkową gotówką, ale także studenci czy seniorzy, którzy nie chcą lub nie mogą pozwolić sobie na stałe zatrudnienie. Jednym pozwala to dorobić do kieszonkowego, a drugim do emerytury. To prosty i skuteczny sposób na połączenie pracy z innymi obowiązkami.
W tym miejscu warto też zdefiniować inne pojęcia związane z pracą dorywczą:
- Praca tymczasowa – model, w którym pracownik zatrudniany jest na określony czas w celu realizacji konkretnego zadania. Pośrednikiem między wykonawcą a podmiotem korzystającym z jego usług jest w tym przypadku agencja pracy tymczasowej.
- Praca sezonowa – to właściwie rodzaj pracy tymczasowej, który wyróżnia się jednak swoim charakterem i czasem trwania. Jest bowiem ściśle związany z określoną porą roku, podczas gdy zajęcia tymczasowe mogą być wykonywane przez cały rok w różnych branżach.
- Freelance – elastyczny model pracy, w którym zleceniobiorca sam decyduje, dla kogo, kiedy i jakie zadania wykonuje. Takie rozwiązanie wymaga zazwyczaj prowadzenia własnej działalności gospodarczej i jest często stosowane np. w marketingu, IT czy w branży multimedialnej (grafika, fotografia, wideo itp.).
- Praca zdalna – tryb zatrudnienia, który polega na wykonywaniu obowiązków służbowych z dowolnego miejsca (często z domu). wykorzystywany był głównie przez freelancerów, ale od czasów pandemii koronawirusa upowszechnił się także wśród osób zatrudnionych na umowach o pracę.
Jak znaleźć pracę dorywczą?
Na rynku pracy można znaleźć bardzo wiele różnych zajęć dorywczych. Wystarczy skorzystać z ogólnodostępnych serwisów ogłoszeniowych, takich jak OLX. Spośród dostępnych tam ofert pracy dodatkowej każdy powinien wybrać coś dla siebie. Propozycje zleceniodawców kierowane są bowiem do osób o rozmaitych kwalifikacjach i preferencjach.
Innym sposobem, aby znaleźć pracę dorywczą, jest zatrudnienie się w agencji pracy tymczasowej. W takim modelu podpisuje się umowę, której stronami są: pracownik, agencja (jako pośrednik) oraz pracodawca użytkownik. Porozumienie to oparte jest na Kodeksie pracy, choć różni się od tradycyjnego stosunku pracy zasadami udzielania urlopu wypoczynkowego (zatrudnionemu przysługują 2 dni wolne za każdy przepracowany miesiąc). Co istotne, agencja kieruje wykonawcę do konkretnego pracodawcy jedynie na czas realizacji określonego zadania. Może on wynosić maksymalnie 18 miesięcy w ciągu 3 lat.
Przykłady prac dorywczych
Wiedząc już, co to jest praca dorywcza, możesz zastanawiać się nad jej konkretnymi przykładami. Dodatkową pracę najłatwiej znaleźć w takich branżach jak:
- sprzedaż,
- handel,
- przemysł spożywczy,
- usługi przewozowe (kurier, dostawca),
- opieka nad dziećmi (ale też nad seniorami i osobami z niepełnosprawnością),
- udzielanie korepetycji,
- marketing i IT,
- sprzątanie,
- budownictwo,
- gastronomia,
- tłumaczenia.
Ile godzin dziennie można spędzić w pracy dorywczej?
Praca dorywcza regulowana jest zazwyczaj umową-zleceniem lub umową o dzieło. Oznacza to, że stron nie obowiązują żadne regulacje dotyczące czasu pracy. Tylko od ich indywidualnych ustaleń zależy to, przez ile godzin dziennie zleceniobiorca będzie wykonywał swoje obowiązki. W przypadku osób zatrudnianych na przykład do ochrony mienia niejednokrotnie są to nawet 24 godziny na dobę.
Czym się różni praca stała od dorywczej?
Główna różnica między pracą stałą a dorywczą polega na tym, że pierwsza regulowana jest Kodeksem pracy, a druga zazwyczaj Kodeksem cywilnym. Przekłada się to na inne prawa i przywileje osób, które ją wykonują. Co więcej, stała praca gwarantuje stabilność zatrudnienia, a dorywcza ma charakter tymczasowy.
Forma umowy przy stałym zatrudnieniu gwarantuje po pierwsze prawo do urlopu i ochronę pracownika przed niespodziewanym wypowiedzeniem, a po drugie przewidywalną pensję. W przypadku zajęć dorywczych zleceniobiorca może liczyć jedynie na wynagrodzenie za przepracowane godziny. Przysługuje mu określona stawka za godzinę lub dniówka.
Na różnicach między stałym zatrudnieniem a dodatkową pracą mogą skorzystać między innymi studenci do 26. roku życia. W ramach umowy-zlecenia od ich wynagrodzenia nie są mianowicie potrącane składki ZUS – muszą oni zapłacić tylko zaliczkę na podatek dochodowy. W takiej sytuacji zleceniodawca ponosi też mniejsze koszty niż w przypadku zatrudniania ich na umowie o pracę.
Plusy i minusy pracy dorywczej
Praca dorywcza może być dla wielu osób wygodnym rozwiązaniem gwarantującym dodatkowy zarobek i możliwość rozwoju. Nie jest jednak pozbawiona wad, zwłaszcza jeśli pracownik doraźny nie posiada innego źródła utrzymania. Przed decyzją o podjęciu pracy najemnej warto więc dokładnie przeanalizować jej kluczowe plusy i minusy.
Do zalet dodatkowej pracy zaliczają się przede wszystkim:
- Wzrost zarobków – dodatkowa praca po godzinach to skuteczny sposób na to, by dorobić do pensji. Jeśli wynagrodzenie z etatu nie wystarcza pracownikowi na pokrycie wszystkich wydatków, może on skorzystać z dowolnej oferty pracy dorywczej.
- Elastyczny wymiar czasu pracy – umowy cywilno-prawne pozostawiają stronom dowolność w decydowaniu o tym, ile czasu zleceniodawca powinien poświęcać na pracę dorywczą. Oznacza to możliwość łatwego łączenia jej z innymi obowiązkami (np. studiami czy pracą na etacie).
- Możliwość rozwoju – praca dorywcza dla uczniów i studentów pozwala zdobyć doświadczenie w wybranej branży i lepiej przygotować się do wejścia na rynek pracy.
- Wygodne modele zatrudnienia – zajęcia dorywcze coraz częściej przyjmują postać dodatkowej pracy w domu. Zleceniobiorcy często mogą dorabiać do pensji sprzed ekranów własnych komputerów. Dorywcza praca zdalna obejmuje m.in. prowadzenie korepetycji online, pisanie i tłumaczenie tekstów czy tworzenie kursów.
- Duża dostępność pracy dorywczej od zaraz – osoby zainteresowane dodatkowym zarobkiem mogą dość łatwo znaleźć pracę dorywczą, ponieważ nie generuje ona wysokich kosztów dla zleceniodawców. Co więcej, do dyspozycji mają oni też pośrednictwo agencji oferujących umowy tymczasowe.
Do podstawowych wad pracy dorywczej należy natomiast zaliczyć:
- Brak stabilności zatrudnienia – praca dorywcza może stanowić problem, jeśli jest jedynym źródłem dochodu zleceniobiorcy. Nie gwarantuje mu bowiem stałego wynagrodzenia.
- Względnie niskie zarobki – przykłady prac dorywczych obejmują przede wszystkim dość proste, słabo płatne zajęcia. Właściwie nie da się uczynić z nich głównego źródła utrzymania.
- Brak przywilejów pracowniczych – pracownikom doraźnym nie przysługują zazwyczaj takie prawa jak ubezpieczenie zdrowotne, urlop wypoczynkowy czy składki emerytalne i rentowe. Zależy to jednak od rodzaju podpisanej umowy.
Praca dorywcza – co to? Podsumowanie
Zajęciami dorywczymi powinni zainteresować się przede wszystkim uczniowie i studenci poszukujący pracy na okres wakacji, a także etatowcy i emeryci, którzy chcą dorobić do swoich wypłat. Taka forma zatrudnienia przyjmuje różne postaci – od sprzątania i opieki nad dziećmi, po pracę dorywczą online w marketingu czy IT. Niezależnie od sytuacji życiowej, wśród dostępnych propozycji każdy powinien więc znaleźć odpowiednią dla siebie ofertę.
