Podatek progresywny – co to?
Podatek progresywny jest obowiązkową daniną na rzecz państwa, która jest naliczana według określonych stawek rosnących wraz z wysokością podstawy opodatkowania. Skala podatkowa zwykle jest kilkustopniowa. Podatek progresywny dochodowy polega na tym, że stawka jest uzależniona od wysokości dochodu podatnika.
Stawki progresywnego podatku dochodowego
Obecnie obowiązują w Polsce dwie stawki progresywnego podatku dochodowego:
- do 120 tys. zł – 12% minus kwota wolna od podatku;
- ponad 120 tys. zł – czyli 10 tys. 800 zł + 32% od nadwyżki ponad 120 tys. zł.
Istnieje jeszcze tzw. danina solidarnościowa zwana III progiem. Płacą ją podatnicy o najwyższych dochodach, przekraczających rocznie 1 mln zł. Tu warto podkreślić, że podstawą opodatkowania jest dochód, czyli przychód po odjęciu kosztów uzyskania.
Aby obliczyć kwotę dochodu, sumuje się wszystkie dochody łącznie z tymi uzyskiwanymi za granicą, opodatkowanymi liniowo oraz pochodzącymi ze sprzedaży akcji i papierów wartościowych.
Podatek płaci się jednorazowo i wynosi on 4% od nadwyżki ponad 1 mln zł. A to oznacza, że takie osoby uiszczają dwa różne podatki dochodowe: podatek progresywny 32% oraz daninę solidarnościową.
Zaliczki miesięczne i kwartalne – kiedy trzeba je wpłacać?
Zaliczki na podatek dochodowy rozliczane miesięcznie wpłaca się do 20. dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, którego zaliczka dotyczy. Oznacza to, że np. w marcu płacimy zaliczkę za luty.
Z kolei zaliczki rozliczane kwartalnie należy uiścić w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po danym kwartale. Terminy kształtują się co do zasady następująco:
I kwartał – do 20 kwietnia;
II kwartał – do 20 lipca;
III kwartał – do 20 października;
IV kwartał – do 20 stycznia.
W obu opcjach, gdy dzień płatności przypada w weekend lub święto, termin przesuwa się na najbliższy dzień roboczy następujący po 20.
Co istotne, jeśli kwota zaliczki jest mniejsza niż 1000 zł, podatnik ma prawo odłożyć jej zapłatę w czasie, na przykład do następnego miesiąca. Przy czym nie powoduje to naliczenia odsetek.
Rozliczenie zaliczki na podatek dochodowy kwartalne jest korzystne, jednak nie każdy może wybrać tę opcję. Takie prawo przysługuje jedynie podatnikom określonym w art. 44 ustawy o PIT, czyli małym podatnikom oraz osobom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej.
Małym podatnikiem zgodnie z przepisami jest podatnik, którego przychód ze sprzedaży w poprzednim roku nie przekroczył 2 mln euro. W 2023 r. limit wynosi 9 mln 654 tys. zł.
Jak obliczyć zaliczkę przy podatku progresywnym?
Zaliczkę na podatek dochodowy oblicza się na podstawie uzyskanych przychodów pomniejszonych o koszty ich uzyskania. Kwotę wylicza się narastająco od początku roku podatkowego. Co oznacza, że np. w lipcu pod uwagę trzeba wziąć wszystkie przychody i koszty, jakie powstały od stycznia danego roku podatkowego, aż do czerwca. W ten sposób otrzymujemy dochód.
Od dochodu przedsiębiorcy mają prawo odliczyć stratę z ubiegłych lat (do 5 lat wstecz, nie więcej niż 50% za dany rok podatkowy) oraz sumę zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w danym roku podatkowym (o ile nie zostały one już zaliczone do kosztów w KPiR). Po powyższych odliczeniach mamy podstawę opodatkowania.
Podstawę opodatkowania mnożymy przez 12% w przypadku I progu podatkowego i odejmujemy kwotę wolną od podatku. Natomiast, jeśli dochody przekroczyły podstawowy limit, wyliczenia wyglądają następująco: 120 tys. zł mnożymy przez 12% i odejmujemy kwotę wolną od podatku. W ten sposób otrzymujemy sumę 10 tys. 800 zł. Następnie nadwyżkę ponad 120 tys. mnożymy przez 32%. Potem obie kwoty dodajemy i wychodzi należny podatek.
Kolejny krok to odjęcie od sumy należnego podatku już zapłaconych zaliczek. Powstałą w ten sposób zaliczkę za dany okres rozliczeniowy zaokrąglamy do pełnych złotych i wpłacamy na nasz mikrorachunek.
Podatek dochodowy ostatecznie rozliczamy za pomocą rocznej deklaracji PIT. Przedsiębiorców obowiązuje formularz PIT-36 wraz z załącznikiem PIT-36/B.
Natomiast przedsiębiorcy rozliczający się stawką podatku na zasadach ogólnych i jednocześnie uzyskujący przychody z umowy o pracę, zlecenia albo o dzieło, rozliczają podatek od dochodów ze wszystkich źródeł na jednym zeznaniu rocznym – PIT-36:
- w części D zeznania PIT-36 wykazuje się koszty, przychody oraz pobrane zaliczki z pracy wykonywanej poza prowadzoną działalnością gospodarczą;
- natomiast w załączniku do PIT-36 pod nazwą PIT/B, wykazujemy przychody, koszty uzyskania przychodów i przysługujące ulgi z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Kwota wolna od podatku – ile wynosi
Kwota wolna od podatku to suma ustalona ustawowo, do której wysokości przychód nie jest objęty podatkiem dochodowym. Kwota wolna od podatku obowiązuje wyłącznie podatników rozliczających podatek na zasadach ogólnych, czyli wypełniających deklaracje roczne PIT-36 albo PIT-37.
Od 2022 r. czyli od wejścia w życie pakietu ustaw pod nawą Polski Ład, kwota wolna od podatku wynosi 30 tys. zł. Co oznacza, że zarabiający do 30 tys. zł rocznie, czyli 2500 zł miesięcznie nie zapłacą nic. A osoby osiągające dochody ponad tę sumę muszą odprowadzić, do momentu przekroczenia I progu podatkowego, 12% podatek od nadwyżki.
Z kwotą wolną od podatku ściśle związana jest kwota zmniejszająca podatek. Co do zasady jest ona uwzględniania w miesięcznych zaliczkach na podatek dochodowy. Rocznie wynosi 3600 zł (jest to 12% z kwoty wolnej, czyli 30 tys. zł przy I progu podatkowym). Zatem miesięcznie można obniżyć podatek o 300 zł (1/12 z 3600 zł).
Podatek progresywny – komu się opłaca taki sposób rozliczania?
Zasadniczo progresywna skala podatkowa opłaca się przedsiębiorcom, którzy korzystają z ulg podatkowych na dzieci, rehabilitacyjnych albo osiągają dochody za granicą. Przy innych formach opodatkowania powyższe ulgi nie obowiązują.
Skala progresywna jest też korzystna dla osób rozliczających się z małżonkiem, który albo zarabia niewiele, albo wchodzi w II próg podatkowy. Zasada przy wspólnym rozliczeniu polega na tym, że wpierw sumuje się dochody, potem dzieli się je na dwa i stosuje odpowiednią skalę podatkową. Wynik mnożymy jeszcze przez dwa i wtedy otrzymujemy właściwą kwotę podatku, od której można jeszcze odjąć przysługujące ulgi.
Warto pamiętać, że wspólne rozliczenie jest możliwe, gdy małżonkowie pozostają w związku małżeńskim i wspólności majątkowej przez cały rok podatkowy albo od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego. Przy czym drugi małżonek również musi rozliczać się podatkiem progresywnym.
Podobne zasady obowiązują osób samotnie wychowujących dzieci.
