Odprawa pośmiertna – obowiązki pracodawcy po śmierci pracownika

Śmierć pracownika – obowiązki pracodawcy

W przypadku śmierci pracownika wygasa stosunek pracy. W takiej sytuacji rodzina zmarłego powinna stawić się w miejscu pracy z aktem zgonu, na podstawie którego pracodawca podejmuje odpowiednie kroki. Jeśli bliscy nie przedstawią właściwego dokumentu, pracodawca może wystąpić do urzędu stanu cywilnego z wnioskiem o wydanie odpisu aktu zgonu, wskazując swój interes prawny związany z obowiązkiem wypłaty świadczeń po zmarłym pracowniku.

Podstawowe obowiązki pracodawcy po śmierci pracownika to:

• wystawienie świadectwa pracy;
• wyrejestrowania zmarłego pracownika z ZUS na druku ZUS ZWUA z kodem przyczyny wyrejestrowania 500, czyli zgon osoby ubezpieczonej;
• naliczenie i wypłacenie uprawnionym osobom odprawy pośmiertnej;
• rozliczenie świadczeń należnych pracownikowi, a nie wypłaconych przed jego śmiercią.

Po zakończeniu roku pracodawca wystawia deklaracje PIT-11 dla osób, które otrzymały wynagrodzenie po zmarłym pracowniku.

Świadectwo pracy

W związku z wygaśnięciem umowy, pracodawca musi wystawić świadectwo pracy wraz z informacją o powodzie rozwiązania stosunku pracy, którym w tym przypadku jest śmierć pracownika. Oryginał oraz kopię dokumentu dołącza się do części C akt osobowych.

Pracodawca ma obowiązek wydać świadectwo pracy zmarłego na wniosek małżonka, innej osoby uprawnionej do ubiegania się o rentę rodzinną albo spadkobiercy. Ma na to 7 dni od chwili złożenia wniosku. Dokument jest niezbędny m.in. do wyliczenia renty rodzinnej.

Prawa majątkowe po śmierci pracownika

Art. 63.1 Kodeksu pracy stanowi, że prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie ich braku wchodzą w skład spadku.

Do praw majątkowych zalicza się:

• wynagrodzenie za pracę wraz z należnymi premiami, dodatkami za pracę w godzinach nadliczbowych, prowizjami oraz innymi świadczeniami;
• ewentualny zasiłek chorobowy;
• ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Wynagrodzenie po zmarłym pracowniku oraz ekwiwalent są zwolnione ze składek ZUS, ale pracodawca musi potracić podatek.

Odprawa pośmiertna

Zasady nabycia odprawy pośmiertnej oraz jej wysokość reguluje Kodeks pracy w rozdziale IV. Warto wiedzieć, że świadczenie to nie wchodzi w skład masy spadkowej, czyli jeśli nie ma osób uprawnionych do jego otrzymania, pracodawca nie ma obowiązku go wypłacić.

Odprawa pośmiertna – kiedy przysługuje

Zgodnie z przepisami, odprawa pośmiertna przysługuje w sytuacji, kiedy śmierć pracownika nastąpiła w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby. A to oznacza, że odprawa należy się, nawet kiedy pracownik przebywał np. na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim albo zwolnieniu chorobowym.

Nie ma też znaczenia jak zmarła osoba, czy zgon był efektem choroby, nieszczęśliwego wypadku czy też wynikiem celowego działania np. samobójstwa oraz w jakim miejscu to nastąpiło.

Co istotne wypłata odprawy pośmiertnej, należy się bez względu na rodzaj umowy o pracę, czyli także przy zatrudnieniu na okres próbny albo zastępstwo.

Odprawa pośmiertna – komu przysługuje

Odprawa pośmiertna przysługuje następującym członkom rodziny pracownika:

• małżonkowi;
• innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Owi inni członkowie rodziny to:

• dzieci własne, małżonka oraz przysposobione – do ukończenia przez nich 16. roku życia, a jeśli kontynuują naukę, to do jej ukończenia (nie dłużej niż do 25 lat ewentualnie bez ograniczeń wiekowych, jeśli są całkowicie niezdolne do pracy);
• wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności pod warunkami, że:
  • zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego, chyba że śmierć była następstwem wypadku;
  • nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, lub
  • żyjący rodzice nie mogą zapewnić im utrzymania albo
  • zmarły pracownik lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd;
• rodzice – w tym również ojczymowie, macochy, osoby przysposabiające, o ile: zmarły pracownik bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania; są niezdolni do pracy lub ukończyli 50 lat albo wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty po zmarłym pracowniku.

Odprawa pośmiertna nie należy się osobie pozostającej ze zmarłym pracownikiem w konkubinacie lub separacji.

Wysokość odprawy pośmiertnej

Wysokość odprawy pośmiertnej zależy od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:

• jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
• trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli zamarły pracował co najmniej 10 lat;
• sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli okres zatrudnienia wynosił co najmniej 15 lat.

Do okresu zatrudnienia wlicza się pracownikowi czas przepracowany u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23idx1 przejście zakładu pracy na innego pracodawcę, oraz kiedy na mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy.

Jeżeli pracownik był zatrudniony w kilku firmach, to rodzinie przysługuje świadczenie od wszystkich pracodawców w wysokości odpowiedniej do stażu pracy u każdego z nich.

Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Natomiast kiedy uprawniona do świadczenia jest tylko jedna osoba, przysługuje jej połowa określonej kwoty odprawy.

W sytuacji, kiedy pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a kwota odszkodowania jest równa albo wyższa niż ustalona suma odprawy – uprawnieni nie dostaną odprawy. Natomiast jeśli wysokość odszkodowania jest niższa, to pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.

Odprawę pośmiertną oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego.

Warto wiedzieć, że odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe są wolne od podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Podsumowanie

Odprawa pośmiertna to świadczenie wypłacane po śmierci pracownika. Należy się każdemu zatrudnionemu na umowę o pracę w wysokości uzależnionej od stażu pracy u ostatniego pracodawcy. Uprawnionymi do jego pobrania są małżonek oraz inni członkowie rodziny zmarłego spełniający warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.

Inne obowiązki pracodawcy w takiej sytuacji to: wystawienie świadectwa pracy, wyrejestrowanie z ZUS oraz naliczenie wynagrodzenia i ekwiwalentu za urlop i wypłacenie ich rodzinie lub spadkobiercom.