Normy dźwigania w pracy – limity BHP
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy zobowiązują pracodawcę do wyeliminowania ręcznych prac transportowych poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych i organizacyjnych. Jeśli nie jest to możliwe, powinien on zapewnić pracownikom odpowiedni sprzęt pomocniczy oraz środki ochrony indywidualnej. Pozwala to zredukować zagrożenia płynące z dźwigania ciężkich przedmiotów. Zatrudnionym nie wolno jednak podnosić ciężarów ponad dopuszczalne limity.
Normy dźwigania w pracy dla kobiet i mężczyzn uregulowane zostały w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. Punktem odniesienia dla konkretnych limitów były badania dotyczące wytrzymałości fizycznej i różnic w budowie ciała w zależności od płci czy wieku. Pozwoliło to na ustalenie norm, które mają minimalizować ryzyko najczęstszych schorzeń, na jakie narażeni są pracownicy fizyczni (np. problemów z kręgosłupem).
Tabela norm dźwigania szczegółowo określa limity przewidziane dla poszczególnych grup pracowników. Wskazuje maksymalną masę przedmiotów, która jest dostosowana do charakteru i częstotliwości wykonywanej pracy. Warto zauważyć, że w tabeli rozróżniono normy dźwigania przy pracy stałej i przy pracy dorywczej. Zgodnie z zasadami BHP, w przypadku tej ostatniej ręczne przenoszenie przedmiotów nie powinno odbywać się częściej niż 4 razy na godzinę i przekraczać łącznie 4 godzin dziennie.
Normy dźwigania w zakładach pracy różnią się także ze względu na to, w jaki sposób odbywa się ręczne przenoszenie ciężarów. Przepisy prawa pracy wyróżniają:
- podnoszenie i przenoszenie ciężarów przez jednego pracownika,
- podnoszenie ciężarów przez jednego pracownika na wysokość powyżej obręczy barkowej,
- przenoszenie ciężarów przez jednego pracownika na odległość większą niż 25 m,
- przenoszenie ciężarów przez jednego pracownika pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia nie przekracza 30°, a wysokość przekracza 4 metry, niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone,
- przenoszenie ciężarów przez jednego pracownika pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30°, a wysokość przekracza 4 metry, niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone.
Oprócz tego przepisy BHP w pracy fizycznej regulują normy zespołowego ręcznego przenoszenia przedmiotów. Zgodnie z rozporządzeniem, jeśli wielkość ciężaru przekracza 4 m, a jego waga 20 kg (dla kobiet) lub 30 kg (dla mężczyzn), jego transportowanie powinno odbywać się grupowo. Limit masy na jednego pracownika nie może wówczas przekraczać:
- 10 kg przy pracy stałej i 17 kg przy pracy dorywczej – w przypadku kobiet,
- 25 kg przy pracy stałej i 42 kg przy pracy dorywczej – w przypadku mężczyzn.
Przepisy BHP określają nie tylko normy dźwigania dla kobiet i mężczyzn, ale także zasady prawidłowego przenoszenia ciężarów. Ich przestrzeganie pozwala zminimalizować ryzyko zawodowe i uchronić pracowników przed urazami. Powinni więc oni trzymać transportowany przedmiot tak blisko ciała jak to możliwe i podnosić go w zakresie wysokości od dłoni do barków. Jeśli ciężar znajduje się niżej, należy natomiast zastosować specjalne uprzęże, pętle lub haki.
Warto ponadto unikać szybkiego tempa podnoszenia przedmiotów i minimalizować przy tym ruchy tułowia (np. skłony czy pochylenia). Pracownicy powinni też stronić od obiektów z przemieszczającym się środkiem ciężkości i od dużych ładunków, które wykraczają poza zasięg rąk lub ograniczają widzenie. Przedmioty należy utrzymywać go w rękach jak najkrócej, w miarę możliwości nie zginając ich w stawach łokciowych.
Normy dźwigania dla kobiet
Z uwagi na różnice w sile mięśniowej i budowie ciała, dopuszczalne obciążenia dla kobiet są zauważalnie niższe niż dla mężczyzn. Co więcej, normy te mają uwzględniać również takie czynniki jak menstruacja czy niepotwierdzona ciąża, zapewniając pracownicom maksymalne bezpieczeństwo.
To, ile kobieta może dźwigać w pracy, zależy od wspomnianego już sposobu podnoszenia lub przenoszenia przedmiotów. Normy transportu ręcznego wynoszą w tym przypadku:
- 12 kg w pracy stałej i 20 kg w pracy dorywczej – maksymalna masa przedmiotów przenoszonych przez jedną pracownicę,
- 8 kg w pracy stałej i 14 kg w pracy dorywczej – maksymalna masa przedmiotów podnoszonych przez pracownicę na wysokość powyżej obręczy barkowej,
- 12 kg – maksymalna masa przedmiotów przenoszonych przez pracownicę na odległość większą niż 25 m,
- 12 kg – maksymalna masa przedmiotów przenoszonych przez pracownicę pod górę na wysokość ponad 4 m (przy kącie nachylenia do 30°),
- 8 kg w pracy stałej i 12 kg w pracy dorywczej – maksymalna masa przedmiotów przenoszonych przez pracownicę pod górę na wysokość ponad 4 m (przy kącie nachylenia większym niż 30°).
Normy dźwigania dla mężczyzn
To, ile może dźwigać mężczyzna w pracy, podobnie jak w przypadku kobiet zależy od rodzaju tej pracy oraz sposobu podnoszenia lub przenoszenia ciężarów. Normy zostały ustalone na poziomie:
- 30 kg w pracy stałej i 50 kg w pracy dorywczej – limit ciężaru na jednego pracownika,
- 21 kg w pracy stałej i 35 kg w pracy dorywczej – limit przy podnoszeniu ciężaru na wysokość powyżej obręczy barkowej,
- 30 kg – limit przy przenoszeniu ciężaru na odległość przekraczającą 25 metrów,
- 30 kg – limit przy przenoszeniu ciężaru pod górę na wysokość ponad 4 m (przy kącie nachylenia do 30°),
- 20 kg w pracy stałej i 30 kg w pracy dorywczej – limit przy przenoszeniu ciężaru pod górę na wysokość ponad 4 m (przy kącie nachylenia większym niż 30°).
Normy dźwigania dla pracowników młodocianych
Pracownicy młodociani w ogóle nie powinni wykonywać prac, które:
- polegają wyłącznie na podnoszeniu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów,
- wymagają powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów,
- obejmują załadunek i wyładunek, przewożenie ciężarów środkami transportu, przetaczanie beczek, bali, klocków itp.
Normy dźwigania dla młodocianych przewidziane są dla dwóch kategorii przenoszenia ciężarów i podobnie jak limity dla dorosłych uwzględniają rozróżnienie na płeć oraz rodzaj pracy:
W przypadku ręcznego dźwigania i przenoszenia przedmiotów na odległość powyżej 25 m masa ciężaru nie może przekraczać:
- 14 kg dla dziewcząt i 20 kg dla chłopców – przy pracy dorywczej,
- 8 kg dla dziewcząt i 12 kg dla chłopców – przy obciążeniu powtarzalnym.
W przypadku ręcznego przenoszenia przedmiotów pod górę (w szczególności po schodach, których wysokość przekracza 5 m, a kąt nachylenia – 30°) masa ciężaru nie może przekraczać:
- 10 kg dla dziewcząt i 15 kg dla chłopców – przy pracy dorywczej,
- 5 kg dla dziewcząt i 8 kg dla chłopców – przy obciążeniu powtarzalnym.
Normy dźwigania dla kobiet w ciąży i karmiących
Zgodnie z Kodeksem pracy, kobiety w ciąży lub karmiące piersią nie mogą wykonywać:
- prac uciążliwych i niebezpiecznych,
- prac szkodliwych dla zdrowia, przebiegu ciąży lub karmienia piersią.
Do tych kategorii zaliczają się oczywiście zadania związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym także ręcznym transportem ciężarów. Normy dźwigania dla kobiet w ciąży nie pozwalają im więc na:
- ręczne podnoszenie lub przenoszenie przedmiotów o wadze większej niż 3 kg,
- ręczne przenoszenie pod górę przedmiotów w pracy stałej,
- ręczne przenoszenie pod górę przedmiotów o masie przekraczającej 1 kg przy pracy dorywczej,
- udział w zespołowym przemieszczaniu przedmiotów,
- przenoszenie materiałów ciekłych (gorących, żrących lub o właściwościach szkodliwych dla zdrowia).
Nieco inaczej wygląda sytuacja kobiet karmiących piersią. W ich przypadku praca uciążliwa, niebezpieczna lub szkodliwa to udział w zespołowym przemieszczaniu przedmiotów, ręczne przenoszenie materiałów ciekłych oraz ręczne dźwiganie ciężarów o masie powyżej:
- 6 kg – w pracy stałej,
- 10 kg – w pracy dorywczej,
- 4 kg – na wysokość ponad 4 m lub odległość większą niż 25 m przy pracy stałej,
- 6 kg – na wysokość ponad 4 m lub odległość większą niż 25 m przy pracy dorywczej.
Normy dźwigania – podsumowanie
Normy dźwigania w transporcie ręcznym pozwalają ograniczyć zagrożenia związane z wykonywaniem prac fizycznych. To jeden z kluczowych elementów bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy. Warto pamiętać, że odpowiedzialność za przestrzeganie opisanych zasad spoczywa nie tylko na pracodawcy, ale i na samych pracownikach. Przeanalizuj więc sposób organizacji ręcznych prac transportowych w swojej firmie i oceń, czy wszystko odbywa się zgodnie z przepisami BHP!
