W polskim prawie znajdziemy tylko jedną interpretację mobbingu, która nie wyodrębnia jego rodzajów. Za mobbing zgodnie z art. 943 § 2 Kodeksu pracy uznaje się „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”.
A zatem termin ten jest dosyć ogólny i nie wskazuje, kto może być potencjalnym oprawcą. W literaturze poświęconej tematyce zarządzania zjawisko to przyjmuje jednak bardziej wielopostaciowy charakter i w ramach mobbingu wyodrębnia się jego różne odmiany, w zależności od tego kto jest prześladowcą.
Mobbing występuje najczęściej w trzech formach:
- pracownik – pracownik (mobbing poziomy z ang. staffing) – kiedy mobberem jest grupa, a ofiarą jest osoba należąca lub zależna od tej grupy,
- pracodawca – pracownik (mobbing pionowy z ang. bossing) gdzie przełożony jest prześladowcą, a podwładny jest ofiarą,
- pracownik – pracodawca – gdy przełożony jest ofiarą swojego podwładnego.
Taki podział unaocznia, że negatywne zachowania mogą mieć nie tylko charakter pionowy, ale również poziomy.
Symptomy staffingu
Jak staffing może się przejawiać? Bardzo często może przybierać formę mobbingu grupowego, w którym to zespół osób przejawia negatywne zachowania przeciwko jednej osobie. Ich postępowanie może polegać na wyśmiewaniu współpracownika, na eliminowaniu go w komunikacji, nieinformowaniu na przykład o postępach w projekcie lub zatajaniu kluczowych informacji dla jego powodzenia. Takie szykanowania mogą doprowadzić do sytuacji, w której pracownik będzie gorzej wykonywać swoje obowiązki. Grupa osób może również ostentacyjnie lekceważyć kolegę lub koleżankę z zespołu, nie odzywać się do niej, celowo nie opowiadać na zdawane przez nią pytania. Zastanawiające jest, co w takim razie przyczynia się do rozwoju tak niezdrowych relacji w zespole i czy są osoby, które mogą być bardziej narażone na tego typu ataki?
Kto jest ofiarą prześladowań?
Tak naprawdę podłoża tego zjawiska mogą być bardzo różne. Czasami odmienne, niezrozumiałe dla reszty grupy podglądy mogą rodzić niezdrowe wzorce zachowań. Również osoby bardzo ambitne, skoncentrowane na rozwoju swojej kariery paradoksalnie mogą przyczyniać się do postawania takich sytuacji. Wszystko dlatego, że ich dążenie do realizacji swoich celów wśród niektórych może wywoływać poczucie zagrożenia, szczególnie jeśli tym ambitnym okazuje się pracownik, który dopiero dołączył do zespołu. Jego osoba może być postrzegana jako konkurencja. Pojawienie się nowego członka zespołu zawsze z jednej strony może wzbudzać motywację, jak i przyczynić się do większej efektywności, ale może również przerodzić się w mniej optymistyczny scenariusz, czyli właśnie staffing.
Innymi osobami, które mogą być narażone na mobbing, są osoby, które np. nie nadążają za resztą zespołu lub nie wywiązują się ze swoich obowiązków. Mogą tym sposobem powodować frustrację wśród swoich kolegów i koleżanek, którzy będą zmuszeni naprawiać błędy niesolidnego współpracownika. Z kolei rosnące niezadowolenie może przerodzić się w chęć działania, które będzie uciekać się do mało profesjonalnych sposobów [1].
Metody postępowania
Według prawa przedsiębiorca zobligowany jest przeciwdziałać mobbingowi. Warto już zawczasu pomyśleć o wdrożeniu w organizacji polityki antymobbingowej i działaniach prewencyjnych. Mogą to być szkolenia dotyczące tej tematyki. Warto również rozważyć stworzenie w organizacji kodeksu wartości i zasad współpracy. Pamiętajmy również, aby wdrożenia polityki antymobbingowej nie traktować jako jednorazowego projektu. Musimy prowadzić działania, spotkania, które będą miały bardziej cykliczny charakter i będą przypominać zarówno pracownikom, jak i kadrze menedżerskiej czym jest mobbing i jak z nim walczyć.
Oczywiście nawet najlepsza strategia może nie ustrzec organizacji przed tym problemem. Jeśli takowy się pojawi i zostanie formalnie zgłoszony, to pracodawca jest zobowiązany daną sytuację sprawdzić i wyjaśnić. W tym celu może zostać powołana komisja. Może ona mieć charakter wewnętrzny, ale można również zatrudnić w tym celu firmę zewnętrzną. Celem takiej komisji będzie przeanalizowanie sprawy i wyjaśnienie jej. Ważne, aby powołując komisję, pamiętać o tym, że musi mieć ona obiektywny charakter, a więc najlepiej, aby była zróżnicowana i składała się z przedstawicieli kilku działów.
W zależności od stopnia konfliktu możemy najpierw spróbować mediacji i podjąć kroki, których celem będzie polubowne rozwiązanie konfliktu. Mediacja ma o tyle lepszy charakter, że bardziej wspiera budowanie zdrowych relacji w zespole. Czasami jednak konflikt może być na tyle trudny, że jedynym rozwiązaniem będzie powołanie wyżej wspomnianej komisji. Kiedy zakończy ona swoje działania pracodawca może wyciągnąć różnego rodzaju konsekwencje względem mobbera, takie jak: kara nagany czy nawet wypowiedzenie umowy w trybie dyscyplinarnym.
Staffing to bardzo niekoleżeńska praktyka i nikt nie chciałby paść jej ofiarą. A każdy pracownik, w myśl obowiązującego Kodeksu pracy, ma obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego.
Przypisy:
