Kiedy powiedzieć pracodawcy o ciąży?
Kodeks pracy nie narzuca ciężarnym pracownicom konkretnego terminu, w którym powinny one poinformować pracodawcę o ciąży. Każda kobieta może więc wybrać ten moment we własnym zakresie. Podczas podejmowania decyzji warto jednak wziąć pod uwagę następujące aspekty:
- Samopoczucie w ciąży – pierwszy trymestr ciąży uchodzi za najtrudniejszy pod kątem objawów. Kobiecie mogą dokuczać nudności, wymioty i spadki energii. Mimo ewentualnej chęci pracy w tym początkowym okresie, dalsze wykonywanie obowiązków zawodowych okaże się więc nieraz niemożliwe. W takiej sytuacji warto od razu zgłosić ciążę w pracy.
- Ryzyko utraty ciąży – wiele kobiet ciężarnych nie chce dzielić się dobrą nowiną aż do końca pierwszego trymestru. Jest to moment, w którym ryzyko poronienia znacznie maleje. Z uwagi na swój komfort psychiczny pracownica może więc odłożyć rozmowę z pracodawcą w czasie.
- Specjalne przywileje – zgodnie z Kodeksem pracy, kobiety w ciąży podlegają specjalnej ochronie. O przysługujących im przywilejach przeczytasz więcej w dalszej części tego artykułu. Im wcześniej pracownica poinformuje o ciąży swojego pracodawcę, tym szybciej będzie mogła z tych benefitów korzystać.
Uwzględniając te i inne aspekty ciąży, każda przyszła mama powinna samodzielnie wybrać dogodny dla siebie moment rozmowy z pracodawcą.
Jak przygotować się na rozmowę z pracodawcą – co ze sobą zabrać?
Informując swojego pracodawcę o ciąży, kobieta potrzebuje tylko jednego dokumentu. Chodzi o zaświadczenie o ciąży. Nie musi ono być sporządzone zgodnie z żadnym szablonem czy drukiem. Ważne, aby miało po prostu formę pisemną. Za jego wystawienie odpowiada zazwyczaj ginekolog prowadzący ciążę, ale w razie potrzeby kobieta może je uzyskać także od każdego innego lekarza.
Podczas planowania rozmowy z pracodawcą istotne okaże się również samo nastawienie ciężarnej. Nie powinna ona czuć, że swoją sytuacją sprawia jakikolwiek problem. Wskazana jest więc pewność siebie, uśmiech i życzliwość. Jeśli pracownica mimo wszystko się stresuje lub obawia reakcji przełożonego, może poprosić o wsparcie HR partnera lub innego specjalistę z działu kadr.
Zaświadczenie o ciąży – kiedy należy je dostarczyć?
Dostarczenie zaświadczenia lekarskiego jest równoznaczne z powiadomieniem pracodawcy o ciąży. Każda kobieta powinna więc indywidualnie zdecydować, kiedy będzie na to odpowiedni moment. Im szybciej to zrobi, tym wcześniej zacznie korzystać ze specjalnych praw pracowniczych.
Warto też zauważyć, że jeśli kobieta chce powiedzieć w pracy o ciąży, powinna zacząć od swojego przełożonego, a nie na przykład od koleżanek z działu. Dzięki temu uniknie ryzyka, że informacja przedwcześnie trafi do pracodawcy innymi kanałami. Byłoby to nieprofesjonalne i mogłoby się spotkać z negatywnym przyjęciem.
Prawa ciężarnych kobiet w pracy
Jedną z korzyści, które wynikają z szybkiego poinformowania pracodawcy o ciąży, są specjalne przywileje pracownicze. Kobieta powinna zacząć korzystać z nich jak najwcześniej, jeśli wykonuje prace stwarzające ryzyko dla jej zdrowia lub stanu ciąży. Chodzi na przykład o podnoszenie ciężarów o masie min. 3 kg, czynności w pozycji wymuszonej, pracę w pozycji stojącej przez min. 3 godziny w trakcie zmiany czy kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi. Prawo zabrania ciężarnym wykonywania takich obowiązków, więc przyszła mama powinna jak najszybciej porozmawiać o tym z szefem.
Jeśli kobieta chce dalej pracować w ciąży, a jej stanowisko wiąże się z tego typu obowiązkami, pracodawca musi powierzyć jej inną pracę, a kiedy nie jest to możliwe – całkowicie zwolnić z obowiązku jej wykonywania. Wynagrodzenie pracownicy nie może przy tym ulec zmniejszeniu. Warto też pamiętać, że ciężarnej nie wolno pracować w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej czy w delegacjach. Ma ona również prawo do zwolnień z pracy na czas badań związanych z ciążą.
Ochrona praw ciężarnych dotyczy także kwestii wypowiedzenia. Pracodawca nie może rozwiązać z kobietą w ciąży umowy na czas nieokreślony. Jedyny wyjątek stanowi upadłość lub likwidacja firmy. Przełożony ma też prawo zwolnić ciężarną bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeśli dopuściła się ona np. przestępstwa lub straciła prawo wykonywania zawodu.
Nieco inaczej przepisy te wyglądają w przypadku umowy na czas określony. Jeśli termin zakończenia stosunku pracy przypada na czas po 12. tygodniu ciąży, pracodawca ma obowiązek przedłużyć umowę do dnia porodu. Tak samo stanie się z umową na okres próbny, jeśli trwa on przynajmniej 1 miesiąc. Choć stosunek pracy zostanie zakończony z dniem porodu i kobiecie nie będzie przysługiwał urlop macierzyński czy rodzicielski, to nadal może ona liczyć na zasiłek z ZUS-u w wysokości 100% wynagrodzenia.
L4 w trakcie ciąży
Kobieta w ciąży może w dowolnej chwili skorzystać ze zwolnienia lekarskiego. Uzyska je oczywiście od lekarza ginekologa, ale w razie konieczności wystawi je także lekarz rodzinny. L4 uprawnia pracownicę do zasiłku chorobowego w wysokości 100% wymiaru składek (w uproszczeniu 100% średniego rocznego wynagrodzenia ubezpieczonej). Zwolnienie może trwać do 270 dni. Później kobiecie przysługuje urlop macierzyński, urlop rodzicielski oraz urlop wychowawczy.
Ciąża a praca – podsumowanie
Każda kobieta może sama zdecydować, kiedy powiedzieć pracodawcy o ciąży. Im szybciej to zrobi, tym wcześniej zacznie korzystać ze specjalnych przywilejów i tym więcej czasu będzie miał jej przełożony na znalezienie ewentualnego zastępstwa. Pamiętaj też, że w niektórych sytuacjach niepoinformowanie pracodawcy o ciąży poskutkuje zakończeniem umowy bez możliwości odwołania. Ciężarna pracownica powinna więc dobrze zastanowić się nad tym, jakie rozwiązanie będzie najbardziej opłacalne w jej indywidualnym przypadku.
