Co to jest średnia krajowa?
Średnia krajowa to wartość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, którą co miesiąc publikuje GUS na podstawie zebranych danych. Czy jest to wyliczenie pokazujące rzeczywiste średnie zarobki w Polsce? Nie do końca, ponieważ przy wyliczaniu średniej brane są pod uwagę jedynie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę.
Ile wynosiła średnia krajowa w 2022 roku w Polsce?
Jak wynika z danych GUS opublikowanych na początku 2023 roku, średnia krajowa wynosi w Polsce 7329,96 zł brutto, czyli około 5327 zł netto. Są to dane dotyczące grudnia 2022 roku. Jeśli jednak chcemy poznać średnie zarobki dotyczące konkretnej branży i stanowiska, lepiej korzystać z kalkulatorów dostępnych online. Można również przeglądać oferty publikowane na serwisach ogłoszeniowych, np. na OLX Praca, w których publikowane są widełki wynagrodzeń.
Najlepiej jednak korzystać w tym celu z naszej Porównywarki wynagrodzeń.
Ile wynosi średnia krajowa w 2023 roku w Polsce?
Główny Urząd Statystyczny zbiera dane od firm przez cały miesiąc i w kolejnym publikuje uśrednioną kwotę wynagrodzeń. Średnią krajową za styczeń 2023 roku poznamy dopiero w lutym. Jednak średnie zarobki w Polsce stale rosną (nie tak szybko, jak inflacja, ale nadal jest to wzrost), więc można się spodziewać, że opublikowane dane również będą nieco wyższe.
Jak wyliczana jest średnia krajowa?
Średnia krajowa wyliczana jest na podstawie zarobków pracowników w sektorze przedsiębiorstw. Pod uwagę brane są jedynie firmy, które zatrudniają co najmniej 10 pracowników. Oznacza to, że małe firmy są przy tych obliczeniach pomijane. Przy wyliczaniu średniej krajowej nie są też uwzględniane zarobki osób pracujących w państwowych jednostkach budżetowych, czyli m.in. nauczycieli, przedstawicieli służb mundurowych, pracowników instytucji rządowych. Do obliczeń brane jest pod uwagę zarówno wynagrodzenie pracownika z minimalną pensją, jaki i wynagrodzenie prezesa danej firmy, którego zarobki sięgają najczęściej pięciocyfrowej liczby.
Niestety średnia krajowa wyliczana jest bez podziału na województwa, a wiadomo, że w Warszawie zarobić można na tym samym stanowisku więcej niż w Rzeszowie czy Radomiu.
Na co wpływa średnia krajowa?
Mimo że wskaźnik ten nie odzwierciedla tego, ile tak naprawdę średnio zarabiają Polacy, to nadal ekonomiści, politycy i różne instytucje korzystają z tych danych. Informacje o prognozowanym średnim wynagrodzeniu wykorzystywane są przez ZUS do ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców. Średnia krajowa wpływa także na wysokość emerytur.
Dane dotyczące bieżącego średniego wynagrodzenia w kraju wykorzystywane są przez analityków i ekonomistów w odniesieniu do wcześniejszych lat, służą również do oceniania sytuacji gospodarczej kraju i tworzenia prognoz na kolejne lata.
Dominanta i mediana a średnia krajowa
Zarówno dominanta, jaki i mediana w odniesieniu do wynagrodzenia daje szerszy obraz w kontekście średnich zarobków w Polsce. Dominanta to wartość, która w analizowanych danych występuje najwięcej razy. W przypadku wynagrodzeń oznacza to, że jest to kwota, którą Polacy otrzymują najczęściej. Z kolei mediana wynagrodzenia to inaczej wartość środkowa. Jest wyliczana na podstawie tego, że połowa osób zarabia mniej, a połowa więcej od tej stawki.
Dzięki dominancie i medianie wynagrodzenia dane dotyczące zarobków są bardziej wiarygodne. Niestety GUS znacznie rzadziej publikuje te informacje. Z kolei wyniki analizy, ile wynosi średnia krajowa, udostępnia co miesiąc.
Najniższa krajowa a średnia krajowa
Płaca minimalna, czyli najniższa krajowa (oczywiście na umowie o pracę), znacząco odbiega od średniej krajowej. W 2022 roku była to kwota 3010 zł brutto, a od stycznia 2023 r. 3490 zł brutto, czyli o 480 zł więcej. Z kolei minimalna stawka godzinowa wynosi obecnie 22,80 zł brutto (o 3,10 zł więcej niż w 2023 roku). Oznacza to, że najniższe wynagrodzenie, jakie otrzymują pracownicy w Polsce, jest ponad dwa razy niższe od średniej krajowej.
Co ogółowi społeczeństwa daje informacja, ile wynosi średnia krajowa? Niewiele, chyba że frustrację, że zarabia się mniej. Warto znać stawki, ale w swojej branży i w swoim województwie. Wiedza, ile zarabia ktoś na tym samym stanowisku, może nas zmotywować do rozmowy o podwyżce albo nawet do szukania ciekawszych, pod kątem finansowym, ofert pracy.
