Nowe limity dorabiania do emerytur – kogo dotyczą?
Osoby otrzymujące świadczenia z ZUS mogą dorabiać do emerytury, jednak niektóre z nich muszą mieć na uwadze obowiązujące limity. Są one aktualizowane co kwartał i obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w danym okresie. Ograniczenia dotyczą głównie emerytów pobierających wcześniejsze świadczenia, takie jak emerytury pomostowe. Obejmują więc wyłącznie osoby, które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Limity te odnoszą się również do rencistów, choć nie wszyscy muszą się nimi przejmować.
Komu ZUS może zmniejszyć świadczenie emerytalne?
ZUS może zmniejszyć emeryturę lub rentę, a nawet zawiesić ich wypłatę, jeśli świadczeniobiorca osiągnie przychód przekraczający określony limit. Dotyczy to przede wszystkim osób na wcześniejszej emeryturze lub rencie, które nie osiągnęły jeszcze 60. roku życia (kobiety) lub 65. roku życia (mężczyźni). Emeryci i renciści, którzy przekroczyli ten wiek, mogą dorabiać bez obaw o zmniejszenie świadczeń. Wyjątek stanowią jednak ci, którym ZUS podwyższył emeryturę do poziomu minimalnego. Jeśli ich dochody przekroczą kwotę dopłaty do emerytury minimalnej, świadczenie zostanie obniżone o tę różnicę.
Komu ZUS nie zmniejszy świadczenia emerytalnego?
Nie każdy świadczeniobiorca będzie objęty wspomnianymi limitami. ZUS nie zmniejszy emerytury ani renty osobom, które:
- ukończyły powszechny wiek emerytalny i mają prawo do emerytury,
- mają prawo do emerytury częściowej,
- pobierają rentę inwalidy wojennego lub rentę z tytułu pobytu w obozie i miejscach odosobnienia,
- otrzymują rentę inwalidy wojskowego związaną ze służbą wojskową lub rentę rodzinną po żołnierzu, którego śmierć była związana ze służbą wojskową,
- pobierają rentę rodzinną po osobach uprawnionych do tych świadczeń (dotyczy to również tych, których renta rodzinna jest kwotowo korzystniejsza niż emerytura ustalona na podstawie osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego).
Ile można dorobić do emerytury od czerwca 2024 roku?
Świadczenie emeryta lub rencisty zostanie zmniejszone, jeśli jego zarobki brutto przekroczą 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego przez Prezesa GUS za ostatni kwartał. W przypadku, gdy dochód osiągnie 130% tej kwoty, wypłata emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej (przyznanej jednej osobie) zostanie natomiast zawieszona.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, przeciętne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2024 roku wynosiło 8147,38 zł. Kwota ta była wyższa w porównaniu do poprzedniego kwartału (7540,36 zł). W efekcie limity dorabiania do emerytury na czerwiec, lipiec i sierpień 2024 roku wzrosły do:
- 5703,20 zł – 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
- 10 591,60 zł – 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Oznacza to, że między czerwcem a sierpniem dochody osób dorabiających do emerytury lub renty:
- nie wpływały na wysokość świadczeń, jeśli nie przekraczały 5703,20 zł,
- powodowały zmniejszenie świadczenia, jeśli mieściły się w przedziale 5703,20 – 10 591,60 zł,
- powodowały zawieszenie świadczenia, jeśli przekraczały 10 591,60 zł.
Warto zwrócić uwagę na to, że GUS ogłosił już wysokość przeciętnego wynagrodzenia za drugi kwartał 2024 roku. Wyniosło ono 8038,41 zł, czyli o około 100 zł miesięcznie mniej niż w poprzednim kwartale (8147,38 zł). W rezultacie, od września do listopada 2024 roku limity dla dorabiających emerytów i rencistów będą obniżone do:
- 5626,90 zł (70% przeciętnego wynagrodzenia za II kwartał 2024 r.) – zarobki powyżej tej kwoty spowodują zmniejszenie emerytury lub renty,
- 10 450 zł (130% przeciętnego wynagrodzenia za II kwartał 2024 r.) – zarobki powyżej tej kwoty doprowadzą do zawieszenia emerytury lub renty.
O ile ZUS może zmniejszyć emeryturę?
Jeśli dochód świadczeniobiorcy przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia, ale nie osiągnie 130% tej wartości, emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna dla jednej osoby zostaną pomniejszone o nadwyżkę. Obniżenie świadczenia nie może jednak przekroczyć maksymalnej kwoty zmniejszenia, ustalanej podczas kolejnych waloryzacji.
Kwoty maksymalnego zmniejszenia emerytury
Kwota maksymalnego zmniejszenia różni się w zależności od świadczenia. Od marca 2024 r. do listopada 2025 r. wynosi:
- 890,63 zł – dla emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
- 668,01 zł – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
- 757,08 zł – dla renty rodzinnej przyznanej jednej osobie.
Dorabianie bez ograniczeń – renciści
Warto podkreślić, że 1 stycznia 2022 roku wprowadzono korzystne zmiany w zasadach przyznawania i rozliczania renty socjalnej. Obecnie stosuje się te same zasady co dla renty z tytułu niezdolności do pracy. Rencista może więc jednocześnie zarabiać i pobierać rentę socjalną w pełnej lub zmniejszonej wysokości, bez ryzyka jej zawieszenia przez ZUS, o ile jego przychód nie przekracza określonych limitów.
Jeśli rencista zarobi więcej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale nie przekroczy 130% tej kwoty, świadczenie zostanie zmniejszone proporcjonalnie do nadwyżki. Dopiero gdy jego przychód osiągnie 130% przeciętnego wynagrodzenia, ZUS zawiesi wypłacanie renty. Zmiana ta jest o tyle istotna, że przed 2022 rokiem każda nadwyżka ponad 70% przeciętnego wynagrodzenia prowadziła do zawieszenia renty.
Co więcej, obecnie ZUS dokonuje rozliczenia renty socjalnej na koniec roku kalendarzowego – rocznie lub miesięcznie w zależności od tego, co jest bardziej korzystne dla świadczeniobiorcy. Wcześniej rentę zawieszano na bieżąco, za każdy miesiąc z przekroczonym limitem przychodów.
Jakie świadczenia mogą zostać zmniejszone lub zawieszone przez ZUS?
Opisane wyżej ograniczenia znajdują zastosowanie przy różnych rodzajach świadczeń. ZUS może zmniejszać i zawieszać:
- emerytury,
- emerytury pomostowe,
- nauczycielskie świadczenia kompensacyjne,
- renty z tytułu niezdolności do pracy,
- renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z:
- wypadkiem przy pracy,
- wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy sprzed 1 stycznia 2023 r.,
- chorobą zawodową.
- renty inwalidów wojskowych, jeśli niezdolność do pracy nie ma związku ze służbą wojskową,
- renty rodzinne po inwalidach wojskowych,
- pozostałe renty rodzinne.
Dodatkowe wsparcie do emerytury – komu przysługuje, ile wynosi?
Niektórym seniorom mogą przysługiwać dodatkowe świadczenia, doliczane do emerytur. Są to na przykład:
- dodatek kombatancki,
- dodatek kompensacyjny,
- dodatek za tajne nauczanie,
- dodatek dla przymusowo zatrudnianych,
- dodatek do emerytury weterana poszkodowanego,
- dodatek do emerytury deportowanych,
- dodatek dla cywilnych ofiar wojny.
Najpopularniejszym rodzajem wsparcia jest jednak dodatek pielęgnacyjny. Przyznaje się go na wniosek emeryta, jeśli lekarz orzecznik ZUS potwierdzi, że senior jest całkowicie niezdolny do pracy i samodzielnego funkcjonowania. Zaświadczenie o stanie zdrowia musi być wypełniony przez lekarza prowadzącego nie później niż na miesiąc przed złożeniem wniosku o dodatek pielęgnacyjny.
Osoby, które ukończyły 75. rok życia, otrzymują dodatek pielęgnacyjny automatycznie, niezależnie od stanu zdrowia. W tym przypadku nie jest więc wymagane zaświadczenie lekarskie. Warto jednak pamiętać, że ZUS nie przyzna dodatku pielęgnacyjnego emerytom, którzy przebywają w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-opiekuńczym dłużej niż 2 tygodnie w miesiącu.
Od marca 2024 roku dodatek pielęgnacyjny wynosi 330,07 zł miesięcznie. Świadczeniobiorcy otrzymują go razem z emeryturą.
13. emerytura – komu przysługuje, ile wynosi?
Na szczególną uwagę zasługują też popularne „trzynastki” i „czternastki”. 13. emerytura jest dodatkowym świadczeniem wypłacanym co roku w kwietniu. Przysługuje wszystkim emerytom, niezależnie od wysokości ich podstawowych świadczeń. Kwota „trzynastki” odpowiada najniższej emeryturze ustalonej na 1 marca danego roku. W 2024 roku wynosi 1620,67 zł netto.
14. emerytura – komu przysługuje, ile wynosi?
14. emerytura przeznaczona jest wyłącznie dla osób z najniższymi świadczeniami. W tym roku ZUS wypłaca ją we wrześniu. Po odliczeniu podatku dochodowego (12%) i składki zdrowotnej (9%) „czternastka” wyniesie maksymalnie 1780,96 zł netto. Warto pamiętać, że dodatek ten przyznawany jest zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę”. Oznacza to, że jeśli emerytura seniora przekroczy ustaloną kwotę progową, świadczenie zostanie proporcjonalnie zmniejszone. W 2024 roku limit wynosi 2900 zł brutto miesięcznie.
Ile można dorobić do emerytury? Podsumowanie
Emeryci i renciści mają możliwość dorabiania do swoich świadczeń, jednak muszą przestrzegać określonych limitów przychodów. Zarobki przekraczające 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia skutkują zmniejszeniem emerytury lub renty, natomiast przy przychodzie powyżej 130% tej kwoty świadczenia są zawieszane. Warto jednocześnie zauważyć, że ZUS oferuje emerytom wsparcie w postaci dodatku pielęgnacyjnego, a także trzynastej i czternastej emerytury.
