Elastyczny czas pracy - co to znaczy?
Elastyczny czas pracy – inaczej ruchomy czas pracy – to taka organizacja czasu wykonywania obowiązków zawodowych, w której nie ma sztywnych godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy. Dodatkowo liczba godzin przepracowanych w ciągu poszczególnych miesięcy może się zmieniać.
Elastyczne godziny pracy prowadzą do sytuacji, w której praca nie zawsze rozpoczyna się i kończy o tej samej porze czy trwa tyle samo. Dla przykładu w danym zakładzie może zostać wprowadzona zasada, że pracownicy zaczynają pracę między 6 a 9, a kończą między 14 a 17. Mimo to pracownik zachowuje prawo do stałego, pełnego wynagrodzenia. Elastyczny czas pracy ma sprzyjać utrzymaniu work-life balance i poprawia efektywność organizacji pracy.
Elastyczny czas pracy - kodeks pracy
Elastyczny czas pracy został uregulowany w kodeksie pracy. Co to znaczy elastyczny czas pracy?
Zgodnie z art. 140 kodeksu pracy rozkład czasu pracy może przewidywać różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które są dla pracowników dniami pracy. Na mocy przepisu można przewidzieć przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia wykonywania obowiązków służbowych.
Warto zaznaczyć, że wykonywanie pracy zgodnie z takimi rozkładami czasu pracy nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku (nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego pracownika). Jednocześnie w tym rozkładzie ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Elastyczny czas pracy - zalety i wady dla pracodawcy
Podstawowa zaleta elastycznego czasu pracy dla pracodawcy to poprawa satysfakcji pracowników z zatrudnienia. Dzięki większej swobodzie podwładni czują się docenieni i ważni dla zakładu pracy. Są bardziej zmotywowani do pracy, więc mogą osiągać lepsze wyniki.
Z drugiej strony w elastycznym rozkładzie czasu pracy mogą pojawić się problemy z komunikacją w zespole. Wszystko dlatego, że jeśli jeden pracownik pracuje od samego rana, a drugi zostaje do późnego popołudnia, w niektórych częściach dnia może być trudno się dodzwonić do siebie nawzajem.
To budzi pewne problemy z dyspozycyjnością, w tym jeśli chodzi o organizację spotkań. Można jednak stosunkowo łatwo sobie z tym poradzić, organizując je w czasie, kiedy wszyscy pracownicy są w pracy. Jednocześnie elastyczny czas pracy pozwala pracownikom lepiej dostosować się do pojawiających się obowiązków, więc organizacja pracy może się poprawić.
Elastyczny czas pracy - korzyści i wyzwania dla pracownika
Liczne korzyści z ruchomego czasu pracy odczuwają pracownicy. To przede wszystkim ułatwienie w sytuacji, gdy zatrudniony jest rodzicem i opiekuje się małym dzieckiem. Dzięki temu może dostosować godziny rozpoczęcia pracy np. do planu lekcji dziecka, który zmienia się w trakcie tygodnia. Popołudniami łatwiej z kolei chociażby zawieźć pociechę na zajęcia dodatkowe.
Elastyczny czas pracy pozwala załatwić sprawy urzędowe czy odbyć wizyty lekarskie w dniu roboczym bez konieczności brania urlopu. Taki rozkład czasu pracy pozwala po prostu później zacząć pracę czy wcześniej wyjść z biura.
Elastyczny czas pracy to też możliwość dostosowania swoich obowiązków zawodowych do trybu życia. Każdy człowiek jest inny. Niektórzy lubią wstawać z samego rana i od razu mają energię do działania, podczas gdy inni wolą się wyspać, aby mieć siły do późnych godzin. Elastyczność w zakresie rozkładu czasu pracy pozwala więc pracować wydajniej i uniknąć stresu.
Wniosek o elastyczny czas pracy
Elastyczny czas pracy jest czasami wprowadzony dla wszystkich pracowników w regulaminie pracy. W takiej sytuacji szczegółowe zasady korzystania z niego zależą od regulacji wewnętrznych konkretnego pracodawcy i nie trzeba składać dodatkowych wniosków.
Jeśli Twój pracodawca nie wprowadził elastycznego czasu pracy, aby korzystać z takiego rozkładu czasu pracy, musisz złożyć wniosek o zastosowanie elastycznego czasu pracy. Decyzja zależy oczywiście od pracodawcy, jednak we wniosku możesz wskazać powody, dla których uważasz, że takie rozwiązanie byłoby odpowiednie w Twoim przypadku.
Elastyczny czas pracy dla rodziców dzieci do lat 8
Od kwietnia 2023 roku do polskiego prawa pracy zostały wprowadzone zmiany związane z elastycznym czasem pracy. Modyfikacje są związane z implementacją do krajowego porządku Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE. To wyjście naprzeciw potrzebom rodziców zajmujących się małymi dziećmi.
Obecnie pracownik, który opiekuje się dzieckiem w wieku do 8 lat, może złożyć wniosek o elastyczną organizację czasu pracy. Pod tym pojęciem rozumie się pracę zdalną, przerywany czas pracy, skrócony czas pracy, ruchomy czas pracy, a także weekendowy albo indywidualny czas pracy.
Zgodnie z art. 1881 § 3 kodeksu pracy we wniosku wskazuje się:
- imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka;
- przyczynę konieczności skorzystania z elastycznej organizacji pracy;
- termin rozpoczęcia i zakończenia korzystania z elastycznej organizacji pracy;
- rodzaj elastycznej organizacji pracy, z której pracownik planuje korzystać.
Pracodawca musi rozpatrzyć wniosek i poinformować podwładnego o jego uwzględnieniu albo odmowie uwzględnienia. W przypadku decyzji negatywnej szef musi podać przyczyną odmowy lub inny możliwy termin zastosowania elastycznego czasu pracy. Jeżeli pracodawca wyrazi zgodę na zastosowanie w stosunku do pracownika takiego rozkładu, ten będzie korzystał z ochrony przed zwolnieniem.
Elastyczny czas pracy - podsumowanie
Elastyczny czas pracy to rozwiązanie, które wpisuje się w potrzeby nowoczesnego rynku pracy. Do swoich zakładów wdraża je coraz więcej pracodawców. Dla pracownika to duża wygoda, a dla pracodawców sposób na zwiększenie satysfakcji pracowników z zatrudnienia oraz poprawę organizacji pracy.
