Dyskryminacja przy podwyżkach: wyzwania i sposoby przeciwdziałania

Dyskryminacja przy podwyżkach – czym jest?

Celem pracodawców powinna być walka z dyskryminacją w miejscu pracy. Niestety, cały czas nierówności się zdarzają, wpływając negatywnie na całą organizację i rynek pracy. 

Podwyżki w pracy są ważnym elementem zawodowej kariery. Stanowią wyraz docenienia zaangażowania pracownika w wykonywane obowiązki służbowe i są bezpośrednią motywacją do dalszych starań. Ich przyznawanie – tak jak ustalanie wysokości wynagrodzenia – powinno być uzależnione od jasnych, obiektywnych kryteriów, które są takie same dla wszystkich zatrudnionych. Pod uwagę brane są najczęściej wykształcenie, doświadczenie, umiejętności, staż pracy w danym przedsiębiorstwie oraz zakres obowiązków. 

Na tej podstawie dopuszczalne będą różnice w wysokości wynagrodzenia na tym samym stanowisku, o ile są obiektywnie uzasadnione i wynikają np. z umiejętności czy zaangażowania pracownika. O nierównym traktowaniu w wynagrodzeniu możemy mówić, dopiero gdy odmienności nie wynikają z konkretnych, racjonalnych podstaw, a zamiast tego są subiektywne czy wprost faworyzujące określonych pracowników. Dyskryminacja przy podwyżkach bywa oparta np. o kryteria takie jak wiek czy płeć zatrudnionego. 

Przykłady dyskryminacji płacowej

Dyskryminacja płacowa to sytuacja, gdy dany pracownik zarabia mniej od innego zatrudnionego mimo zajmowania tego samego stanowiska i wykonywania analogicznych zadań. Przykłady takich praktyk można mnożyć. 

Utrzymująca się luka płacowa między wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn potwierdza, że pracodawcy cały czas są skłonni płacić więcej mężczyznom. O dyskryminacji w miejscu pracy można mówić, gdy różnice nie są uzasadnione wyższymi kwalifikacjami pracownika, a jedynie płcią pracowniczki. Jeśli oboje mają takie same umiejętności, staż pracy i wykonują analogiczne zadania, pracodawca ma obowiązek zrównać ich pensje. 

Innym istotnym przykładem dyskryminacji płacowej będzie zaniżanie wynagrodzenia przez pracodawcę ze względu na przynależność pracownika do określonej grupy wiekowej. Takie niesprawiedliwe traktowanie w pracy nie może być uzasadnione przez niższe oczekiwania co do pensji osób starszych czy bardzo młodych albo ich zaniżone poczucie własnej wartości. 

Jak rozpoznać dyskryminację przy podwyżkach?

Rozpoznanie dyskryminacji płacowej jest utrudnione, gdy w zakładzie pracy nie ma jasnych zasad przyznawania podwyżek. Przejrzystość procesów kadrowych sprzyja sprawiedliwości płacowej i daje pracownikom poczucie równych szans. 

Dyskryminację przy podwyżkach najłatwiej rozpoznać w sytuacji, gdy decyzja o podwyższeniu wynagrodzenia jest podejmowana tylko w stosunku do jednego pracownika, mimo że jego praca nie odbiegała od wysiłków pozostałej części zespołu. Różnice w awansach występujące bez uzasadnionych przesłanek pozwalają przypuszczać, że dochodzi do faworyzowania niektórych zatrudnionych. 

Do dyskryminacji przy podwyżkach może również dojść w sytuacji, gdy wynagrodzenie jest co prawda podwyższane wszystkim członkom zespołu, ale wysokość podwyżki nie jest równa w przypadku każdego z nich. Warto jednak podkreślić, że aby stwierdzić dyskryminację przy wynagrodzeniach, rozbieżności w wysokości podwyżek muszą być dostrzegalne. 

Nie można zapominać, że nierzetelne i nierówne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo nieuzasadnione pominięcie przy awansach i podwyżkach stanowi ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy. 

Dyskryminacja przy podwyżkach a prawo

Przepisy prawa pracy mają na celu przeciwdziałanie dyskryminacji w strukturach płacowych. 

Na mocy art. 183a § 1 kodeksu pracy pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. 

Tym samym pracodawca nie ma prawa różnicować wynagrodzeń pracowników ze względu na takie czynniki jak płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Jeśli dojdzie do dyskryminacji płacowej, pracownik może jasno się jej sprzeciwić i bronić swoich praw. 

Dyskryminacja płacowa dotyka pracowników w różnych branżach. Warto wiedzieć, że rozbieżności w wynagradzaniu osób zatrudnionych na tym samym stanowisku muszą być uzasadnione. W razie naruszeń pracownik ma prawo dochodzić wyrównania pensji. Z tego powodu tak ważne z punktu widzenia pracodawcy jest przeciwdziałanie dyskryminacji w systemach wynagradzania.