Czym jest dodatek stażowy?
Dodatek stażowy potocznie nazywany jest wysługą lat, ponieważ należy się pracownikowi, który przepracował kilka lat. Staż pracy, który umożliwia jego otrzymanie, zależy od branży, w jakie jesteśmy zatrudnieni, a ściślej mówiąc od obowiązujących przepisów. Dodatek za wysługę lat jest wypłacany automatycznie do każdej pensji, nie ma potrzeby składania wniosków.
Komu przysługuje dodatek stażowy?
Co do zasady dodatek za wysługę lat przysługuje wszystkim zatrudnionym w tzw. budżetówce, czyli dostają go m.in.:
- pracownicy urzędów państwowych;
- pracownicy samorządowi;
- policjanci;
- lekarze i medycy służby publicznej;
- pracownicy sądowi;
- wojskowi;
- nauczyciele;
- strażacy;
- pracownicy więziennictwa.
Zasady przyznawania świadczenia, jak i jego wysokość regulują rozporządzenia ministrów odpowiedzialnych za daną grupę zawodową.
Dodatek za wysługę lat dla nauczyciela
Dodatek stażowy nauczyciela reguluje Karta Nauczyciela. Zgodnie z przepisami świadczenie przysługuje w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy przepracowany rok i wypłacane jest co miesiąc już od czwartego roku pracy. Maksymalny dodatek za wysługę lat nie może przekroczyć 20% wysokości wynagrodzenia zasadniczego.
Kiedy nauczyciel jest zatrudniony w więcej niż jednej szkole, okresy stażu pracy ustala się oddzielnie dla każdego z nich.
Dodatek stażowy w budżetówce
Pracownikom i urzędnikom należącym do korpusu służby cywilnej przysługuje dodatek stażowy, zgodnie z ustawą o służbie cywilnej, po przepracowaniu pięciu lat. Wynosi on
5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i wrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Takie same zasady obowiązują pracowników samorządowych oraz medyków i pracowników zatrudnionych w publicznej służbie zdrowia. W ich przypadku dodatek stażowy regulują zapisy w ustawie o pracownikach samorządowych oraz ustawie o działalności leczniczej.
Dodatek za wysługę lat w policji
Dodatek stażowy dla policjantów opisany jest w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Funkcjonariusze mogą liczyć na bonus w wysokości 2% po dwóch latach służby. Zwiększa się on o 1% za każdy następny przepracowany rok, aż do osiągnięcia 20% po 20 latach służby. Po tym czasie dodatek z wysługę lat zwiększa się do 2% za każde następne dwa lata służby, aż do wysokości maksymalnie 32%.
Dodatek stażowy w prywatnej firmie
Kodeks pracy nie reguluje dodatku stażowego, co oznacza, że świadczenie zależy od dobrej woli pracodawcy. Aby mógł być wypłacany, musi istnieć wpierw odpowiedni zapis w regulaminie wynagrodzeń, jaki obowiązuje w danej firmie. Rzadko się zdarza, aby wysługa lat była premiowana w sektorze prywatny. Pracodawcy raczej stawiają na szkolenia oraz inne bonusy pozapłacowe, np. pakiety prywatnej opieki medycznej albo karty multisport.
Jak obliczyć dodatek stażowy?
Wpierw należy obliczyć, czy już nam należy się dodatek za wysługę lat. Ogólnie mówiąc, do stażu pracy wlicza się wszystkie zakończone okresy podstawowego zatrudnienia (także w firmach prywatnych) oraz inne okresy dodatkowego zatrudnienia, o ile zgodnie z przepisami podlegają one wliczeniu do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Są to m.in.:
- studia doktoranckie, pod warunkiem uzyskania stopnia doktora;
- czas pobierania zasiłków dla bezrobotnych;
- urlop wychowawczy;
- odbywanie zasadniczej służby wojskowej;
- okres pobierania stypendium w trakcie stażu.
Natomiast do wyliczeń wysokości dodatku stażowego nie bierze się pod uwagę:
- pracy w partii komunistycznej i organach bezpieczeństwa w latach 1944-1990;
- przebywania na urlopie bezpłatnym;
- okresu, w którym prowadziliśmy działalność gospodarczą;
- zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych: o dzieło, zlecenia, agencyjnej.
Wszystkie okresy zatrudnienia sumujemy i otrzymujemy w ten sposób liczbę przepracowanych lat. Jeśli chcemy sprawdzić, jak wysoki dodatek stażowy dostaniemy, wystarczy obliczyć procent od naszego wynagrodzenia zasadniczego, czyli bez premii i innych dodatków zgodnie z obowiązującymi nas przepisami branżowymi.
Dodatek stażowy a płaca minimalna
Dział kard i płac wliczając pensję, nie bierze pod uwagę dodatku stażowego. Od 1 stycznia 2020 r. zgodnie z nowelizacją ustawy o wynagrodzeniu minimalnym nie jest on składnikiem dodatek wynagrodzenia. A to oznacza, że osoba zarabiająca płacę minimalną, której przysługuje dodatek za wysługę lat, dostanie w styczniu 2024 r. 4242 zł brutto plus bonus.
Zasady wypłaty dodatku stażowego
Dodatek za wysługę lat, o ile nam się należy, naliczany jest automatycznie przez dział kadr – nie wymaga złożenia żadnego wniosku. Bonus za staż pracy otrzymamy razem z pensją, od miesiąca, w którym nabyliśmy uprawnienia. Warto wiedzieć, że stażowe przysługuje, także, jeśli jesteśmy na zwolnieniu lekarskim, nasza nieobecność wynika z opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny albo pobieramy zasiłek chorobowy.
Czy dodatek za staż pracy podlega opodatkowaniu?
Dodatek za staż pracy stanowi przychód pracownika, stąd podlega opodatkowaniu. Pracodawca odprowadza też od niego składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Czy dodatek za wysługę lat wlicza się do wynagrodzenia zasadniczego?
Wynagrodzenie zasadnicze to pensja uzgodniona z pracodawcą i wpisana do umowy o pracę. Nie wlicza się do niej dodatków: stażowego, funkcyjnego, nagród jubileuszowych, premii, prowizji ani nadgodzin.
Dodatek stażowy a zasiłek macierzyński
Dodatek za staż pracy nie jest wpłacany osobom przebywającym na zasiłku macierzyńskim, z racji tego, że zwykle wlicza się do podstawy wymiaru tego świadczenia.
Dodatek za wysługę lat – dwa miejsca pracy
Ogólne warunki przyznawania dodatków za wysługę lat nie ograniczają prawa co do jednego stosunku pracy. Przykładowo Karta Nauczyciela jasno precyzuje, że jeśli nauczyciel jest zatrudniony w kilku szkołach, to staż pracy ustala się dla każdego miejsca pracy osobno.
Podsumowanie
Pracownicy sektora publicznego po przepracowaniu dwóch – pięciu lat (w zależności od branży) mogą liczyć na comiesięczny dodatek do pensji, który liczony jest jako procent od wynagrodzenia zasadniczego. Co roku jego wartość podnosi się o 1%. Dodatek stażowy należy się także, jeśli jesteśmy na zwolnieniu lekarskim albo urlopie wypoczynkowym. Niestety od niego pracodawca musi odprowadzić podatek i składki na ZUS.
