Czym jest umowa prowizyjna?
Umowa prowizyjna jest systemem, który polega na naliczaniu pracownikom wynagrodzenia w zależności od realizowanych przez nich zadań. W zależności od branży mogą one obejmować na przykład:
- świadczenie usług,
- sprzedaż towarów,
- pozyskiwanie klientów,
- podpisywanie umów.
O wysokości pensji pracownika decyduje więc prowizja, stanowiąca procent kwoty, którą klient płaci za produkt lub usługę. Jej pozostała część trafia natomiast do pracodawcy lub zleceniodawcy, z którą wykonawca podpisał umowę prowizyjną. Taki model biznesowy najczęściej stosowany jest w handlu, finansach, motoryzacji czy nieruchomościach.
System prowizyjny może być stosowany zarówno w ramach umowy o pracę, jak i w przypadku zlecenia. Rodzaj podpisanego porozumienia ma zaś ogromny wpływ na finansowe zabezpieczenie pośrednika. O różnicach pomiędzy tymi dwoma rozwiązaniami przeczytasz w dalszej części artykułu.
Umowa prowizyjna przy zatrudnieniu na umowę o pracę
Umowa o pracę gwarantuje agentowi prowizyjnemu względnie bezpieczne warunki wykonywania obowiązków zawodowych. Dzieje się tak, ponieważ może on zarabiać na podstawie umowy prowizyjnej, a dodatkowo jest chroniony regulacjami Kodeksu pracy. Oznacza to przede wszystkim, że na etacie obowiązuje go 40-godzinny i 5-dniowy tydzień pracy, a za każdy przepracowany miesiąc przysługuje mu przynajmniej pensja minimalna.
Ten drugi warunek jest bardzo istotny, ponieważ wpływa na sposób wynagradzania pracownika. Jego pracodawca może zaoferować mu:
- albo wynagrodzenie składające się z prowizji i pensji zasadniczej (która nie musi być równa minimalnej),
- albo wynagrodzenie, na które składa się sama prowizja.
Bez względu na wybór, pracownik każdego miesiąca musi otrzymywać przynajmniej wynagrodzenie minimalne (4300 zł brutto na wrzesień 2024 r.). Jeśli nie uda mu się tego osiągnąć samym procentem od sprzedaży, pracodawca jest zobowiązany do pokrycia różnicy.
Wielu pośredników jest więc zainteresowanych modelem biznesowym, w ramach którego mogliby otrzymywać stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości pensji minimalnej, a dodatkowo generować zarobki oparte na umowie prowizyjnej.
Umowa prowizyjna przy zatrudnieniu na umowę-zlecenie
Prowizyjna umowa-zlecenie to bardzo elastyczna forma zatrudnienia, która pozwala na wynagradzanie pośrednika w podobny sposób jak na zwykłej umowie o pracę. Marża określona na podstawie stopy procentowej może więc stanowić albo całość wypłaty zleceniobiorcy, albo dodatek do niego. W tym przypadku kwestia pensji minimalnej jest jednak zdecydowanie bardziej skomplikowana.
Przepisy stanowią bowiem, że jeśli wynagrodzenie zleceniobiorcy określone jest jako prowizyjne, nie obowiązuje go stawka godzinowa. Kiedy więc zarobki agenta prowizyjnego zależą wyłącznie od efektów jego pracy, zleceniodawca nie musi w żaden sposób wyrównywać jego wypłaty.
Sytuacja diametralnie zmienia się, jeżeli w umowie-zleceniu znajdzie się dodatkowo zapis o stawce godzinowej. Wynagrodzenie pośrednika będzie się wówczas składało z wypracowanej prowizji oraz iloczynu przepracowanych godzin i ceny określonej w kontrakcie. Jeśli w takim przypadku nie uda mu się osiągnąć poziomu minimalnej stawki godzinowej, zleceniodawca będzie musiał wyrównać jego wypłatę (do 28,10 zł/h we wrześniu 2024 r.).
Najwygodniejszym rozwiązaniem dla zleceniodawcy będzie zatem uniknięcie zapisu o stawce minimalnej (dla maksymalnych oszczędności). Z perspektywy agenta prowizyjnego najkorzystniejsza okaże się natomiast umowa przewidująca przynajmniej minimalną stawkę godzinową i dodatek w postaci ewentualnej prowizji.
Wady i zalety umowy prowizyjnej
Aby odpowiedzieć sobie na pytanie o opłacalność zawarcia umowy prowizyjnej za pośrednictwo, warto przyjrzeć się bliżej najważniejszym zaletom oraz wadom tej formy zatrudnienia.
Do zalet prowizyjnego systemu wynagrodzenia należą przede wszystkim:
- Nieograniczone możliwości finansowe – jako że umowa prowizyjna za pozyskanie klienta lub świadczenie usług nie przewiduje żadnych limitów zarobków, tylko od pośrednika zależy, ile zarobi każdego miesiąca.
- Motywacja do bardziej wydajnej pracy – prowizja jest bezpośrednio związana z wynikami pracy, co często mobilizuje do większego zaangażowania. Osoby pracujące na takich zasadach mają większą motywację, aby osiągać jak najlepsze rezultaty, ponieważ ich zarobki rosną wraz z efektywnością.
- Elastyczność finansowa pracodawcy – warto zwrócić też uwagę na korzyści, jakie dzięki umowie prowizyjnej odnosi pracodawca. Wypłaca on wynagrodzenia oparte na rzeczywistych zyskach i redukuje koszty stałe, co pozwala mu ograniczyć ryzyko finansowe.
Wady umowy prowizyjnej koncentrują się natomiast wokół takich zagadnień jak:
- Brak stałego wynagrodzenia – dotyczy przede wszystkim umowy-zlecenia, która nie zawiera zapisu o stawce godzinowej. W takim przypadku zleceniodawca nie ma nawet obowiązku zapewnić pośrednikowi pensji minimalnej.
- Presja na wyniki – umowa prowizyjna od sprzedaży towarów czy pozyskanych kontraktów może prowadzić do stresu, a czasem nawet do wypalenia zawodowego. Efekt nadmiernego nacisku na rezultaty może przynieść skutki odwrotne od zamierzonych.
- Trudność w prognozowaniu zarobków – z uwagi na wahania wyników sprzedaży, pracownik nigdy nie wie, jakiej wypłaty może spodziewać się pod koniec miesiąca, a pracodawcy trudno jest przewidzieć koszty, które będzie musiał ponieść.
Umowa prowizyjna w pośrednictwie. Podsumowanie
Umowa prowizyjna może nieść korzyści zarówno właścicielowi firmy, jak i zatrudnianym przez niego pośrednikom. Taki system wynagradzania wiąże się jednak z pewnymi zagrożeniami, toteż decydujący się na niego agenci powinni zwrócić szczególną uwagę na kontrakt, który podpisują. Powyższe wskazówki pozwolą Ci się doskonale zorientować w takiej sytuacji i dopilnować odpowiedniego wzoru umowy prowizyjnej!
