Zasiłek opiekuńczy – komu i w jakim wymiarze przysługuje?
Aby odpowiedzieć na pytanie postawione w tytule tego artykułu, warto najpierw wyjaśnić, czym w ogóle jest zasiłek opiekuńczy. To świadczenie pieniężne wypłacane osobie ubezpieczonej w trakcie zwolnienia od pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny. Regulacje dotyczące jego przyznawania i wypłaty zawarto w art. 32 – 35 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy? Prawo do niego ma każda osoba, która opłaca ubezpieczenie chorobowe. Warto pamiętać, że jest ono obowiązkowe w przypadku umowy o pracę i dobrowolne przy umowie-zleceniu lub prowadzeniu własnej działalności gospodarczej. Warunki przyznania zasiłku różnią się w zależności od tego, nad kim wnioskodawca chce sprawować opiekę.
Opiekę na dziecko zdrowe można dostać, jeśli ma ono nie więcej niż 8 lat. Ponadto musi zaistnieć jedna z poniższych okoliczności:
- nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, a także choroba niani zatrudnianej przez rodziców,
- poród lub choroba ubezpieczonego małżonka albo rodzica dziecka, jeśli okoliczności te uniemożliwiają mu sprawowanie opieki,
- pobyt ubezpieczonego małżonka lub rodzica dziecka w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym.
Jeśli ubezpieczony chce wziąć opiekę na dziecko chore, może ono mieć maksymalnie 14 lat. Wiek ten wydłuża się do 18. roku życia w przypadku dzieci z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniami:
- konieczności stałej bądź długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
W przypadku opieki nad innymi chorymi członkami rodziny nie przewiduje się żadnych limitów wiekowych. Warto jednak pamiętać, że do tego grona zaliczają się wyłącznie osoby pozostające z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym. Co więcej, mogą to być tylko:
- małżonek,
- rodzice,
- rodzice dziecka,
- ojczym i macocha,
- teściowie,
- dziadkowie,
- wnuki,
- dzieci powyżej 14. roku życia.
Zauważ też, że w zależności od tego, kogo dotyczy opieka, różnić się będzie maksymalny wymiar zasiłku opiekuńczego. Jest to:
- 60 dni – w przypadku dziecka zdrowego do 8. roku życia i chorego do 14. roku życia,
- 30 dni – w przypadku dziecka chorego, które posiada orzeczenie o niepełnosprawności,
- 14 dni – w przypadku innego chorego członka rodziny (w tym dziecka powyżej 14. roku życia).
L4 na drugie dziecko dla ojca, gdy matka na macierzyńskim – kiedy może je wziąć?
Zależność między przebywaniem żony na macierzyńskim a opieką nad drugim dzieckiem nie jest do końca jasna. Zasadniczo oba te świadczenia nie powinny na siebie wpływać. Jak się jednak zaraz przekonasz, wszystko zależy od konkretnego przypadku.
Inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie
Wszelkie wątpliwości wynikają z przepisu, który odbiera rodzicowi prawo do zasiłku opiekuńczego, jeśli w tym samym gospodarstwie domowym przebywa inna osoba zdolna do opieki nad dzieckiem. Chodzi o członków rodziny, którzy zostali wymienieni już wyżej. Jak widzisz, zalicza się do nich także matka dziecka. Jeśli przebywa ona w domu, a choroba lub poród nie uniemożliwiają jej sprawowania opieki, zasadniczo ojciec nie powinien więc otrzymać zasiłku opiekuńczego.
Warto też pamiętać, że warunków do realnego sprawowania opieki nie spełniają osoby:
- niezdolne do pracy z powodu choroby,
- niepełnosprawne w stopniu uniemożliwiającym lub znacznie ograniczającym możliwość opieki,
- w podeszłym wieku, o ograniczonej sprawności fizycznej lub psychicznej,
- niemające obowiązku sprawowania osobistej opieki na podstawie przepisów prawa.
Konieczność sprawowania osobistej opieki
Przesłanką przemawiającą za przyznaniem zasiłku opiekuńczego ojcu podczas urlopu matki mogłaby być konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. W tym celu należałoby jednak wykazać, dlaczego to właśnie on musi w danym momencie zajmować się pociechą i czemu nie może robić tego kobieta. Taka argumentacja może być jednak bardzo trudna do obrony w przypadku urlopu macierzyńskiego, którego celem jest przecież właśnie opieka nad dzieckiem.
Opieka nad dzieckiem do lat dwóch
Wyjątkiem, który pozostawia najmniej wątpliwości, jest opieka nad chorym dzieckiem do 2 lat. W tym przypadku nie znajduje bowiem zastosowania przepis o innych członkach rodziny, którzy przebywają w tym samym gospodarstwie domowym i mogą podjąć się opieki. Rodzice tak małych dzieci zawsze mogą więc liczyć na zasiłek opiekuńczy, bez względu na to, czy jedno z nich korzysta w tym czasie z innego urlopu, czy nie.
Czy ojciec może wziąć opiekę nad dzieckiem, gdy matka jest na macierzyńskim? Podsumowanie
Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie postawione w tytule tego artykułu. Wszystko zależy bowiem od konkretnej sytuacji. Aby podsumować temat i rozwiać wszelkie wątpliwości, posłużę się więc przykładami:
- Czy ojciec może wziąć opiekę nad dzieckiem, gdy matka jest na L4? Tak – jeśli choroba uniemożliwia jej sprawowanie opieki, ojciec ma pełne prawo do zasiłku opiekuńczego.
- Czy ojciec może wziąć opiekę nad dzieckiem, gdy matka jest na urlopie wychowawczym? To zależy – jeśli opieka dotyczy dziecka starszego niż 2 lata, to matka powinna zapewnić mu opiekę. Jeżeli choruje młodsze dziecko, ojciec zachowuje prawo do zasiłku opiekuńczego.
- Czy ojciec może wziąć opiekę nad dzieckiem, gdy matka jest na urlopie wypoczynkowym? To zależy – jeżeli matka spędza urlop w tym samym gospodarstwie domowym, w którym przebywa dziecko, to ona powinna być odpowiedzialna za opiekę. Jeśli jest natomiast poza domem, to ojcu przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego.
Jak widzisz, najmniej wątpliwości budzą sytuacje, w których ojciec pełni opiekę nad zdrowym dzieckiem, gdy matka jest chora, i które dotyczą chorych dzieci do 2. roku życia. Nieco bardziej skomplikowane są zależności między zwolnieniem lekarskim na dziecko a urlopem wypoczynkowym drugiego rodzica. Dotyczy to również urlopu rodzicielskiego czy wychowawczego.
Jeśli zastanawiasz się, czy ojciec może wziąć opiekę nad dzieckiem, gdy matka jest na macierzyńskim, dobrze przeanalizuj więc konkretne okoliczności. Dzięki temu unikniesz ewentualnych problemów i znajdziesz odpowiednie wyjście z każdej sytuacji.
