Czy w pierwszym miesiącu pracy można wziąć L4?
Prawo do zwolnienia lekarskiego przysługuje każdemu pracownikowi od samego początku zatrudnienia. L4 nie jest jednak równoznaczne z wynagrodzeniem lub zasiłkiem chorobowym. Te przywileje nabywa się bowiem dopiero po upływie tak zwanego okresu wyczekiwania. Wynosi on 30 dni w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego (np. na etacie) i 90 dni przy dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym (np. na zleceniu).
Przykład 1:
Pan Grzegorz rozpoczyna pracę 1 kwietnia, a już tydzień później zaczyna chorować i wybiera się do lekarza. W efekcie 8 kwietnia otrzymuje L4. Pracodawca uwzględnia więc jego usprawiedliwioną, lecz nieodpłatną nieobecność w pracy. Prawo do wynagrodzenia chorobowego za czas niezdolności do pracy Pan Grzegorz nabędzie bowiem dopiero 1 maja.
L4 w pierwszym miesiącu pracy – kiedy okres wyczekiwania nie obowiązuje?
Powyższe zasady dotyczące zasiłku chorobowego oznaczałyby, że pracownicy tracą prawo do wynagrodzenia za L4 przy każdej zmianie zatrudnienia. Z tego względu ustawodawca przewidział dwie sytuacje, kiedy nie obowiązuje okres wyczekiwania. Dotyczą one osób:
- których przerwa między okresami ubezpieczeniowymi (np. przy zmianie pracy) nie przekracza 30 dni,
- u których przerwa w zatrudnieniu przekracza 30 dni, ale wynika z:
- urlopu wychowawczego,
- urlopu bezpłatnego,
- odbywania czynnej służby wojskowej w charakterze żołnierza zawodowego.
Co więcej, niektóre osoby w ogóle nie są objęte obowiązkowym okresem wyczekiwania na wynagrodzenie chorobowe. Świadczenie pieniężne za czas niezdolności do pracy przysługuje im więc od pierwszego dnia zatrudnienia. Dotyczy to między innymi:
- pracowników, którzy mogą wykazać okres 10 lat ubezpieczenia chorobowego (wyłącznie obowiązkowego),
- osób ubezpieczonych obowiązkowo lub dobrowolnie, które uległy wypadkowi w drodze do pracy lub z powrotem,
- posłów i senatorów ubezpieczonych w ciągu 90 dni od zakończenia kadencji,
- funkcjonariuszy Służby Celnej zatrudnionych w jednostce organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej,
- absolwentów szkół i uczelni objętych obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu.
Przykład 2:
Pani Katarzyna zwalnia się z pracy 15 września, a jej okres wypowiedzenia trwa do 15 października. Zostaje jednak zatrudniona w innej firmie, gdzie pracę zaczyna 3 listopada. Mimo że choruje od 10 listopada, a więc w pierwszym miesiącu pracy w nowym miejscu, przysługuje jej prawo do wynagrodzenia chorobowego. Wszystko dzięki temu, że przerwa między okresami ubezpieczenia wyniosła nieco ponad 2 tygodnie (a więc mniej niż 30 dni).
Przykład 3:
Pan Michał pracuje na etacie od 2011 do 2022 roku, podlegając obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. W styczniu 2022 przechodzi jednak na własną działalność gospodarczą i rezygnuje z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Z czasem zaczyna odczuwać negatywne skutki wysokich składek ZUS i ostatecznie 1 czerwca 2024 ponownie zatrudnia się na etacie. 15 czerwca zaczyna chorować i dostaje zwolnienie lekarskie.
Mimo że następuje to w pierwszym miesiącu jego pracy, a przerwa między okresami ubezpieczenia chorobowego wynosi 2,5 roku, przysługuje mu prawo do wynagrodzenia za czas niedyspozycji. Wcześniej podlegał bowiem obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu przez okres ponad 10 lat.
L4 w pierwszym miesiącu pracy – czy jest płatne?
Wiesz już, że odpowiedź na pytanie, czy L4 jest płatne w pierwszym miesiącu pracy, zależy od okoliczności. Prawo do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania przysługuje przede wszystkim tym osobom, których przerwa między okresami ubezpieczenia nie trwała dłużej niż 30 dni. Z wyjątkiem paru innych opisanych wyżej sytuacji, zwolnienie lekarskie co do zasady nie jest jednak płatne w pierwszym miesiącu pracy.
Jeśli pracownik ma prawo do chorobowego w pierwszym miesiącu pracy, może przysługiwać mu:
- albo wynagrodzenie chorobowe wypłacane przez pracodawcę – jeśli łączny czas jego niezdolności do pracy trwa krócej niż 33 dni w roku kalendarzowym (14 dni w przypadku pracowników powyżej 50. roku życia),
- albo zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS – jeśli łączny czas jego niezdolności do pracy przekracza 33 lub 14 dni w roku kalendarzowym.
L4 w pierwszym miesiącu pracy – jak obliczyć wynagrodzenie chorobowe
Podstawę wymiaru zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego pracownika, który nie przepracował 30 dni, stanowi:
- stawka wynagrodzenia miesięcznego, określona kwotowo w umowie o pracę – przy stałej kwocie wynagrodzenia,
- kwota, jaką pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy – przy zmiennych składnikach wynagrodzenia.
Za każdy dzień zwolnienia lekarskiego pracownikowi przysługuje 80% wynagrodzenia.
Przykład 4:
Pani Anna podlega ubezpieczeniu chorobowemu przez 2 lata. Po tym czasie decyduje się na urlop wychowawczy, który trwa przez rok. Kiedy wraca do swoich obowiązków zawodowych, zaczyna chorować w pierwszym miesiącu pracy i dostaje od lekarza 5-dniowe L4. Jako że przerwa między okresami ubezpieczenia wynikała z urlopu wychowawczego, za czas niezdolności do pracy przysługuje jej wynagrodzenie chorobowe.
Zgodnie z umową pani Anna otrzymuje stałą pensję w wysokości 6 tys. zł netto za każdy miesiąc pracy. Aby obliczyć jej wynagrodzenie za dni L4, należy:
- podzielić wartość pensji 6 tys zł przez 30 dni (niezależnie od liczby dni w miesiącu) = 200 zł,
- pomnożyć dzienne wynagrodzenie 200 zł przez 80% = 160 zł,
- pomnożyć dzienne wynagrodzenie chorobowe 160 przez liczbę 5 dni na L4 = 800 zł.
Okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy – podsumowanie
Zatrudniając się w pierwszej pracy, przez 30 dni pracownik ma wyłącznie prawo do bezpłatnego L4. Dopiero gdy upłynie okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy, zaczyna przysługiwać mu 80% wynagrodzenia za czas na zwolnieniu lekarskim. Zasady te nie dotyczą jednak osób zmieniających pracę i kilku innych grup ubezpieczonych. Sprawdź więc, jak wygląda Twoja sytuacja, i kiedy możesz iść na płatne L4!
