Definicja adultyzmu i jego przejawy
Jak podaje Wielki słownik języka polskiego PAN adultyzm to dyskryminacja ludzi ze względu na ich młody wiek, czyli nic innego jak niesprawiedliwe lub krzywdzące traktowanie. Nazwa adultyzm pochodzi od angielskiego słowa adult, co znaczy dorosły.
Adultyzm nie jest współczesnym zjawiskiem, faworyzowanie starszych jako mądrzejszych i tych, co wiedzą wszystko najlepiej to postawa znana od wieków. Według wielu norm kulturowych dojrzałość nabywa się wraz z wiekiem, więc młodzi ludzie jej nie mają. Z tego powodu powinni przyznawać starszym zawsze rację i wykonywać ich polecenia. Poniekąd jest to prawda, ale w dzisiejszych czasach, kiedy technologie rozwijają się wprost na naszych oczach, to młodzi ludzie w wielu kwestiach mają większą wiedzę niż starsi.
Do przejawów adultyzmu można zaliczyć m.in.:
- traktowanie młodszych osób jako gorszych, z powodu założenia, że nie mają doświadczenia, wiedzy i są naiwni;
- stosowanie uogólnień dotyczących inteligencji i dojrzałości;
- brak zaufania, który przejawia się poprzez automatyczne zakładanie, że młoda osoba zawsze jest winna np. gdy coś nie działa;
- protekcjonalne traktowanie;
- odnoszenie się do młodych ludzi jak do dzieci, dodatkowo używając infantylnego języka;
- lekceważenie uwag i pomysłów związanych z pracą;
- ignorowanie młodych pracowników.
Adultyzm często łączy się dyskryminowaniem ze względu na wygląd zewnętrzny. Osoby drobnej postury mogą wyglądać na znacznie młodsze, niż wskazuje metryka. Z tego powodu wiele z nich doświadcza nieodpowiedniego traktowania.
Warto zaznaczyć, że adultyzm może być uznany za rodzaj mobbingu – jeśli przybierze formę uporczywego nękania, wyśmiewania i upokarzającego traktowania.
Przykłady sytuacji konfliktowych między pokoleniami w firmach
Konflikty międzypokoleniowe w pracy mogą dotknąć niemal każdego tematu, jednak jest kilka kwestii szczególnie podatnych na zaistnienie sporu.
Pierwszym z nich jest sposób komunikacji. Starsze pokolenia preferują klasyczne metody takie jak osobiste spotkania i wiadomości email, natomiast młodzi wolą kontakt przez media społecznościowe albo komunikatory.
Kolejnym punktem zapalnym może być work-life balance. Starsi pracownicy wychowani w kulcie ciężkiej pracy, nie mają w większości oporów przed zostaniem po godzinach, odbieraniem telefonu od położonego po pracy albo rezygnacją z zaplanowanego dnia wolnego. Młodzi cenią sobie swój czas, zatem wolą mieć zaległości niż zostać dłużej.
Do konfliktów może też dochodzić w chwili planowania urlopów oraz dni wolnych w tzw. długie weekendy. Starsi bardzo często roszczą sobie prawo pierwszeństwa w wyborze wolnego, argumentując to posiadaniem dzieci i stażem pracy. Zapominają przy tym, że każdy pracownik ma takie samo prawo do wypoczynku bez względu na wiek i staż.
Do sytuacji konfliktowych dochodzi także w chwili przyznawania podwyżek i awansów. Wielu starszych uważa, że te im się należą z racji stażu, lojalności i doświadczenia. Jeśli awans dostanie młodsza osoba, nawet jeśli bezsprzecznie na to zasłużyła, to starsi często ignorują jej polecenia i tworzą negatywną atmosferę.
Jak firmy mogą budować kulturę wsparcia i równości?
Pracodawca powinien przede wszystkim pamiętać, że zgodnie z kodeksem pracy, pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkoleń, w szczególności bez względu m.in. na płeć, wiek, niepełnosprawność, religię, orientację seksualną oraz zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony. Zakład pracy ma obowiązek przeciwdziałać każdemu rodzajowi dyskryminacji i mobbingu.
Dobrym pomysłem jest wypracowanie kultury korporacyjnej, czyli zbioru przekonań i zachowań, które określają sposób, w jaki kierownictwo i pracownicy komunikują się ze sobą i z podmiotami zewnętrznymi. Może ona bazować na dzieleniu się wiedzą, empatii zawodowej, inkluzywności w biurze i polityce otwartości. Otwartość w komunikacji ułatwia zarządzanie kadrami i sprawia, że pracownicy mają poczucie równych szans.
Innym rozwiązaniem jest regulamin wewnątrzzakładowy, który zobowiązuje pracowników do przestrzegania zasad, wzajemnego szacunku, przestrzegania etyki zawodowej oraz wartości w firmie. Poza tym, im bardziej sprecyzowane i jasne zasady nagradzania i awansów, tym mniejsze ryzyko wystąpienia konfliktów.
Programy i inicjatywy wspierające różnorodność wiekową
Pracodawcy, aby przeciwdziałać dyskryminacji, mogą wdrażać różnorodne idee.
Jedną z nich jest wprowadzenie mentoringu dla pracowników w każdym wieku. Stasi mogą dzielić się z młodszymi nabytym doświadczeniem i odwrotnie – młodsi wspierać i uczyć starszych nowych technologii i rozwiązań. Na tej koncepcji skorzystają wszyscy w tym pracodawca.
Kolejną inicjatywą wspierającą równouprawnienie wiekowe są odpowiednio dobrane szkolenia dla pracowników w zakresie budowania dialogu, promowania różnic nie tylko wiekowych, ale i kulturowych oraz pozytywów, jakie z tego wynikają. Firmy mogą też wdrożyć politykę rekrutacyjną nastawioną na transparentność zasad i dające równe szanse na zatrudnianie młodych, jak i starszych. Istotną jest też polityka wewnętrzna i podejście wielopokoleniowe, odzwierciedlone na każdym szczeblu zarządzania w tym w składach zarządu.
Wpływ adultyzmu na młodsze pokolenia
Za dyskryminacją ze względu na wiek stoi stereotyp generacyjny mówiący o tym, że młody pracownik jest mniej wartościowy, ponieważ nie ma doświadczenia. Jego wynikiem jest często brak możliwości awansu, próby sterowania, marginalizowanie zdania i pomysłów, a niekiedy także wyzysk. Skutki adultyzmu nie tylko negatywnie wpływają na jednostkę jako człowieka, ale też na osobę jako pracownika i istotę społeczną.
Niewłaściwe traktowanie po pierwsze rzutuje na samopoczucie danej osoby, jej pewność siebie oraz poczucie własnej wartości. Kiedy jej zdanie i pomysły są stale odrzucane lub unieważniane, zaczyna kwestionować swoją wartość i możliwości. Taki stan może prowadzić do problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak lęk i depresja.
Adultyzm w firmach może utrudniać rozwój i kreatywność młodych ludzi. Jeśli przełożeni i współpracownicy nie biorą ich pomysłów na poważnie, a często nawet nie chcą o nich słyszeć, tacy pracownicy przestają się angażować w swoje obowiązki, wychodzić z inicjatywą nawet w sytuacjach kryzysowych, kiedy doskonale wiedzą, jak rozwiązać problem. W efekcie młodzi ludzie czują się bezsilni, nieskuteczni, mało ważni i wykluczeni z życia firmy, a to prosta droga do zwolnienia się z pracy.
Jeśli takie sytuacje będą się powtarzały wielokrotnie, to za jakiś czas będziemy mieć do czynienia z pracownikami bez własnej inicjatywy, czekających na polecenia i biernie je wykonywających.
Podsumowanie
Adultyzm jak każdy rodzaj dyskryminacji ma negatywny wpływ na jednostkę i całe otoczenie, a osobie, która wyśmiewa się z innych, mogą grozić poważne konsekwencje. Przeciwdziałać konfliktom międzypokoleniowym można na wiele sposobów, np. poprzez wprowadzenie mentoringu, docenianie talentów oraz stworzenie kultury organizacji, opartej o inkluzywność i otwartość.
Liderzy powinni też dostosować styl zarządzania do potrzeb mieszanego zespołu, starać się stworzyć więzi i relacje w zespołach oraz wzbudzać zaangażowanie.
