Na początek krótka historia koncepcji white collar. W latach 50. XX wieku amerykański socjolog Charles Wright Mills wydał publikację: „Białe kołnierzyki. Amerykańska klasa średnia”. Badacz terminem „białe kołnierzyki” określał grupę pracowników charakteryzującą się poniższymi cechami:
- posiadają wyższe dochody, prestiż, szerszy zakres władzy niż dawne klasy średnie,
- są pozbawieni własnych środków produkcji,
- prowadzą nadzór nad pracą rzeczywistych wytwórców, rejestrują wyniki tej pracy,
- są wytwórcami informacji, wykonują operacje sprawozdawcze, usługi techniczne i osobiste,
- uczą inne jednostki umiejętności, które sami uprawiają, a które można przekazać i których można nauczyć.
Do powyższej grupy socjolog kwalifikował więc nauczycieli, pracowników handlu oraz urzędników. Jak ewoluowała jego koncepcja i co dzisiaj rozumiemy przez ten termin?
Białe kołnierzyki
Współcześnie za białe kołnierzyki uważana jest grupa pracowników, która pracuje w zawodach inteligenckich, administracyjnych i kierowniczych. Dzięki swojemu wykształceniu i kwalifikacjom technicznym przedstawiciele tej grupy zajmują stanowiska lepiej płatne i bardziej prestiżowe niż pracownicy fizyczni. Ta grupa również doczekała się swojej definicji i powszechnie określana jest jako „niebieskie kołnierzyki”.
Szare kołnierzyki
Pomiędzy grupą blue i white można wyodrębnić jeszcze jedną grupę pracowników, tj. szare kołnierzyki, czyli grey collar. To określenie odnosi się do osób, które nie są klasyfikowane ani jako pracownicy umysłowi, ani też jako pracownicy fizyczni. Kto zatem zaliczany jest to tej grupy pracowniczej? To zawody, które zawierają elementy pracy fizycznej, jak i umysłowej. Pracownicy tej grupy łączą niejako wiedzę specjalistyczną z pracą fizyczną. Do takich zawodów zaliczyć można: personel ratownictwa medycznego, personel wojskowy, stewardessy, pracownicy działów sprzedaży.
Niebieskie kołnierzyki
To pracownicy produkcyjni oraz administracyjni niższego szczebla. Odcień niebieski został dobrany celowo – był on tradycyjnym kolorem jeansowych ubrań robotników w USA. Do grupy niebieskich kołnierzyków kwalifikowani są pracownicy fizyczni takich sektorów jak: budownictwo, górnictwo, transport czy produkcja. Określa się nią także popularne zawody obsługi technicznej, tj. mechaników, spawaczy, operatorów sprzętów i maszyn, elektryków, prostych robotników.
Wśród tej grupy istnieje wewnętrzny podział na pracowników wysoko wykwalifikowanych, np. pracowników przemysłowych, wyspecjalizowanych rzemieślników czy fachowców, jak i nisko wykwalifikowanych, którzy zajmują się najprostszymi pracami. Ponadto charakterystyczną cechą tej grupy jest silne poczucie przynależności, zrzeszanie się w organizacjach i związkach zawodowych.
Różowe kołnierzyki
W socjologii amerykańskiej utarła się również definicja „różowych kołnierzyków”. Pierwotnie określano tak zawody wykonywane w bezpiecznych warunkach, niewymagające dużej siły fizycznej ani wysokiego wykształcenia. Co ważniejsze, profesje te utożsamiane były z raczej zawodami kobiecymi. Do różowych kołnierzyków kwalifikowane były kelnerki, pokojówki, nianie, nauczycielki, bibliotekarki, kosmetyczki, fryzjerki czy sekretarki. Zawody te charakteryzowały się niskimi płacami oraz małymi możliwościami rozwoju i awansu.
Dzisiaj kobiety mają dostęp do znacznie szerszej i bogatszej oferty dróg rozwoju kariery, ale nie zmienia to faktu, że wiele z wymienionych profesji nadal jest zdominowanych przez pracowniczki: jak nauczycielki czy pielęgniarki. Mimo iż wzrosły wymagania względem tych zawodów – jak w przypadku poziomu wykształcenia – wysokość płac czy możliwości rozwoju wciąż pozostają relatywnie niskie.
Zielone kołnierzyki
Do spopularyzowanego amerykańskiego grona kolorowych kołnierzyków dołączają obecnie „zielone kołnierzyki”. Termin ten stosowany jest dla określenia pracowników, których stanowiska związane są ze zmianami klimatycznymi, nastawione na zrównoważony rozwój, ekologię oraz dbanie o środowisko.
Osoby te wykonują prace związane z sektorem odnawialnych źródeł energii, gospodarki odpadami, nowoczesnym budownictwem, a więc też modernizacją budynków. Mogą zajmować się wdrażaniem bardziej energooszczędnych rozwiązań, instalować panele słoneczne czy też budować farmy wiatrowe. Przechodzenie ze szkodliwej gospodarki do bardziej przyjaznej środowisku przyczynia się do powstawania nowych stanowisk, przekwalifikowania pracowników, a tym samym również do stymulacji rynku pracy [1].
System definicji poszczególnych kategorii z uwzględnieniem klasyfikacji kolorowych kołnierzyków został stworzony przede wszystkim dla celów naukowych. Niemniej z powodzeniem jest wykorzystywany na przykład w sektorze HR dla lepszego poznania cech charakterystycznych wybranych grup zawodowych. Zrozumienie ich charakteru może okazać się pomocne w budowaniu polityki personalnej danej organizacji, jak i w zarządzaniu zespołem.
Przypisy:
