Czym są wczasy pod gruszą?
Dla wielu wczasy pod gruszą kojarzą się z PRL-em, kiedy to mało kto mógł wyjechać na zagraniczne wakacje. Ci, co nie dostali talonów na wczasy w Bułgarii, mogli liczyć na pieniądze z Zakładowego Funduszy Świadczeń Socjalnych (ZFŚS). Pracownicy wakacje spędzali w cieniu drzew na terenie Rodzinnych Ogródków Działkowych, stąd przyjęła się nazwa wczasy pod gruszą.
Nie każdy wie, ale obecnie także działają ZFŚS. Ich funkcjonowanie reguluje Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Zgodnie z nią obowiązek założenia Funduszu mają:
- pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty;
- jednostki budżetowe i samorządowe bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
Firmy zatrudniające według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, ustanawiają Fundusz na wniosek zakładowej organizacji związkowej.
Środki w ZFŚS pochodzą z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Pieniądze pracodawca wpłaca na osobne konto.
Celem Funduszu jest finansowanie ściśle określonych rodzajów działalności socjalnej, np.
- dofinansowanie do urlopu pracownika albo wypoczynku jego dzieci;
- działalność kulturalno-oświatowa;
- opieka nad dziećmi pracowników w żłobkach, klubach dziecięcych;
- pomoc materialno-rzeczowa lub finansowa, np. paczki świąteczne, zapomogi z powodu zdarzeń losowych;
- pożyczki zwrotne lub bezzwrotne na cele mieszkaniowe.
Szczegółowe zasady i warunki korzystania ze świadczeń z ZFŚS, rodzaje działalności w ramach funduszu oraz wykaz osób uprawnionych, powinien określać regulamin wewnętrzny zakładu pracy.
Funduszem zarządza pracodawca. Natomiast niewykorzystane środki w danym roku kalendarzowym przechodzą na rok następny.
Wczasy pod gruszą – dla kogo?
Pieniądze z wczasów pod gruszą przysługują pracownikom. Za takowych uważa się osoby zatrudnione na umowę o pracę, w tym także na zastępstwo. Zgodnie z przepisami skorzystać ze środków w ramach ZFŚS mogą też członkowie rodzin pracowników, byli pracownicy – emeryci i renciści oraz ich rodziny, oraz inne osoby, którym pracodawca dał taką możliwość.
Drugi ważnym kryterium jest sytuacja finansowa zatrudnionego. Co do zasady świadczenia z ZFŚS mają wspomagać najuboższych pracowników. Stąd w regulaminie muszą być zapisane progi dochodów, do których wysokości będzie wypłacane dofinansowanie. W wielu zakładach świadczenie dostaje każdy pracownik, jednak w różnych wysokościach.
Trzeba pamiętać, że wypłata wczasów pod gruszą nie zależy od stażu pracy, kwalifikacji ani od zajmowanego stanowiska.
Wczasy pod gruszą – ile dni obejmują?
Świadczenie w formie wczasów pod gruszą przysługuje raz w roku. Aby je otrzymać, należy wykorzystać w danym roku kalendarzowym urlop wypoczynkowy w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych, czyli 10 dni roboczych. Urlop nie może być dzielony, za to pracownik może w jego trakcie wyjechać za granicę na wycieczkę, albo zrobić w domu remont.
Wniosek o wczasy pod gruszą
Choć świadczenia urlopowe są zapisane w regulaminach ZFŚS, to nie są przyznawane automatycznie. Pracownik musi wpierw wypełnić wniosek o wczasy pod gruszą i dostarczyć go do kadr. Zwykle w formularzu należy dodać deklarację o wysokości dochodów przypadających na jednego członka gospodarstwa domowego. Niektórzy pracodawcy wymagają dodatkowo przedstawienie dokumentu PIT za poprzedni rok.
Natomiast zgodnie z przepisami, wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego.
Wczasy pod gruszą – kwota
Kwotę, jaką dostaną pracownicy w ramach wczasów pod gruszą, jest uzależniona od wysokości ich zarobków oraz precyzujących jej wysokość zapisów w regulaminie ZFŚS. Przepisy określają jedynie maksymalną wysokość świadczenia. Art. 3 stanowi, że wysokość świadczenia urlopowego nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia. Poziom odpisu podstawowego na Fundusz ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.
Odpis podstawowy na 2023 r. to 37,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jakie było drugim półroczu 2019 r., czyli 4434,58 zł. Dla pracowników wykonującym pracę w szczególnych warunkach wynosi on 50%.
Co oznacza, że maksymalnie pracodawca w 2023 r. może wypłacać świadczenie urlopowe w wysokości:
- 1 662,97 zł – osobie zatrudnionej na pełny etat w normalnych warunkach pracy;
- 2 217,29 zł – pracownikowi na stanowisku pracy w uciążliwych warunkach na pełny etacie.
Wysokość odpisu podstawowego na pracownika młodocianego wynosi w pierwszym roku nauki 5%, w drugim roku nauki 6%, a w trzecim roku nauki 7% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Zatem może on maksymalnie otrzymać odpowiednio: 221,73 zł, 266,07 zł oraz 310,42 zł.
Co więcej, wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, na każdą zatrudnioną osobę, posiadającą orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Ile podatku odprowadza się od wczasów pod gruszą?
Świadczenia wypłacane ze środków ZFŚS w zależności od rodzaju, są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych lub są z niego zwolnione. Szczegóły są zawarte w Ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Z daniny zwolnione są:
- Świadczenia otrzymywane przez emerytów, rencistów lub osoby pobierające nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, przez byłego pracodawcę – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym sumy 4500 zł (art. 21 ust. 1 pkt 38, ww. ustawy). Po przekroczeniu limitu świadczeniobiorcy muszą zapłacić zryczałtowany podatek w wysokości 10%.
- Świadczenia otrzymywane przez pracownika w ramach działalności ZFŚS łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 1000 zł (art. 21 ust. 1 pkt 67 ww. ustawy). Warto wiedzieć, że zgodnie z ustawą tzw. covidową okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego następującego po roku, w którym odwołano stan epidemii COVID-19, wynosi 2000 zł (art. 52l). Po przekroczeniu tej sumy pracownik musi zapłacić 12% podatku.
Uwaga! Opodatkowaniu podlegają bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.
Wczasy pod gruszą nie podlegają też składce na ubezpieczenie społeczne.
Wczasy pod gruszą – podsumowanie
Wczasy pod gruszą to ceniony przez pracowników benefit. Pieniądze za wzięcie urlopu można przeznaczyć na wakacje, remont albo odłożyć. Przepisy nie nakazują przedstawienia dowodów wydania środków. Świadczenia z ZFŚS z zasady przysługują najmniej zamożnym pracownikom. Z tego powodu, wraz ze złożeniem wniosku należy napisać oświadczenie o dochodach. Na jego podstawie pracodawca wyliczy, ile pieniędzy przysługuje danemu wnioskodawcy.
