Komu przysługuje urlop okolicznościowy?
Urlop okolicznościowy, czyli zwolnienie od pracy związane z okolicznościami osobistymi pracownika reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.
Z przepisów wynika, że przysługuje on wszystkim pracownikom. Zgodnie z Kodeksem pracy, za pracownika uważa się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Co oznacza, że pracujący na umowy cywilnoprawne, tj. o dzieło i zlecenie nie mają prawa do tego rodzaju urlopu.
Kiedy przysługuje urlop okolicznościowy?
Jak stanowi ww. rozporządzenie pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu okolicznościowego w wymiarze zależnym od okoliczności. I tak ma on prawo do:
- 2 dni – w razie swojego ślubu lub urodzenia się mu dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka, lub dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;
- 1 dnia – w razie ślubu dziecka albo zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Za pewien rodzaj urlopu okolicznościowego, można też uznać dni wolne od pracy w ramach opieki nad dzieckiem, które nie przekroczyło 14. roku życia. Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy są to 2 dni lub 16 godzin, które przysługują pracującym rodzicom albo opiekunom.
Urlop okolicznościowy – kiedy wykorzystać?
Dni wolne w związku z osobistymi okolicznościami można wziąć nie tylko w dniu wydarzenia, ale i przed albo po nim. Najważniejsze, aby termin pokrywał się z nim. Wolne możesz wykorzystać na załatwianie formalności związanych z pogrzebem albo dekoracją sali weselnej.
Dni wolne w ramach opieki nad dzieckiem, rodzice mogą wykorzystać dowolnie. Jednak wcześniej muszą zadeklarować, czy dzielą między wolne między sobie, czy z przywileju korzysta tylko jedno z nich.
Wniosek o urlop okolicznościowy
Urlop okolicznościowy oraz wolne z tytułu opieki nad dzieckiem musisz zgłosić pracodawcy z odpowiednim wyprzedzeniem – o ile przyczyna nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. Na przykład ślub zwykle młodzi planują z co najmniej półrocznym wyprzedzeniem, natomiast nie da się przewidzieć zgonu bliskiej osoby albo dokładnej daty narodzin. W takich sytuacjach masz obowiązek zgłosić chęć wzięcia wolnego nie później niż w drugim dniu nieobecności w pracy.
W tym celu musisz uzupełnić wniosek urlopowy i dać do podpisu przełożonemu do zatwierdzenia. Pracodawca nie może odmówić przyznania urlopu okolicznościowego, ale jego podpis jest niezbędny do potwierdzenia wolnego.
Wniosek o urlop okolicznościowy zwykle zawiera:
- datę i miejscowość;
- dane personalne i kontaktowe pracownika;
- dane pracodawcy/przełożonego;
- nagłówek z informacją o celu urlopu;
- treść, w której powołujesz się przepisy dot. urlopu okolicznościowego (art. § 15 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy) oraz liczba dni i daty ich wykorzystania;
- podpis stron.
Pracodawca może wymagać dołączenia do wniosku następujących dokumentów:
- odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka;
- odpisu aktu małżeństwa;
- odpisu aktu zgonu.
Jeśli nie ma możliwości dostarczenia ich wraz z wnioskiem, będziesz musiał uzupełnić braki w późniejszym terminie. Przy wniosku o opiekę nad dzieckiem nie trzeba przedstawiać żadnych dodatkowych dokumentów.
Kiedy przepada urlop okolicznościowy?
Urlop okolicznościowy może przepaść w jednej sytuacji – kiedy dane wydarzenie nie dojdzie do skutku. Na przykład zaplanowany ślub zostanie nagle odwołany. Wtedy pracownik nie spełnia wymagań do przydzielenia mu urlopu okolicznościowego i powinien złożyć wniosek o urlop wypoczynkowy. Jeżeli tego nie zrobi, jego nieobecność wprawdzie będzie usprawiedliwiona, ale bez prawa do wynagrodzenia.
Należy też pamiętać, że tzw. opieka nad dzieckiem niewykorzystana w danym roku kalendarzowym, przepada. Na kolejny rok nie przechodzi też niewykorzystany urlop okolicznościowy.
Wynagrodzenie za urlop okolicznościowy
Za czas przebywania na urlopie okolicznościowym pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia. Wylicza się je podobnie jak wynagrodzenie z urlop wypoczynkowy. Z tym że w stawce za dzień bierze się pod uwagę zmienne składniki wynagrodzenia z miesiąca, w którym pracownik wykorzystał urlop okolicznościowy.
Zmienne składniki pensji to np. premie, prowizje i nagrody, których wysokość nie jest stała. Warto wiedzieć, że jeśli sytuacja uprawniająca do wzięcia urlopu okolicznościowego wydarzy się w trakcie urlopu wypoczynkowego, to pracownikowi nie należy się ekwiwalent za urlop ani nie może wnioskować o przedłużenie urlopu wypoczynkowego.
