Urlop macierzyński po poronieniu – kiedy się należy? Jakie prawa przysługują kobiecie po poronieniu lub martwym urodzeniu?

Jakie prawa przysługują kobiecie po poronieniu?

Poronienie to najczęściej występujące w praktyce powikłanie ciąży, którego w ciągu swojego życia doświadcza nawet 15 procent kobiet. Obowiązujące przepisy mają na celu wsparcie rodziców w tym trudnym czasie. 

Podstawowe prawa rodziców po przedwczesnym zakończeniu ciąży to:  

• pochowanie dziecka;
• zasiłek pogrzebowy; 
• rejestracja w urzędzie stanu cywilnego; 
• skrócony urlop macierzyńskiego po poronieniu; 
• urlop okolicznościowy. 

Niezależnie od tego, kiedy doszło do utraty ciąży, masz prawo pochować dziecko i zarejestrować je w urzędzie stanu cywilnego. Zasiłek pogrzebowy przysługuje zarówno w przypadku poronienia na wczesnym etapie ciąży, jak i gdy dojdzie do urodzenia martwego. Jego wysokość to ryczałtowe 4000 złotych bez względu na wymiar poniesionych kosztów pogrzebu. Wydatki trzeba opłacić na własną rękę i następnie wystąpić z wnioskiem o wypłatę zasiłku w ciągu 12 miesięcy od poronienia. 

Do załatwienia formalności będą potrzebne akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu oraz faktury potwierdzające poniesienie kosztów pogrzebu. W sytuacji, gdy rodzice rezygnują z prawa do otrzymania finansowego wsparcia, przedstawiają wydaną przez szpital kartę zgonu i ustalają szczegóły pochówku z zakładem pogrzebowym oraz zarządcą cmentarza. 

Decyzja o skorzystaniu z dostępnych uprawnień zależy od woli rodziców. Nie ma żadnych obowiązków prawnych ani finansowych związanych z utratą ciąży. Trzeba jednak pamiętać, że aby skorzystać z większości praw, trzeba dopełnić określonych formalności. 

Czy po poronieniu należy się urlop macierzyński?

Cały czas niewiele kobiet ma świadomość, że przysługuje im urlop macierzyński po utracie ciąży. Dedykowane wolne zostało stworzone z myślą o umożliwieniu kobiecie, która doświadczyła tak trudnego przeżycia, regeneracji psychicznej i fizycznej. Można z niego skorzystać zarówno w przypadku urodzenia martwego, jak i poronienia na wczesnym etapie ciąży. Niestety, ze skorzystaniem z uprawnienia wiąże się szereg formalności. Z tego powodu, nawet gdy kobieta ma świadomość istnienia urlopu macierzyńskiego po poronieniu, to często woli ubiegać się o zwolnienie lekarskie i zasiłek chorobowy. Na zwolnieniu po poronieniu zamiast urlopu macierzyńskiego zyskuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ zwolnienie chorobowe przez pierwszy okres wypłaca pracodawca. 

W niektórych przypadkach wątpliwości co do możliwości wzięcia urlopu macierzyńskiego po utracie ciąży przed 22 tygodniem pojawiają się ze względu na fakt, że lekarze utrudniają czasami wystawienie niezbędnych do wydania przez urząd stanu cywilnego aktu urodzenia dokumentów. O ile decyzja o skorzystaniu ze zwolnienia L4 z pominięciem urlopu macierzyńskiego jest oczywiście możliwa, to warto pamiętać, że o ile doszło do niekorzystnego zakończenia ciąży i rodzice dziecka chcą się ubiegać o przysługujące im z tego tytułu uprawnienia, lekarz nie może zamknąć im drogi w tym kierunku. Ma jednak prawo wymagać od nich przeprowadzenia określonych badań, o czym za chwilę. 

Warto pamiętać, że oprócz urlopu macierzyńskiego zarezerwowanego dla matki rodzice mają prawo skorzystać z urlopu okolicznościowego z tytułu straty dziecka w wyniku poronienia albo martwego urodzenia. Takie wolne nie przysługuje kobiecie, jeśli korzysta ze skróconego urlopu macierzyńskiego. W tej sytuacji z urlopu okolicznościowego może skorzystać ojciec dziecka. 

Urlop okolicznościowy jest płatny i przysługuje w wymiarze 2 dni z tytułu urodzenia oraz 2 dni w związku ze śmiercią i pogrzebem. Nie ma jednego wiążącego terminu wykorzystania wolnego, jednak jest ono udzielane co do zasady w związku z określonym zdarzeniem, dlatego powinno być wykorzystane w podobnym czasie. Aby skorzystać z urlopu okolicznościowego ze względu na poronienie albo martwe urodzenie należy wystąpić do pracodawcy z wnioskiem, do którego zostanie załączony akt urodzenia z odpowiednią adnotacją. 

Poronienie a urodzenie martwe

Istotne znaczenie dla zagadnienia urlopu macierzyńskiego po utracie ciąży ma rozróżnienie pojęcia poronienia i martwego urodzenia. Ich definicje można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania. 

Zgodnie z jego treścią poronieniem określa się wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, który nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, o ile nastąpiło to przed upływem 22. tygodnia ciąży (21 tygodni i 6 dni).

Urodzeniem martwym określa się z kolei całkowite wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, o ile nastąpiło po upływie 22. tygodnia ciąży, który po takim wydaleniu lub wydobyciu nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli. 

Jeśli dziecko rodzi się martwe, szpital uzupełnia kartę martwego urodzenia i przekazuje ją do urzędu stanu cywilnego. Zgłoszenie może być też dokonane przez rodziców bądź osobę obecną przy porodzie. Na tej podstawie zostanie wydany akt urodzenia martwego dziecka. 

Skrócony urlop macierzyński po poronieniu

Kobieta, która przeszła poronienie albo doświadczyła martwego urodzenia, może skorzystać ze skróconego urlopu macierzyńskiego. Jego wymiar wynosi 8 tygodni i jest dostępny od dnia zakończenia ciąży. Świadczenie z tytułu straty dziecka w wyniku poronienia lub martwego urodzenia nie jest uzależnione od tygodnia, w którym do nich doszło. Jego wysokość to 100 procent podstawy wymiaru. 

Co trzeba zrobić, aby skorzystać z urlopu? Kobieta musi złożyć do pracodawcy wniosek o skorzystanie ze skróconego urlopu macierzyńskiego wraz z załącznikiem w postaci aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu wydanym przez urząd stanu cywilnego. Jeśli zostaną złożone odpowiednie dokumenty, szef nie może odmówić wolnego ze względu na wczesne zakończenie ciąży. 

Urlop macierzyński po poronieniu – karta martwego urodzenia

Wskazana procedura na pierwszy rzut oka nie wydaje się skomplikowana. Niestety, uzyskanie aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu nie jest w praktyce takie proste. Jednocześnie rejestracja dziecka w urzędzie stanu cywilnego jest niezbędna nie tylko żeby skorzystać z urlopu macierzyńskiego, ale również zasiłku pogrzebowego i urlopu macierzyńskiego. 

Jak zostało już wspomniane, szpital ma obowiązek wystawić po poronieniu i martwym urodzeniu kartę martwego urodzenia. W jej wzorze znajduje się jednak rubryka „płeć”, więc informacja w tym zakresie jest niezbędna. O ile w przypadku martwego urodzenia po 22 tygodniu ciąży dane będą znane, to do 16 tygodnia ciąży płeć można ustalić tylko na podstawie badań DNA. 

Takie badania genetyczne nie są refundowane przez NFZ. Tym samym rodzice, aby otrzymać akt urodzenia i skorzystać z należnych im praw, muszą uzyskać kartę martwego urodzenia, a do tego niezbędne będzie poniesienie kosztów w związku ustaleniem płci. Przeciętna opłata z tym związana to 400 złotych. Dla wielu rodziców to ogromny wydatek. 

Przeprowadzenie badań DNA jest możliwe w wybranym laboratorium. Jeśli do poronienia doszło w domu, trzeba samodzielnie zabezpieczyć materiał do badań i zgłosić się z nim do szpitala. W razie poronienia w placówce medycznej zabezpieczeniem tkanek zajmie się personel, o ile o chęci zarejestrowania dziecka w urzędzie stanu cywilnego poinformują go rodzice. 

Cała procedura jest uciążliwa, kosztowna i długotrwała, co w obliczu traumatycznych przeżyć związanych z utratą ciąży dla wielu rodziców jest nie do przejścia. Może się też zdarzyć, że po poronieniu na wczesnym etapie ciąży nie uda się zabezpieczyć tkanek do badań. Brak możliwości ustalenia płci w obecnym stanie prawnym prowadzi do zamknięcia drogi do ubiegania się o skrócony urlop macierzyński. 

Z tego powodu na poziomie rządowym podejmowane są rozmowy na temat zmiany przepisów. Według założeń pomysłu skorzystanie z uprawnień po poronieniu albo martwym urodzeniu byłoby możliwe na podstawie zaświadczenia lekarskiego. Prace są na początkowym etapie, ale w resorcie pracy został już powołany specjalny zespół, który zajmie się zdiagnozowaniem najważniejszych problemów i opracowaniem pomysłów na ich rozwiązanie. Jednocześnie nie ma planów zmiany pozostałych regulacji – skrócony urlop macierzyński ma pozostać w pełni dobrowolny i płatny. 

W tak trudnym momencie, jak poronienie albo martwe urodzenie, rodzice mogą skorzystać ze wskazanych w przepisach uprawnień. W tym celu muszą dopełnić określonych formalności. Niestety, obecny stan prawny uzależnia wydanie karty martwego urodzenia niezbędnej do sporządzenia aktu urodzenia od określenia płci dziecka, co w przypadku wczesnego zakończenia ciąży wymaga kosztownych badań DNA i samo w sobie może być traumatyczne. Planowane zmiany przepisów mają uprościć procedurę i maksymalnie ułatwić rodzicom po stracie korzystanie z należnych im praw.