Na czym polega umowa zlecenie?
Umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną, która została uregulowana w art. 734 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Istotny jest nie rezultat, ale staranne działanie. Umowa zlecenie powinna być zawarta na piśmie i podpisania przez obie strony umowy. Jej podstawową zaletą jest umożliwienie swobodnego dobrania miejsca, czasu i sposobu realizacji powierzonych zadań.
Warto podkreślić, że w przypadku umowy zlecenie nie obowiązuje ochrona pracownika ustanowiona w kodeksie pracy. Z drugiej strony dający zlecenie musi niezależnie od tego przestrzegać podczas współpracy zasad związanych z bezpiecznymi i higienicznymi warunkami pracy – tak jak w przypadku pracowników.
Kiedy zawiera się umowę zlecenie?
Jak zostało już wspomniane, w przypadku umowy zlecenie liczy się zaangażowanie, a nie sam efekt. Praca na umowę zlecenie jest więc możliwa tylko w przypadku niektórych branż i zajęć.
Taki rodzaj umowy będzie odpowiedni np. jeśli chodzi o usługi ochroniarskie, sprzątanie, opiekę nad dzieckiem czy osobą starszą. Umowa zlecenie nie zapewni jednak odpowiedniej ochrony zleceniodawcy w sytuacji, gdy ten chce uzyskać np. meble na wymiar realizowane na podstawie indywidualnego projektu.
Jakie elementy musi zawierać umowa zlecenie?
Zatrudnienie na umowę zlecenie wymaga zachowania należytej staranności w czasie formułowania umowy. Strony powinny zadbać o to, aby zawrzeć w dokumencie wszystkie niezbędne dla ich współpracy postanowienia. Jak udokumentować umowę zlecenie?
Określenie stron umowy
Podstawa to określenie stron umowy. Oprócz imion i nazwisk lub firm trzeba wskazać również dodatkowe dane, takie jak np. adres, PESEL czy NIP. Dzięki temu w razie sporu łatwiej będzie podjąć kroki formalne i skierować sprawę na drogę postępowania sądowego.
Opis przedmiotu zlecenia
W umowie zlecenie trzeba również szczegółowo opisać jego przedmiot. Tylko w ten sposób da się bowiem obiektywnie ocenić, czy wykonawca zlecenia dołożył należytej staranności do wykonania umowy.
Termin wykonania zlecenia
Dokument powinien zawierać także informację o terminie, w którym zlecenie będzie wykonywane. Istnieje jednak możliwość zawarcia umowy zlecenie na czas nieokreślony.
Wynagrodzenie
W umowie należy również sprecyzować, jakie wynagrodzenie za wykonanie zlecenia ustalają strony. Dobrym rozwiązaniem jest sprecyzowanie terminu jego płatności. Kodeks cywilny rozstrzyga, że w razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się zleceniobiorcy dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.
Zasady dotyczące odpowiedzialności
W treści umowy zlecenia warto opisać również ustalone zasady odpowiedzialności stron związanej z wykonaniem umowy. Jeśli tego nie zrobisz, zastosowanie znajdą przepisy ogólne. To np. odpowiedzialność z tytułu niewłaściwego wykonania umowy.
Kodeksowa odpowiedzialność zleceniobiorcy jest rozszerzona. W sytuacji, gdy przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia innej osobie, nie będąc do tego uprawniony, a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno lub drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał.
Umowa zlecenie a ZUS – składki obowiązkowe
ZUS na umowie zlecenie – w odróżnieniu od umowy o dzieło – jest nieunikniony. Zleceniodawca musi naliczać i odprowadzać co miesiąc składki na umowę zlecenie. Zwolnienie z tego obowiązku jest możliwe tylko w sytuacji, gdy zleceniobiorca ma inny tytuł do ubezpieczenia (np. jest studentem poniżej 26 roku życia).
Zgłoszenie do ZUS trzeba zrealizować w ciągu 7 dni od rozpoczęcia wykonywania umowy. Dokonuje się go na dedykowanym formularzu. Dobrowolne jest tylko zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego.
Umowa zlecenie – minimalna stawka godzinowa
W przypadku umowy zlecenie strony są związane minimalną stawką godzinową. Jej wysokość jest ściśle powiązana z minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Gdy ulegnie ono zmianie, wzrośnie również stawka godzinowa.
W 2023 roku minimalna stawka za godzinę wykonywania zlecenia wynosi do czerwca 22,80 zł oraz 23,50 zł od lipca. Przedsiębiorca musi prowadzić ewidencję godzin przepracowanych przez daną osobę, tak aby podczas kontroli można było ustalić, czy wymogi są spełniane.
Umowa zlecenie – prawa pracownika
Umowa zlecenie dla pracownika – a w zasadzie zleceniobiorcy, bo tylko w przypadku stosunku pracy można mówić o pracowniku i pracodawcy – wiąże się z ograniczonymi prawami. Prawa pracownika obowiązują tylko w zakresie umowy o pracę. W przypadku umowy zlecenie zasady regulujące funkcjonowanie zobowiązania w obrocie określają przepisy kodeksu cywilnego.
Do umowy zlecenie nie mają zastosowania takie zastrzeżone w kodeksie pracy prawa jak np. urlop wypoczynkowy, zasiłek chorobowy czy ochrona przed wypowiedzeniem. Z tego powodu umowa zlecenie jest uważana za mniej stabilną, ale jednocześnie wyróżnia ją wysoka elastyczność.
Umowa zlecenie a umowa o pracę
Kodeks pracy rozstrzyga, że nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy. Liczy się nie nazwa umowy, a jej treść. Umowa zlecenie może w rzeczywistości być umową o pracę. Prawo dopuszcza wniesienie powództwa o ustalenie takiego stanu rzeczy.
Umowa zlecenie nie może nosić kluczowych cech umowy o pracę, czyli wprowadzać:
- Określony czas pracy – w umowie o pracę wskazuje się, w jakich godzinach praca ma być świadczona. To maksymalnie 8 dni dziennie, 40 godzin w tygodniu. Na tej podstawie w umowie o pracę można określić np. że pracownik będzie pozostawał do dyspozycji pracodawcy od 8 do 16 od poniedziałku do piątku.
- Określone miejsce pracy – w przypadku umowy o pracę kluczowe dla wykonania umowy jest pozostawanie do dyspozycji pracodawcy również w ustalonym miejscu. Najczęściej to biuro, które zajmuje dane przedsiębiorstwo.
- Podleganie kierownictwu pracodawcy – pracownik podczas wykonywania zadań służbowych jest nadzorowany przez zatrudniającego i musi przestrzegać jego poleceń.
Zamiast tego w przypadku umowy zlecenie to zleceniobiorca ma prawo wybrać, kiedy, gdzie i w jaki sposób będzie realizował zlecenie. Nie podlega w tym zakresie kierownictwu zleceniodawcy.
Jak wypowiedzieć umowę zlecenie?
Wypowiedzenie umowy zlecenie jest możliwe co do zasady w każdym czasie.
Jeśli dokonuje go dający zlecenie, powinien on zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia. W razie odpłatnej umowy zleceniodawca jest zobowiązany dodatkowo uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, musi także naprawić szkodę. Analogicznie za szkodę będzie odpowiedzialny również przyjmujący zlecenie, jeśli to on bez ważnego powodu wypowie umowę.
W treści umowy zlecenie można ustalić inne zasady wypowiedzenia. W szczególności swoboda umów dopuszcza wprowadzenie okresu wypowiedzenia. Warto pamiętać, że nie można z góry zrzec się prawa do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
Umowa zlecenie to forma współpracy dedykowana dla osób, którym zależy na starannym działaniu zleceniobiorcy, a nie uzyskaniu konkretnego rezultatu czy pracy pod kierownictwem albo w określonym czasie i miejscu. Jeśli w Twoim przypadku będzie ona wystarczająca, nie ma przeszkód do jej zawarcia. Warto jednak pamiętać, aby umowa zlecenie nie nosiła znamion umowy o pracę, ponieważ może się to wiązać z przykrymi konsekwencjami.
