Jak wynika z oficjalnych danych Urzędu do Spraw Cudzoziemców z grudnia 2020 r. – mimo trudnego roku – utrzymała się tendencja wzrostowa odnośnie do liczby wniosków dotyczących legalizacji pobytu w Polsce. Przez 12 miesięcy złożono o 12% więcej wniosków niż w roku 2019. Łącznie było ich ponad 280 tysięcy. Najliczniejszą grupą ubiegającą się o udzielenie zezwolenia na pobyt byli obywatele Ukrainy (74% wniosków – ponad 200 tys. osób). Większość osób (76%) swój wniosek motywowała aktywnością zawodową.
Trudności związane z pozyskaniem pracowników
Aby przeanalizować skutki pandemii z ostatniego roku, OLX Praca przeprowadził w marcu tego roku badanie „Zatrudnianie pracowników z Ukrainy”, podczas którego zapytano grupę, w większości składającą się z właścicieli firm oraz kierowników działu HR, o zatrudnianie w ich firmach obywateli Ukrainy. Ankietowani pochodzili głównie z branż:
- budowlanej,
- usług,
- gastronomii,
- logistyki i transportu.
Ponad połowa z nich potwierdziła, że w swojej firmie zatrudnia obywateli innych państw.
Większość ankietowanych (60%) stwierdziło, że restrykcje związane z pandemią nie utrudniły poszukiwań pracowników z Ukrainy. Duża część pracodawców szuka pracowników ze wschodu przez osobiste polecenia (54,3%) oraz bezpośrednio przez wyszukiwarki ofert pracy (53,2%). Wśród tych, którzy uznali, że utrudnienia jednak były, ponad 63% za przyczynę wskazało biurokrację. Kolejnymi odpowiedziami były: potrzeba zachowania warunków kwarantanny (42,4%) oraz uwarunkowania prawne (24,2%). Z kolei 62,1% uznało, że ich zdaniem mniej Ukraińców szuka pracy za granicą.
Duża część pracodawców szuka pracowników ze wschodu przez osobiste polecenia (54,3%) oraz bezpośrednio przez wyszukiwarki ofert pracy (53,2%).
W firmach wprowadzano wiele nowych rozwiązań, aby spełnić wymagania wynikające z obostrzeń. W ponad 87% przypadków pracowników wyposażono w środki ochrony osobistej (maseczki i środki antyseptyczne), niespełna 60% respondentów wskazało na obowiązkowy wymóg zachowania 1,5-metrowego odstępu społecznego, a 21,8% ankietowanych pracodawców zapewniło załodze możliwość pracy w systemie zmianowym.
Niemal 80% pracodawców odpowiedziało, że osoby zza wschodniej granicy są zatrudniane na taki sam okres jak wcześniej. Ponad 89% respondentów nie obniżyło wynagrodzenia zatrudnionym Ukraińcom, a w 87,3% przypadków warunki pracy nie uległy zmianie.
Ukraińcy o pracy za granicą podczas pandemii
OLX zapytał nie tylko polskich pracodawców, ale również osoby z Ukrainy o kwestie związane z poszukiwaniem pracy za granicą. Niemal połowa z nich potwierdziła, że pracowała lub pracuje na terenie Polski, a głównym czynnikiem determinującym wyjazd za granicę jest wynagrodzenie, które ich zdaniem na Ukrainie jest dużo niższe (59,4%).
Część ocen polskich pracodawców nie pokrywa się z wypowiedziami osób z Ukrainy. Mimo że większość pracodawców uznała, że pandemia koronawirusa nie utrudniła poszukiwań pracowników z Ukrainy, to inne zdanie mają cudzoziemcy. Aż 55% respondentów podkreśliło, że COVID-19 wpłynął na ich pracę za granicą. Ponad 70% z nich wróciło przez pandemię do swojego kraju, część z nich ma możliwość kontynuowania pracy w formie zdalnej. Zdecydowana większość chce nadal pracować poza ojczyzną. Niemal połowa ankietowanych ukraińskich pracowników, którzy wzięli udział w badaniu OLX, zapewniła, że ich wynagrodzenie nie zostało obniżone.
Co pracodawcy oferują Ukraińcom?
Na co mogą liczyć pracownicy z Ukrainy? Najpopularniejszą formą zatrudnienia ukraińskich obywateli jest zdaniem ankietowanych pracodawców z Polski umowa o pracę (65,8%) oraz umowa zlecenie (28,8%). Zdaniem ankietowanych najczęściej Ukraińcy zatrudniani są na stałe z możliwością stałego pobytu (42,3%).
Większość ankietowanych przedstawicieli firm zapewnia stałe godziny pracy (66,3%), ponad połowa respondentów wypłaca premie za dobre wyniki, a 27% badanych zapewnia i opłaca zakwaterowanie.
Ponad 88% pracodawców podkreśliło, że w ich organizacjach nie ma żadnych różnic w warunkach pracy dla obywateli Polski i Ukrainy.
U ponad 41% firm respondentów – oprócz wynagrodzeń – są dodatkowe środki motywacyjne dla pracowników – 68,1% wskazało na premię i nagrody za dobre wyniki, a prawie 35% wspomniało o możliwości podnoszenia kwalifikacji oraz o szkoleniach.
A jak wynika z danych płynących zza wschodniej granicy, cały czas pojawia się sporo ogłoszeń kierujących na rynek polski. W okresie od 1 marca 2021 do 15 kwietnia 2021 r. w serwisie OLX.ua pojawiło się 4050 ofert pracy dla Ukraińców chcących podjąć pracę za granicą, z czego 1700 dotyczyło pracy w Polsce. Na oferty w naszym kraju odpowiedziano blisko 7 tys. razy. Średnia pensja oferowana pracownikom z Ukrainy wynosi 4077 zł netto.
Zarówno badania zrealizowane w Polsce, jak i na Ukrainie pokazują, że mimo trudnej sytuacji pandemicznej ukraińscy pracownicy chcą nadal w większości pracować za granicą. Głównym czynnikiem jest wyższe wynagrodzenie. I skoro zdaniem większości pracodawców obostrzenia nie wpłynęły na zmniejszenie liczby pracowników z Ukrainy w ich firmach, to może oznaczać, że po uspokojeniu sytuacji polski rynek pracy zasili jeszcze liczniejsza grupa chętnych do pracy ze Wschodu.
